1
گروه شیلات، دانشکده شیلات و محیط زیست، واحد آزادشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، آزادشهر، ایران
2
گروه شیلات، دانشکده شیلات و محیط زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
چکیده
بررسی سالیانه فون کفزیان موجود در یک رودخانه می تواند اطلاعات دقیقی را درخصوص میزان آلودگی در اختیار سایر محققین قرار دهد. با توجه به ورود پساب های شهری و کشاورزی به رودخانه گرگان رود، هدف از این مطالعه بررسی ترکیب، فراوانی و تنوع زیستی جوامع کفزیان در این رودخانه به عنوان بخشی از سطوح غذایی این اکوسیستم آبی بسیار پراهمیت می باشد. این مطالعه در طی یک دوره یک ساله بین سال های 89-1388 در 5 ایستگاه مختلف و به صورت ماهیانه انجام گردید. نمونه برداری با استفاده از نمونه بردار سوربر (با مساحت 1600 سانتی مترمربع) با 3 تکرار انجام گردید. بر این اساس، 3 شاخه و 16 جنس شناسایی شدند که شاخه های کرم های حلقوی، بندپایان و نرم تنان به ترتیب با 3، 4 و 9 جنس دارای بیش ترین جنس بودند. بیش ترین میزان تنوع با میانگین فصلی 2/67 و 0/86 در فصل پاییز و کم ترین میزان تنوع با مقادیر 2/16 و 0/81 در فصل تابستان به دست آمد. بر مبنای مقایسه جوامع کفزی، میانگین تراکم نهایی جمعـیت کفـزیان فـصول مختلف در بین ایستگاه های مختلف دارای اختلاف معنی دار بود (0/05>P)، ولی میانگین تراکم نهایی فصول مختلف با همدیگر دارای اختلاف معنی دار نداشت (0/05<P). برطبق این نتایج بین فاکتورهای دما، اکسیژن محلول و درجه اسیدیته ایستگاه های مختلف هیچ اختلاف معنی داری وجود نداشت (0/05<P)، ولی فاکتور عمق در بین ایستگاه های مختلف دارای اختلاف معنی دار بود (0/05>P). هم چنین آنالیز همبستگی فاکتورهای مختلف آب و تـراکم جمعیت کفزیان ایستگاه های مختلف حاکی از عدم وجود رابطه همبستگی معنی دار بود (0/05>P).
جرجـانی، س.؛ قلیچـی، ا. و اکرمـی، ر.، 1387 .ارزیابی شاخص زیستی آلودگی و فون کفزیان نهر مادرسو پارک ملی گلستان. مجله شیلات. سال 2، شماره 1، صفحات 41 تا 52.
خاتمی، ه.، 1383. بی مهرگان کفزی آب های شیرین (کلید شناسایی و حساسیت به آلودگی). انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست. چاپ اول. 205 صفحه.
زرگر، م.، 1384. راهنمای جامع SPSS همراه با تمرین های علمی و کاربردی. انتشارات بهینه، تهران. 556 صفحه.
سقلی، م.؛ یحیوی، م. و یلقی، س.، 1390. بررسی توزیع و تراکم ماکروبنتوزها در مزارع پرورش میگوی سفید غربی (Litopenaeus vannamei) در منطقه گمیشان استان گلستان. مجله آبزیان و شیلات. دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس. سال 2، شماره 8، صفحات 29 تا 37.
شاپوری، م. و ذوالریاستین، ن.، 1390 . هیدروبیولوژی. انتشارات حافظ برتراندیشه. 150 صفحه.
صابری، س.ا.؛ جرجانی، س.؛ میرا، س.م. و قلیچی، ا.، 1390. تعیین فون بنتیک خرمارود شهرستان آزادشهر. مجله علوم زیستی واحد لاهیجان. سال 5، شماره 4، صفحات 109 تا 119.
طوسی، آ.؛ شجیعی، ه.؛ قلیچی، ا. و صابری، س.ا.، 1390. ارزیابی کیفیت 6 چشمه شمال شهرستان دامغان براساس تنوع درشت بی مهرگان کفزی. مجله شیلات دانشگاه آزاد اسلامی واحد آزادشهر. سال 5، شماره 4، صفحات 1 تا 16.
عباس پور، ر.؛ علیزاده ثابت، ح.ر.؛ هدایتی فرد، م. و مسگران کریمی، ج.، 1390. ارزیابی زیستی رودخانه چشمه کیل تنکابن (استان مازندران) با استفاده از شاخص های زیستی، ساختار جمعیتی و زیتودهای درشت بی مهرگان آبزی. مجله آبزیان و شیلات. سال 2، شماره 8، صفحات 63 تا 75.
عباس پور، ر.؛ علیزاده ثابت، ح.ر.؛ هدایتی فرد، م. و مسگران کریمی، ج.، 1392. ارزیابی کیفی آب رودخانه چشمه کیله با استفاده از جوامع درشت بی مهرگان کفزی و فاکتورهای فیزیکوشیمیایی آب. نشریه توسعه آبزی پروری. سال 7، شماره 4، صفحات 43 تا 56.
قانع ساسان سرایی، ا.، 1383. شناسایی ساختار جمعیت ماکروبنتوزهای رودخانه چافرود در اسـتان گـیلان بـا توجه به برخی عوامل کیفی آب (در محدوده روسـتای اورمان مـلال). پایـان نامـه کارشناسـی ارشـد. دانشـگاه تربیت مدرس. 98 صفحه.
قانع، ا.، 1392. ترکیب جمعیت ماکروبنتوزها و توسعه آبزی پروری در رودخانه زاینده رود. نشریه توسعه آبزی پروری. سال 7، شماره 4، صفحات 57 تا 65.
کمالی، م.، 1393. مروری بر روش های نمونه برداری از بنتوزها. کنفرانس بین المللی یافته های نوین در علوم کشاوزری. منابع طبیعی و محیط زیست. تهران. صفحات 1 تا 7.
مهردادی، ن.؛ خاکپور، ا.؛ سروش، م. و خزاعی، ن.، 1389. ارزیابی زیستی رودخانه گرگان رود با استفاده از ساختار کفزیان. چهارمین همایش تخصصی مهندسی محیط زیست.
موسوی ده موردی، ل.؛ روشن، آ. و نیکو، س.، 1389، شناسایی و بررسی تنوع گونه های نرم تنان رسوبات تالاب شادگان. مجله تالاب، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز. سال 2، شماره 3، صفحات 3 تا 13.
موسوی ندوشن، ر.؛ سامان پژوه، م.؛ عمادی، ح. و فاطمی، س.م.ر.، 1390، ساختار جمعیت موجودات ماکروبنتوز در دریاچه نئور اردبیل. مجله علمی شیلات ایران. سال 20، شماره 3، صفحات 129 تا 142.
میررسولی، ا. و قربانی، ر.، 1390. ارزیابی زیستی رودخانه زرین گل (استان گلستان) با استفاده از ساختار جمعیت ماکروبنتوزها. نشریه شیلات, مجله منابع طبیعی ایران. سال 64، شماره 4، صفحات 357 تا 369.
نوان مقصودی، م.، 1391. بررسی کفزیان رودخانه قزل اوزن استان زنجان. مجله علمی شیلات ایران. سال 21، شماره 4، صفحات 125 تا 138.
American Public Health Association (APHA). 1998. Standard methods for the examination of water and wastewater. 20th edition. New York.
Barbour, M.T.;Plafkin, J.L.; Bradley, B.P.; Graves, C.G.and Wissemann, R.W., 1996. Rapid bioassessment protocols for use in streams and wadeable river: periphyton, benthic invertebrates, and fish. 2nd edition EPA. Washington DC. 408 P.
Farhangi, M. and Teymori Yanseri, M., 2012. Identification macroinvertebrates (benthic) of Mohammad Abad River (Golestan Province). Journal of Animal Environment. Vol. 4, No. 2, pp: 51-56.
Karimian, E.; Javanshir, A. and Ghorbani, R., 2009. Determination of biotic indices of water quality in Gheshlagh River, Sanandaj, Iran. Journal Agriculture Science Natural Resources. Vol. 16, No. 2, pp: 99-109.
Mellanby, H., 1963. Animal life in freshwater, Methuen and Co Ltd. Landon UK. Vol. 308, pp: 55-69.
Pennak, R.L., 1989. Freshwater of the United States. 3rd ed. Wiley. New York. 28 P.
Sarkar, A., 2012. Bioindicators of river Yamuna at Agra. International Journal of Geology, Earth and Environmental Sciences. Vol. 2, No. 1, pp: 16-21.
Taylor, B.R., 1997. Technical Evaluation on Methods for Benthic Invertebrates Data Analysis and Interpretation. AETE Project 2.1.3 prepared for Canada Center for Mineral and Energy Technology. Ottawa. Ontario. 93 P.
)