کمی‌سازی اثر عوامل محیطی بر توزیع خرس قهوه‌ای (Ursus arctos) در جنگل‌های بلوط زاگرس (مطالعه موردی: منطقه حفاظت‌شده قلاجه)

نوع مقاله : بوم شناسی

نویسندگان

گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه ملایر، ملایر، ایران

چکیده

منطقه حفاظت‌شده قلاجه به‌عنوان یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های جنگلی زاگرس در استان کرمانشاه برای بزرگ‌ترین گوشت‌خوار ایران شناخته می‌شود. این مطالعه باهدف مدل‌سازی پراکنش خرس قهوه‌ای (Ursus arctos) با روش حداکثر آنتروپی (مکسنت) در منطقه حفاظت‌شده قلاجه انجام گرفت. به این منظور 168 نقطه حضور در بازه یک‌ساله (96-97) برای مطالعه زیستگاه گونه جمع‌آوری شدند. تعداد 13 متغیر محیط‌زیستی شامل جهت شیب، رطوبت، ارتفاع، فاصله از نقاط حضور عشایر، فاصله از آبراهه، فاصله از باغ، فاصله از رودخانه، فاصله از جاده، فاصله از روستا، اکوتون، شاخص بار گرمایی، شاخص تراکم پوشش گیاهی و شیب به‌عنوان متغیر اکولوژیک تأثیرگذار بر روی گونه استفاده شدند. اعتبار مدل از سطح زیر منحنی (AUC) اندازه‌گیری شد که مقدار آن برابر 0/86 محاسبه گردید که نشان‌دهنده قابلیت بالای مدل در تفکیک زیستگاه مطلوب و نامطلوب از یکدیگر است، هم‌چنین نتایج حاصل از بررسی اهمیت متغیرهای زیستگاهی با استفاده از تحلیل جک نایف نشان داد که مهم‌ترین متغیر‌ها در انتخاب زیستگاه خرس قهوه‌ای در منطقه حفاظت‌شده قلاجه به ­ترتیب فاصله از رودخانه، فاصله از باغ و شاخص تراکم پوشش گیاهی هستند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Quantifying the Effect of Environmental Factors on the Distribution of Brown Bears (Ursus arctos) in Zagros Oak (Quercus) Forests (Case Study: Ghalajeh Protected Area)

نویسندگان [English]

  • Saman Falahati
  • Kamran Shayesteh
  • Peyman Karami
Department of Environment, Faculty of Natural Resources and Environment, University of Malayer, Malayer, Iran
چکیده [English]

Ghalajeh Protected area as one of the most important Forest habitats in Zagros Mountains is located in Kermanshah province and is known for the Greatest Carnivorous. The aim of this study was modeling the Distribution of brown bear (Ursus arctos) using Maximum Entropy method. For this purpose, 168 Presence Points were collected in the annual period (2017-2018) for studying the habitat of species. 13 environmental variables including slope direction, Compound Topographic Index, elevation, distance from the points of presence of the tribes, distance from the stream, distance from the garden, distance from the river, distance from the road, distance from the village, ecotone, Heat Load Index, Normalized difference vegetation index and slope index were used as effective ecological variables on the species. The validity of the model was measured from the surface below the curve or AUC, which was calculated as 0.86, which indicates the high model's ability to distinguish between suitable and unsuitable habitats. Also, the results of the studying the importance of habitat variables were Jackknife analysis showed that the most important variables in the selection of brown bear habitat in Ghalajeh protected area are distance from the river, distance from the garden and Normalized difference vegetation index.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Brown Bear
  • Protected Area
  • Ghalajeh
  • Habitat Suitability
  • Kermanshah

مراجع

  1. ایمانی، ج.؛ کابلی، م.؛ نظری ­زاده دهکردی، م.؛ رسولی­ نسب، ف.؛ احمدی، م. و خسروی ­شرف ­آبادی، ر.، 1395. تغییرات ریخت ­شناختی جمجمه خرس قهوه‌ای (Ursus arctos) در دو رشته‌ کوه البرز و زاگرس در ایران. زیست‌شناسی کاربردی. دوره 29، شماره 2، صفحات 5 تا 22.
  2. پاداش، ا.؛ نبوی، م.؛ دهزاد، ب.؛ جوزی، ع. و مرادی، ن.، 1389. برنامه‌ریزی استراتژیک توسعه حفاظت محیط‌زیست در مناطق حفاظت‌شده دریایی (مطالعه موردی منطقه حفاظت‌شده مند استان بوشهر). پژوهش‌های محیط‌زیست. دوره 1، شماره 1، صفحات 53 تا 66.
  3. زارعی، ع.؛ عابدی، س.؛ محمودی، م. و پیروی­ لطیف، ش.، 1394. ارزیابی زیستگاه زمستان‌خوابی خرس قهوه‌ای سوری (Ursus arctos syriacus) با استفاده از مدل‌سازی خطی تعمیم‌یافته (GLM) و رگرسیون وزنی جغرافیایی (GWR) در جنوب ایران. بوم‌شناسی کاربردی. سال 4، شماره 14، صفحات 75 تا 85.
  4. ضیایی، ه.، 1390. راهنمای صحرایی پستانداران ایران. چاپ دوم، کانون آشنایی با حیات‌ وحش تهران. 405 صفحه.
  5. عبیداوی، ز.؛ رنگزن، ک.؛ میرزایی، ر. و کابلی ­زاده، م.، 1395. مدل‌سازی مطلوبیت زیستگاه خرس قهوه‌ای (Ursus arctos) در منطقه حفاظت‌شده شیمبار، استان خوزستان. فصل‌نامه بوم‌شناسی کاربردی. دوره 5، شماره 18، صفحات 61 تا 72.
  6. عطایی، ف.؛ کرمی، م. و کابلی، م.، 1391. مدل‌سازی مطلوبیت زیستگاه تابستانه خرس قهوه‌ای (Ursus arctos syriocus) در منطقه حفاظت‌شده البرز جنوبی .محیط‌زیست طبیعی. دوره 65، شماره 2، صفحات 235 تا 245.
  7. غلامحسینی، ق.؛ اسماعیلی، ح.؛ کمی، ق.؛ ابراهیمی، م. و تیموری، آ.، 1389. بررسی مهره‌داران هم زیستگاه با خرس قهوه‌ای (Ursusarctos) در استان فارس در راستای برنامه‌ریزی و مدیریت بهتر زیستگاه‌های این‌گونه. فصلنامه علوم زیستی دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان. جلد 3، شماره 1، صفحات 17 تا 28.
  8. فلاحتی، س.، 1397. بررسی وضعیت زیستگاه خرس قهوه‌ای (Ursus arctos) از منظرسیمای سرزمین در منطقه حفاظت‌شده قلاجه. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه ملایر. 125صفحه.
  9. کوچالی، ف.، 1396. ارزیابی زیستگاه خرس قهوه‌ای به‌منظور بررسی و شناسایی زیستگاه‌های مطلوب مطالعه موردی جنگل‌های هیرکانی در استان‌های گلستان، گیلان و مازندران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده محیط‌زیست کرج. 118صفحه.
  10. کمایی، م.، 1392. ارزیابی اثر کاربری اراضی بر مطلوبیت زیستگاه خرس قهوه‌ای در منطقه حفاظت‌شده البرز مرکزی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد،  دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان. 110 صفحه.
  11. مهندسین مشاور رویان. 1395. طرح مدیریت منطقه حفاظت‌شده قلاجه. سازمان حفاظت محیط‌زیست، دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق.
  12. نظامی، ب.، 1387. بوم‌شناسی خرس قهوه‌ای در محدوده امن البرز مرکزی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم و تحقیقات تهران، 100ص.
  13. نظامی، ب.؛ عطایی، ف.؛ حیدری، ح.؛ علیزاده ­شعبانی، ا.؛ اسحاقی، ر. و نعیمایی، ر.، 1396. مناطق کلیدی جهت حفاظت از خرس قهوه‌ای (Ursus arctos) ماده در البرز مرکزی. فصلنامه زیست‌‌شناسی جانوری تجربی. سال 6، شماره 3، صفحات 127 تا 141.
  14. همامی، م.؛ اسماعیلی، س. و سفیانیان، ع.، 1393. پیش‌بینی پراکنش یوزپلنگ آسیایی، پلنگ ایرانی و خرس قهوه‌ای در پاسخ به متغیرهای محیطی در استان اصفهان. فصل‌نامه بوم‌شناسی کاربردی. سال 4، شماره 13، صفحات51 تا 63.
  15. Anderson, M.C.; Watts, J.M.; Freilich, J.E.; Yool, S.R.; Wakefield, G.L.; Mccaulery, J.F. and Fahnestock, A., 2000. Regression tree modeling of desert tortoise habitat in the central Mojave Desert. Ecological Application Jur7. Vol. 3, pp: 890-798.
  16. Gutleb, B. and Ziaie, H., 1999. On the distribution and status of the Brown Bear, Ursus arctos, and the Asiatic Black Bear, U. thibetanus, in Iran. Zoology in the Middle East. Vol. 18, No. 1, pp: 5-8.
  17. Haghani, A.; Aliabadian, M.; Sarhangzadeh, J. and Setoodeh, A., 2016. Seasonal habitat suitability modeling and factors affecting the distribution of Asian Houbara in East Iran. Heliyon. 2(8), - -IUCN. 2017. The IUCN Red List of Threatened Species, Version 2016-1. Available at: www.iucnredlist.org. (Accessed: 10 July 2017). e00142.
  18. Laramie, A., 2004. Species assessment foe Gray Wolf (Canis lupus) in Wyoming Carron Meaney. Wyoming Natural Diversity Database. University of Wyoming. Dept Ltd. 186 p.
  19. Martin, J.; Basille, M.; Van Moorter, B.; Kindberg, J.; Allainé, D. and Swenson, J. E., 2010. Coping with human disturbance: Spatial and temporal tactics of the brown bear (ursus arctors). Canadian Journal of Zoology. Vol. 88, pp: 875-883.
  20. Mateo-Sánchez, M.C.; Balkenhol, N.; Cushman, S.; Pérez, T.; Domínguez, A. and Saura, S., 2015. Estimating effective landscape distances and movement corridors: comparison of habitat and genetic data. Ecosphere. Vol. 6, No. 4, pp: 1-16.
  21. McLoughlin, P.D.; Ferguson, S.H. and Messier, F.O., 2000. Intraspecific variation in home range overlap with habitat quality: a comparison among brown bear populations. Evolutionary Ecology. Vol. 14, No. 1, pp: 39-60.
  22. Mertzanis, G.; Kallimanis, A.; Kanellopoulos, N.; Sgardelis, S.; Tragos, A. and Aravidis, I., 2008. Brown bear (Ursus arctos) habitat use patterns in two regions of northern Pindos, Greece management implications. Journal of Natural History. Vol. 42, No. 5, pp: 301-315.  
  23. Morrison, M.; Marcot, L. and Mannan, R., 2012. Wild life habitat relationships Concepts and applications. University of Wisconsin Press Ltd. Madison. Wisconsin, USA. 130 p.
  24. Nawaz, M.A., 2008. Ecology, genetics and conservation of Himalayan brown bears, PhD Thesis, Department of Ecology and Natural Resource Management, Norwegian University of Life Sciences. 224 p.
  25. Narumalani, S.; Mishra, D.R.M. and Rothwell, R.G., 2004. Change detection and landscape metrics for inferring anthropogenic processes in the greater EFMO area. Remote Sensing of Environment. Vol. 91, pp: 478-489.
  26. Piédallu, B.; Quenette, P. Y.; Bombillon, N.; Gastineau, A.; Miquel, C. and Gimenez, O., 2017. Determinants and patterns of the endangered brown bear Ursus arctos habitat use in the French Pyrenees revealed by occupancy modeling. Animal Conservation. Vol. 21, No. 4, pp: 352-362. 
  27. Phillips, S.J.; Anderson, R.P. and Schapire, R.E., 2006. Maximum entropy modeling of species geographic distributions. Ecological Modelling. Vol. 190, pp: 231-259.  
  28. Posillico, M.; Meriggi, A.; Pagnin, E.; Lovari, S. and Russo, L., 2004. A habitat model for brown bear conservation and land use planning in the central apennines. Journal of Biological Conservation. Vol. 118, No. 2, pp: 141-150.   
  29. Simberloff, D., 1999. Biodiversity and bears: A conservation paradigm shift. Ursus.Vol. 11, pp: 25-31.
  30. Skuban, M.; Finďo, S.; Kajba, M.; Koreň, M.; Chamers, J. and Antal, V., 2017. Effects of roads on brown bear movements and mortality in Slovakia. European Journal of Wildlife Research. Vol. 63, No. 5, 82 p.
  31. Su, J.; Aryal, A.; Hegab, I. M.; Shrestha, U. B.; Coogan, S. C.; Sathyakumar, S. and Fu, H., 2018. Decreasing brown bear (Ursus arctos) habitat due to climate change in Central Asia and the Asian Highlands. Ecology and Evolution.
  32. Zaniewski, A.E.; Lehmann, A. and Overton, J.M., 2002. Predicting species spatial distributions using presence-only data: a case study of native New Zealand ferns. Ecological modelling. Vol. 157, No. 2, pp: 261-280.
فصلنامه محیط زیست جانوری
دوره 11، شماره 4
دی 1398
صفحه 1-8

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار