%0 Journal Article %T ریخت شناسی و بافت‌شناسی پوست گکوی سنگی تیغه دار Cyrtopodion scabrum (Heyden, 1827) (سوسماران: گکونیده) %J فصلنامه محیط زیست جانوری %I شرکت مهندسین مشاور شیل آمایش %Z 2717-1388 %A عطایی, حدیث %A قارزی, احمد %A کرمیانی, رسول %D 2023 %\ 01/21/2023 %V 14 %N 4 %P 147-152 %! ریخت شناسی و بافت‌شناسی پوست گکوی سنگی تیغه دار Cyrtopodion scabrum (Heyden, 1827) (سوسماران: گکونیده) %K ضمائم پوستی %K سوسمار %K کراتینوسیت %K درم %K هیپودرم %R 10.22034/AEJ.2022.328956.2755 %X با‌ توجه به اهمیت فیزیولوژیکی پوست جهت محافظت بدن در برابر عوامل خارجی، تنظیم درجۀ حرارت بدن، ترشح، ذخیره چربی، فرآیند جذب نور توسط سلول‌های ملانوسیت و سبک زندگی در خزندگان، مطالعۀ آن جالب توجه است. این پژوهش به بررسی ریخت و بافت‌شناسی پوست گکوی سنگی تیغه­ دارCyrtopodion scabrum (Heyden, 1827)  (Gekkonidae) که غالباً شب فعال می ­باشد پرداخته است. پنج نمونه گکوی سنگی تیغه ­دار از موزه‌ جانور‌شناسی دانشگاه رازی تهیه شد، بعد از خروج نمونه ­ها از محلول فرمالین 10 درصد و  مطالعه ریختی، برش‌هایی از بخش میانی پوست بدن در سطح  پشتی و شکمی و منافذ پیش مخرجی آن ها‌ تهیه گردید و سپس مراحل پاساژ بافتی، برش ­گیری و رنگ ­آمیزی هماتوکسیلین - ائوزین روی آن ها انجام گرفت. یافته‌های حاصل از مشاهدات میکروسکوپی ساختار پوست گونه‌ مورد بررسی، نشان داد که پوست این گونه‌ از سطح به عمق دارای لایه‌ی شاخی (لایه کراتینوسیت)، لایه اپیدرم، لایه درم و لایه هیپودرم می‌باشد که ضخامت لایه اپیدرم در آن کم است، اما لایه درم توسعه یافته‌ است و دارای سلول‌های چربی فراوانی می‌باشد، لایه هیپودرم در منافذ‌پیش‌مخرجی و سطح پشتی آن توسعه یافته و دارای سلول‌های چربی فراوان هستند. لایه اپیدرم گکوی سنگی تیغه‌دار در ساختار فلس‌ها و توبرکول‌ها نازک است که ممکن است به دلیل محیط زندگی و زمان فعالیت آن ‌باشد. در سطح پشتی گکوی سنگی تیغه‌دار درم توسعه یافته است و دارای رشته‌های کلاژن فراوان و سلول‌های چربی در زیر توبرکول می‌باشد که باعث برجسته شدن توبرکول می‌شود، در سطح شکمی درم نازک و دارای رشته‌های کلاژن فراوان است که سبب استحکام پوست جانور شده است. منافذ پیش مخرجی گکوی سنگی تیغه‌دار دارای هیپودرم توسعه یافته هستند که درون آن غدد ترشحی با ساختار لوله‌ای، جهت تولید مواد ترشحی وجود دارد. ضخامت لایه‌های مختلف پوست با محیط زندگی سوسمار مرتبط می‌باشد، به‌این صورت که داشتن تعداد فراوان سلول‌های چربی سبب عایق کردن بدن و تامین انرژی می‌شود. %U http://www.aejournal.ir/article_170375_68885bf0a1b3ce48213cebe35a6bc461.pdf