بررسی عادات غذایی بهاره خرس قهوه ای (1758 Ursus arctos syriacus Linnaeus,) در جنگل های هیرکانی (مطالعه موردی: پارک ملی گلستان)

نوع مقاله : محیط زیست جانوری

نویسندگان

گروه محیط زیست، دانشکده شیلات و محیط زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

چکیده

شناخت عادات غذایی حیوانات برای درک اکولوژی گونه‌ها امر مهمی است. توزیع، در‌دسترس بودن و کیفیت منابع غذایی بر موفقیت تولیدمثلی خرس قهوه ­ای اثرگذار است. هم­چنین، تخریب زیستگاه و محدودیت­ های زیستی متعاقب آن (ازجمله کاهش جمعیت طعمه و کاهش امنیت زیستگاه) باعث شده است که جمعیت خرس قهوه­ ای کاهش یابد. هدف از این پژوهش، بررسی رژیم غذایی بهاره خرس قهوه ­ای در پارک­ ملی گلستان بود. در جریان عملیات صحرائی و پیدا کردن مکان­ های مدفوع خرس قهوه­ ای، نمونه­ های جمع­ آوری شده به آزمایشگاه منتقل و کدگذاری شدند. سپس، مدفوع با خیساندن از هم باز شده و بقایای طعمه موجود در آن­ ها تفکیک و شناسایی شد. درصد حضور هر ماده غذایی در میان کل مدفوع مورد محاسبه قرار گرفت. نتایج نشان داد که در فصل بهار بیش ­ترین وزن خشک ماده غذایی در مدفوع خرس قهوه­ ای متعلق به گیاهان علفی بود. هم ­چنین، خرس ­ها در اوایل این فصل از حشرات و در طول فصل بهار نیز از مهره ­داران مختلف تغذیه کردند. با توجه به نتایج، گیاهان علفی در این فصل بیش ­ترین فراوانی را در بین مواد غذایی مصرفی خرس داشتند (60%). در بین مهره­ داران مصرفی خرس نیز مو مرال، مو کل و بز و مو خرگوش دارای درصد وقوع مشابهی بودند (5/17%). نکته قابل توجه در این فصل وجود مو الاغ در موادغذایی مصرفی خرس قهوه ­ای بود که از طریق لاشه ­خواری یا شکار به ­دست آمده است. نتایج این تحقیق نشان داد که خرس قهوه ­ای در پارک­ ملی گلستان منابع غذایی متفاوتی دارد به ­طوری ­که می­ تواند درصورتی­ که فعالیت­ های بشری زیستگاه این جانور را تخریب نکند، جمعیت خود را ارتقاء بخشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The spring dietary habits of the Brown bear (Ursus arctos syriacus Linnaeus, 1758) in Hyrcanian forest (Case study: Golestan National Park)

نویسندگان [English]

  • Roghayeh Kohsar
  • Hossein Varasteh Moradi
  • Hamid Reza Rezaei
Department of Environmental Sciences, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Gorgan, Iran
چکیده [English]

Understanding of food habits of animals is an important issue to perceive the ecology of species. Distribution, availability and quality of food sources affect the reproduction success of Brown bears. Habitat destruction and consequent biological constraints (including decrease of the prey population and reducing the security of habitats) has reduced the population of this species. The purpose of this study was to study the spring dietary habits of the Brown bear (Ursus arctos) in Golestan National Park. During field activities and finding the places of the brown bear scats, the samples were transferred to laboratory and were coded. Then, the scats were separated by soaking and the residues of the preys in the scats were separated and identified. In the next step, the percentage of any food was calculated within the whole scats. According to the results in spring, the highest dry weight of food item in brown bear scats was belonging to plants. Brown bears had also used insects in the beginning of spring and continued to use different vertebrates during the spring season. According to the results, herbaceous plants in this season had the highest frequency among consumed bears (60%).Among the vertebrates consumed by bears, the hair ibex, the hair wild goat and the hair rabbit had similar incidence rates (5.17).A striking feature of this season is the presence of hair donkey in the brown bear consumable food that was obtained through carcasses or hunting. The results of this study revealed that Brown bears in the Golestan National Park had a variety of food sources and so that could improve their population while human activities did not destroy the habitat of this animal.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Brown bear
  • Golestan National Park
  • Food habits

مراجع

  1. آخانی، ح.، 1383. فلور مصور پارک ملی گلستان. انتشارات دانشگاه تهران. 590 صفحه.
  2. حسن ­زاده ­کیابی، ب.؛ زهزاد، ب.؛ مجنونیان، ه.؛ فرهنگ ­دره شوری، ب. و گشتاسب­، ح.، 1371. پارک ملی گلستان (ذخیره­ گاه زیست­ کره). انتشارات سازمان حفاظت محیط­زیست. 129 صفحه.
  3. حسن ­زاده­ کیابی، ب. و زهزاد، ب.، 1372 . پارک ملی گلستان. انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست. 230 صفحه.
  4. زارعی، ع.ا.؛ محمودی، م.؛ حسین ­زاده، م.ح.؛ بندعلی، م. و محمودی،ف.،1396. بررسی فاکتورهای مؤثر بر آشیان بوم­ شناختی فضایی و زمانی خرس قهوه­ ای (Ursus arctos syriacus) در حاشیه جنوبی دامنه توزیع آن در استان فارس. فصلنامه محیط ­زیست جانوری. شماره 1، صفحات 39 تا 48.
  5. شعربافی، ا.، 1391. بررسی رژیم­ غذایی پلنگ ایرانی. پایان ­نامه کارشناسی ­ارشد. دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران. 86 صفحه.
  6. ضیائی، ه.، 1387 . راهنمایی صحرایی پستانداران ایران. انتشارات کانون آشنایی با حیات‌وحش. 397 صفحه.
  7. کولیوند، ح.؛ زمانی، ن.؛ زیدی، ا. و گنجی، ر.، 1392. بررسی رژیم غذایی خرس قهوه ­ای در منطقه‌ حفاظت ­شده کبیرکوه. اولین همایش سراسری محیط­ زیست، انرژی و پدافند زیستی، تهران، موسسه آموزش عالی مهر اروند، گروه ترویجی دوستداران محیط ­زیست.
  8. نظامی‌بلوچی، ب.، 1393. بررسی عادات‌های غذایی فصلی خرس قهوه‌ای سوری (Ursus arctos syriacus Linnaeus,1758 ) در منطقه حفاظت شده البرز مرکزی. مجله تاکسونومی و بیوسیستماتیک. شماره 19، صفحات 27 تا 36.
  9. Aichun, X.; Zhigang, J.; Chunwang, L.; Jixun, G.; Guosheng, W. and Ping, C., 2006. Summer food habits of brown bears in Kekexili Nature Reserve, Qinghai-Tibetan plateau, China. International Association for Bear Research and Management. Vol. 17, No. 2, pp: 132-137.
  10. Bradley, B.J.; Stiller, M.; Doran-Sheehy, D.M.; Harris, T.; Chapman, C.A. and Vigilant, L., 2007. Plant DNA sequences from feces: Potential means for assessing diets of wild primates. American Journal of Primatology. Vol. 69, No. 6, pp: 699-705.
  11. Bunnell, F.L. and Hamilton, A.N., 1983. Forage digestibility and fitness in grizzly bears. The International Conference on Bear Research and Management, Madison, Wisconsin, USA. Vol. 5 pp: 179-185.
  12. Cicnjak, L.; Huber, D.; Roth, H.U.; Ruff, R.L. and Vinovrski, Z., 2014. Food Habits of Brown Bears in Plitvice Lakes National Park, Yugoslavia. Their Biology and Management. Vol. 7, pp: 221-226.
  13. Calvignac, S.; Hughes, S. and Hanni, C., 2009. Genetic diversity of endangered brown bear (Ursus arctos) populations at the crossroads of Europe, Asia and Africa. Diversity and Distributions. Vol. 15, pp: 742-750.
  14. Ciucci, P.; Tosoni, E.; Domenico, G.; Quattrociocchi, F. and Boitani, L., 2014. Seasonal and annual variation in the food habits of Apennine Brown Bears, central Italy. Journal of Mammalogy. Vol. 95, No. 3, pp: 572-586.
  15. Clark, W.K., 1957. Seasonal food habits of the Kodiak bear. Trans. North Am. Wildlife Conference. Vol. 22, pp: 145-151.
  16. Clevenger, A.P.; Purroy, F. and Peiton, M.R., 1992. Food habits of Brown Bear (Ursus arctos) in the Cantabrian Mountains, Spain. Department of Forestry, Wildlife and Fisheries. Vol. 73, No. 2, pp: 415-421.
  17. Elgmork, K. and Kaasa, J., 1992. Food habits and foraging of the brown bear Ursus arctos in central south Norway. Ecography. Vol. 15, No. 1, pp: 101-110.
  18. Frackowiak, W. and Gula, R., 1992. The autumn and spring diet of brown bear Ursus arctos in the Bieszczady Mountains of Poland. Acta theriol. Vol. 73, No. 4, pp: 339-344.
  19. Grant MacHutchon, A. and Well Wood, D.W., 2003. Grizzly Bear food habits in the Northern Yukon, Canada. International Association for Bear Research and Management. Vol. 14, No. 2, pp: 225-235.
  20. Gutleb, B. and Ziaie, H., 1999. On the distribution and status of the brown bear Ursus arctos and the asiatic black bear U. thibetanus in Iran. Zoology in the Middle East. Vol. 18, No. 1, pp: 5-8.
  21. Hamer, D. and Herrero, S., 1987. Grizzly bear food and habitat in the front ranges of Banff National Park, Alberta. International Conference on Bear Research Management. Vol. 7, pp: 199-213.
  22. Hatler, D.F., 1972. Food habits of black bear in interior Alaska. Journal Article. Vol. 86, pp: 17-31.
  23. Jakubiec Z. and Buchalczyk, T., 1987. The brown bear in Poland: its history and present numbers. Acta theriologica. Vol. 32, No. 1, pp: 289-306.
  24. Juárez-Casillas, L.A. and Varas, C., 2013, Evaluation of black bear (Ursus americanus) diet and consequences in its conservation in Sierra de Picachos, Nuevo León, Mexico. Revista Mexicana de Biodiversidad. Vol. 84, No. 3, pp: 976-970.
  25. MacHutchon, G. and Wellwood, D.W., 2003. Grizzly bear food habits in the northern Yukon, Canada. Ursus. Vol. 14, No. 2, pp: 225-235.
  26. Mattson, D.J., 1998. Diet and morphology of extant and recently extinct northern bears. Journal Article. Vol. 10, pp: 479-496.
  27. Mclellan, B.N. and Hovey, F.W., 1995. The diet of grizzly bears in the Flathead River drainage of southeastern British Columbia. Canadian Journal of Zoology. Vol. 73, pp: 704-712.
  28. Naves, J.; Fennandez-Gil, A.; Rodriguez, C. and Delibes, M., 2006. Brown Bear food habits at the border of its range: a longterm study. Journal of Mammalogy. Vol. 87, No. 5, pp: 899-908.
  29. Nelson, R.A.; Folk, G.E.; Pfeiffer, E.W.; Craighead, J.J.; Jonkel, Ch.J. and Steiger, D.L., 1983. Behavior, biochemistry, and hibernation in black, grizzly and polar bears. International Conference on Bear Research Management. Vol. 5, pp: 284-290.
  30. Ohdachi, S. and Aio, T., 1987. Food Habits of Brown Bears in Hokkaido, Japan. International Association for Bear Research and Management. Vol. 7, pp: 215-220.
  31. Paralikidis, N.P.; Papageorgiou, N.K.; Kontsiotis, V.J. and Tsiompanoudis, A.C., 2010. The dietary habits of the Brown bear (Ursus arctos) in western Greece. Aristotle University of Thessaloniki, Department of Forestry and Natural Environment, Laboratory of Wildlife and Freshwater Fisheries, 54124 Thessaloniki, Greece. Mammalian biology. Vol. 75, pp: 29-35.
  32. Ramakrishnan, U.R.G.; Coss, N. and Pelkey, W., 1998. Tiger decline caused by the reduction of large ungulate prey: evidence from a study of leopard diets in southern India. Biological Conservation. Vol. 89, pp: 113-120.
  33. Rode, K.D.; Robbins, C.T. and Shipiey, L.A., 2001. Constraints on herbivory by grizzly bears. Oecologia. Vol. 128, No. 1, pp: 62-71.
  34. Servheen, C.; Herrero, S. and Peyton, B., 1999. The status and conservation of the bears of the world. International conference Bear Research, and Management, Monograph. Series. Vol. 3, 73 p.
  35. Seryodkin, I.V.; Kostyria, L.V.; Goodrich, J.M.; Miquelle, D.G.; Smirnov, E.N.; Kerley, L.L.; Quigley, H.B. and Hornocker, M.G., 2003. Denning ecology of brown bears and Asiatic black bears in the Russian Far East. International Association for Bear Research and Management. Vol. 2, No. 14, pp: 153-161.
  36. Stringham, S.F., 1990. Grizzly bear reproductive rate relative to body size. International Conference on Bear Research and Management, British Columbia, Canada. Vol. 8, pp: 433-443.
  37. Swenson, J.E.; Adamicˇ, M.; Huber, D. and Stokke, S., 2007. Brown bear body mass and growth in northern and southern Europe. Oecologia. Vol. 153, No. 1, pp: 37-47. 
فصلنامه محیط زیست جانوری
دوره 11، شماره 4
دی 1398
صفحه 9-14

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار