بررسی تنوع گونه‌ای پرندگان آبزی و کنارآبزی زمستان گذران در دریاچه چغاخور در استان چهارمحال و بختیاری

نوع مقاله : تنوع زیستی

نویسندگان

1 گروه علوم محیط‌زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط‌زیست، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 گروه محیط‌ زیست، دانشکده کشاورزی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران

3 دانشکده فنی و مهندسی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران

4 گروه محیط زیست، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه اراک، اراک، ایران

5 گروه محیط زیست، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

به‌ منظور بررسی روند تغییر شاخص‌ های تنوع گونه‌ای پرندگان آبزی و کنارآبزی زمستان‌ گذران در دریاچه چغاخور، داده‌های سرشماری نیمه زمستانه انجام‌ گرفته توسط اداره کل حفاظت محیط ‌زیست استان چهارمحال و بختیاری در سال‌های 1373، 1378، 1383، 1388 و 1393 مورد تجزیه‌ و تحلیل قرار گرفت. شاخص‌های تنوع شانون-وینر، سیمپسون، غنای گونه‌ای مارگالف و یکنواختی سیمپسون در سال‌های مورد مطالعه برای گونه‌های آبزی و کنارآبزی در دریاچه چغاخور محاسبه گردید. بیش ­ترین و کم ­ترین مقدار شاخص تنوع شانون به ­ترتیب در سال 1378 (4/61) و 1388 (4/39) مشخص گردید. ازنظر شاخص تنوع سیمپسون بیش ­ترین مقدار در سال‌های 1373، 1378 و 1383 (0/96) و کم ­ترین مقدار 1388 و 1393 (0/95) تعیین گردید. ازنظر غنای گونه‌ای مارگالف بیش ­ترین و کم ­ترین غنای گونه‌ای به ­ترتیب سال 2005 (2/86) و 2015 (2/23) مشخص گردید. از نظر شاخص یکنواختی سیمپسون بیش ­ترین و کم ­ترین یکنواختی در دریاچه چغاخور به­ ترتیب سال‌ های 1995 و 2005 (0/89) و سال 2010 (0/86) تعیین گردید. تعداد گونه‌های آبزی نسبت به گونه‌های کنارآبزی بیش ­تر بود. هم­ چنین فراوانی پرندگان آبزی نسبت به کنارآبزی نیز بیش ­تر بود.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. بهروزی ­راد، ب.، 1387. تالاب‌های ایران، انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، تهران.
  2. بهروزی ­راد، ب.؛ راسخ، ع.؛ اشراقیان، ن.؛ مولا، ع. و امینی، ا.، 1390. بررسی روند تغییرات ماهانه تنوع و تراکم و جمعیت پرندگان آبزی تالاب هورالعظیم. مجله علوم و تکنولوژی محیط‌ زیست. دوره 13، شماره 3، صفحات 87 تا 96.
  3. بهروزی­ راد، ب.؛ ریاحی‌ بختیاری، ع. و خالقی‌ زاده­‌ رستمی، ا.، 1381. بررسی تغییرات ماهانه تنوع و تراکم پرندگان آبزی و کنار آبزی به‌ منظور مدیریت تالاب‌های بین‌ المللی سلکه و سیاه­ کشیم (کلاس اسپند)، مجله محیط‌ شناسی. شماره 33، صفحات 21 تا 29.
  4. خلیلی ­پور، ا. و بهروزی­ راد، ب.، 1386. بررسی تغییرات تنوع و فراوانی پرندگان آبزی و کنار آبزی زمستان گذران در کل تالاب‌های حاشیه جنوبی خزر. فصلنامه محیط‌ زیست. شماره 44، صفحات 20 تا 26.
  5. دانیالی، ر. و حجه فروش ­نیا، ش.، 1388. تأثیر احداث سد بر تالاب بین­ المللی چغاخور، اولین کنفرانس بین­ المللی مدیریت منابع آب، شاهرود، دانشگاه صنعتی شاهرود، https://www.civilica.com /Paper-ICWR01-ICWR01_081.html
  6. طبیعی، ا.، 1392. بررسی تنوع گونه‌ ای پرندگان آبزی و کنارآبچر مهاجر زمستان ­گذران پارک ملی دریایی نای بند در استان بوشهر. فصلنامه زیست‌ شناسی جانوری. سال 6، شماره 2، صفحات 37 تا 46.
  7. طبیعی، ا. و راستی، ع.، 1390. بررسی تنوع زیستی پرندگان آبزی و کنارآبچر زمستان‌ گذران خورخاکی استان هرمزگان. فصلنامه تالاب. دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز. سال 2، شماره 7، صفحات 55 تا 64.
  8. طبیعی، ا.؛ جعفری‌ نژاد بسطامی، م. و جولایی، ل.، 1393. بررسی تنوع گونه‌ ای پرندگان آبزی و کنارآبچر مهاجر زمستان­ گذران در تالاب مهارلو در استان فارس. فصلنامه زیست‌ شناسی جانوری. سال 6، شماره 4، صفحات 17 تا 24.
  9. عاشوری، ع. و وارسته ­مرادی، ح.، 1393. بررسی تنوع گونه‌ ای پرندگان آبزی و کنار آبزی مهاجر زمستان گذران در تالاب بین‌المللی انزلی، فصلنامه اکوبیولوژی تالاب. دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز. سال 6، شماره 20، صفحات 55 تا 56.
  10. فتح ­اللهی، م.؛ حیدری، ز.؛ صفایی، م.؛ شریفی­ نیا، ر. و آتشخوار، ف.، 1394. برنامه مدیریت جامع تالاب چغاخور به همراه مطالعات شناخت. گزارش طرح مطالعاتی. اداره کل حفاظت محیط زیست استان چهارمحال و بختیاری، شهرکرد. 81 صفحه.
  11. قاسمی، م. و قاسمی، ص.، 1395. بررسی درصد فراوانی و تنوع زیستی پرندگان زمستان گذران در مناطق تالابی شرق استان هرمزگان. فصلنامه محیط‌زیست جانوری. سال 9، شماره 3، صفحات 33 تا 48.
  12. گلزار، ا.، 1397. بررسی ارتباط عوامل محیطی و انسانی با تنوع گونه‌ای پرندگان آبزی تالاب‌ها (مطالعه موردی: تالاب‌ های شادگان، چغاخور و پریشان). رساله دکتری محیط‌ زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط‌ زیست، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات. 172 صفحه.
  13. گلشاهی، ا.؛ همامی، م. و خلیلی ­پور، ا.، 1388. بررسی تنوع گونه‌ای پرندگان آبزی و کنارآبزی زمستان­ گذران در تالاب‌های آلاگل، آلماگل، آجی‌گل و گمیشان. مجله علمی تخصصی تالاب. دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز. سال 1، شماره 1، صفحات 87 تا 98.
  14. مشکین، ا.؛ بهروزی‌ راد، ب.؛ صفاریان، ش. و کریم‌ پور دشت بزرگ، ا.، 1393. بررسی تنوع و تراکم پرندگان آبزی و کنارآبزی به‌ منظور مدیریت تالاب صنایع فولاد به‌عنوان زیستگاه پرندگان. فصلنامه محیط‌ زیست جانوری. سال 6، شماره 2، صفحات 91 تا 102.
  15. مصداقی، م.، 1378. بررسی غنای گونه‌ای و فرم‌های رویشی تحت سطوح سه‌ گانه بهره‌ برداری در مراتع شرق استان گلستان. مجله علمی پژوهشی کشاورزی و منابع طبیعی. شماره 8، صفحات 55 تا 62.
  16. Atmar, W. and Patterson, B.D., 1993. The measure of order and disorder in the distribution of species in fragmented habitat. Oecologia. Vol. 96, No. 3, pp: 373-382.
  17. Baldi, A. and Kisbenedek, T., 1999. Species-specific distribution of reed-nesting passerine birds across reed-bed edges: effects of spatial scale and edge type. Acta Zoologica Academiae Scientiarum Hungaricae. Vol. 45, No. 2, pp: 97-114.
  18. Bambang, D.H., 2008. Jakarta birding: surabaya mangrove. Retrieved 16, November, 2009, from http://jakartabirding. blogspot.com/2008/08/surabaya-mangrove.html.
  19. Bayly, N.J. and Gomez, C., 2008. Bird communities in black mangrove and other mangrove types – with particular reference to Neotropical migratory birds, Final report of evaluating a stepping stone for Neotropical migratory birds the Belizean NE biological corridor: Belizean Forestry Department, Belmopan, Belize.
  20. Casado, S. and Montes, C., 1995. Guía de los lagos y humedales de España. Madrid. 225 p.
  21. Colwell, M.A. and Dodd, S.L., 1995. Waterbird communities and habitat relationships in coastal pastures of northern California. Conservation Biology. Vol. 9, No. 4, pp: 827-834.
  22. Elmberg, J.; Nummi, P.; Poysa, H. and Sjoberg, K., 1994. Relationships between species number, lake size and resource diversity in assemblages of breeding waterfowl. Journal of Biogeography. pp: 75-84.
  23. Fasola, M. and Canova, L., 1991. Colony site selection by eight species of gulls and terns breeding in the Valli di Comacchio (Italy). Italian Journal of Zoology. Vol. 58, No. 3, pp: 261-266.
  24. Getzner, M., 2002. Investigating public decisions about protecting wetlands. Journal of Environmental Management. Vol. 64, No. 3, pp: 237-246.
  25. Gibbs, J.P., 1993. Importance of small wetlands for the persistence of local populations of wetland-associated animals. Wetlands. Vol. 13, No. 1, pp: 25-31.
  26. González-Gajardo, A.; Sepúlveda, P.V. and Schlatter, R., 2009. Waterbird assemblages and habitat characteristics in wetlands: influence of temporal variability on species-habitat relationships. Waterbirds. pp: 225-233.
  27. Green, A.J., 1996. Analyses of globally threatened Anatidae in relation to threats, distribution, migration patterns, and habitat use. Conservation Biology. Vol. 10, No. 5, pp: 1435-1445.
  28. Hattori, A. and Mae, S., 2001. Habitat use and diversity of waterbirds in a coastal lagoon around Lake Biwa, Japan. Ecological Research. Vol. 16, No. 3, pp: 543-553.
  29. Herremans, M., 1999. Waterbird diversity, densities, communities and seasonality in the Kalahari Basin, Botswana. Journal of arid environments. Vol. 43, No. 3, pp: 319-350.
  30. Kim, J.H., 2003. Wintering Waterbird Monitoring in the Republic of Korea. First Meeting of AWC Coordinators, 9-10 October 2003, Waterbird Monitoring in South Korea DOC 13.
  31. Jobson, J.D., 1992. Applied Multivariate Data Analysis. Volume II: Categorical and Multivariate Methods. Springer Verlag, New York.
  32. Kumar, J.N.; Soni, H. and Kumar, R.N., 2007. Patterns of seasonal abundance and diversity in the waterbird community of Nal Lake Bird Sanctuary, Gujarat, India. Bird Populations. Vol. 8, pp: 1-20.
  33. Mehrjoo, A., 1992. The study of diversity, density and distribution of migratory birds in the Gomishan wetland. Master thesis. Department of Natural Resources, Tehran University. (In Persian).
  34. Mori, Y.; Sodhi, N.S.; Kawanishi, S. and Yamagishi, S., 2001. The effect of human disturbance and flock composition on the flight distances of waterfowl species. Journal of Ethology. Vol. 19, No. 2, pp: 115-119.
  35. Paracuellos, M. and Tellería, J.L., 2004. Factors affecting the distribution of a waterbird community: the role of habitat configuration and bird abundance. Waterbirds. Vol. 27, No. 4, pp: 446-453.
  36. Petrie, S.A., 1997. Nutrient reserve dynamics, foraging strategies, molt patterns and movements of White-faced Whistling Ducks in South Africa.
  37. Quan, R.C.; Wen, X. and Yang, X., 2002. Effects of human activities on migratory waterbirds at Lashihai Lake, China. Biological Conservation. Vol. 108, No. 3, pp: 273-279.
  38. Ratti, J.T.; Rocklage, A.M.; Giudice, J.H.; Garton, E.O. and Golner, D.P., 2001. Comparison of avian communities on restored and natural wetlands in North and South Dakota. The Journal of Wildlife Management. pp: 676-684.
  39. Sokal, R.R. and Rohlf, F.J., 1981. Biometry.'(W. H. Freeman and Co.: San Francisco.). Biometry. 2nd ed. WH Freeman and Co., San Francisco, CA.
  40. Torres, R., 1995. Waterfowl community structure of laguna Santo Domingo (Cordoba) during and annual cycle. Revista de la Asociacion de Ciencias Naturales del Litoral. Rev. Asoc. Cienc. Nat. Litor. St. Tome. Vol. 26, No. 1, pp: 33-40.
  41. Sonal, D.; Jagruti, R. and Geeta, P., 2010. Avifaunal diversity and water quality analysis of an inland wetland. Journal of Wetlands Ecology. Vol. 4, pp: 1-32.
  42. Whittaker, R.H. and Likens, G.E., 1973. Primary production: the biosphere and man. Human Ecology. Vol. 1, No. 4, pp: 357-369.
فصلنامه محیط زیست جانوری
دوره 11، شماره 4
زمستان 1398
صفحه 93-100

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار