%0 Journal Article %T اثر همه گیری کووید-19 بر آلاینده دی اکسیدنیتروژن در پنج پناهگاه حیات وحش و شهرهای بزرگ مجاور آن ها در ایران %J فصلنامه محیط زیست جانوری %I شرکت مهندسین مشاور شیل آمایش %Z 2717-1388 %A شجاع الدینی, محمد %A موسویان, اشکان %A یوسفی سیاه کلرودی, سیامک %D 2020 %\ 09/22/2020 %V 12 %N 3 %P 449-456 %! اثر همه گیری کووید-19 بر آلاینده دی اکسیدنیتروژن در پنج پناهگاه حیات وحش و شهرهای بزرگ مجاور آن ها در ایران %K کووید-19 %K سنجش تروپوسفری %K دی اکسید نیتروژن %K پناهگاه حیات وحش %K کلان شهر %R 10.22034/aej.2020.120799 %X این مطالعه با هدف تعیین اثر بروز همه ­گیری کووید-19 و محدودیت ­­های اجتماعی ناشی از آن بر تغییرات سطوح آلاینده دی­ اکسید نیتروژن در پنج پناهگاه حیات ­وحش ایران شامل حیدری، میانکاله، قمیشلو، بختگان و شادگان و پنج کلان ­شهر نزدیک به آن­ ها به ­ترتیب شامل مشهد، ساری، اصفهان، شیراز و اهواز و مقایسه این داده ­ها با اطلاعات دوره­ زمانی مشابه سال قبل از بروز همه ­گیری انجام شد. داده ­های مورد نیاز پایش جوی از پایگاه اطلاعات ناسا در فاصله زمانی 19 فوریه تا 01 ژوئن 2019 و هم ­چنین برای 19 فوریه تا 01 ژوئن 2020 دریافت شد و در نرم ­افزارهای پایتون، متلب و مینی­تب مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. تحلیل آماری نشان داد که میانگین سطوح آلاینده در سال ­های 2019 بین کلان ­شهرها و بین پناهگاه ­ها اختلاف معنی ­دار داشت در حالی ­که در سال 2020 اختلاف معنی­ دار مشاهده نشد. هم ­چنین نتایج نشان داد که کووید-19 اثر محسوسی را در کاهش مقدار دی ­اکسید نیتروژن در شهر ساری و پناهگاه میانکاله داشته است. مقدار این آلاینده برای پناهگاه شادگان و شهر اهواز در سال 2020 کم ­تر از 2019 بوده است است ولی برای پناهگاه شادگان تفاوت چندانی نداشته است. محدودیت ­های اجتماعی ناشی از بیماری کووید 19 بر روی مقدار دی ­اکسید نیتروژن کلان ­شهر مشهد اثر کاهشی قابل توجه داشته است به ­طوری ­که مقدار این آلاینده در بازه­ سه ماهه مورد مطالعه به طور میانگین 44 درصد کاهش یافته است اما به ­دلیل کمبود اطلاعات در مورد پناهگاه حیدری نمی ­توان برای کل دوره­ سه ماهه قضاوت کرد. دی­ اکسید نیتروژن در پناهگاه بختگان در سه ماهة سال 2019 و 2020 تغییر محسوسی نداشته است هرچند در شهر شیراز تا روز 13 آوریل هم ­زمان با 24 فروردین ماه، مقدار دی ­اکسید نتروژن در اثر بیماری کووید 19 کاهش محسوسی داشته است ولی از 13 آوریل به بعد، مقدار این آلاینده با وجود بیماری کووید 19 بیش ­تر از سال قبل بوده است. انجام مطالعات بیش ­تر برای شناسایی اثرات محدودیت­ کننده ناشی از همه ­گیری کووید-19 بر وضعیت سایر آلاینده­ های جوی در پناهگاه ­های حیات­ وحش ایران پیشنهاد می­ شود. %U http://www.aejournal.ir/article_120799_5ec98eb048a182548a9af89662fe3248.pdf