ارزیابی کیفیت آب رودخانه های بابلرود و خرون جهت زیست آبزیان و پرورش ماهی براساس شاخص BCWQI

نوع مقاله : بوم شناسی

نویسنده

گروه محیط زیست، واحد قائم‌شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائم‌شهر، ایران

چکیده

 با توجه به اهمیت رودخانه ­های بابلرود و خرون در تامین آب کشاورزی و پرورش ماهی اطراف این رودخانه ­ها و هم­ چنین تخلیه آلاینده ­های متعدد به آن ­ها، ارزیابی کیفی آب این رودخانه ­ها ضروری به ­نظر می ­رسد. از طرفی ارائه تصویر صحیح از وضعیت کیفی آب­ های سطحی باعث می­ گردد تا هر گونه تصمیم­ گیری مدیریتی که اثرات زیست محیطی آن به ­صورت مستقیم و یا غیرمستقیم متوجه آب­ های سطحی کشور باشد، با آگاهی بیش­ تری اتخاذ گردد. در این تحقیق که از نوع مقطعی می ­باشد، نمونه ­برداری در طی یک دوره یک­ ساله (از شهریور 1397 تا شهریور 1398)، از هفت ایستگاه در رودخانه ­های بابلرود و خرون و به­ صورت ماهانه انجام پذیرفت. پاراسنجه ­های مورد مطالعه عبارت بودند از: اسیدیته، هدایت الکتریکی، درجه حرارت، کل مواد جامد معلق، اکسیژن محلول، اکسیژن مورد نیاز شیمیایی، نیتریت، نیترات، فسفات، کلرید، یون سولفات و کلی­فرم مدفوعی و برخی از فلزات سنگین، شامل کبالت، سرب، منگنز، روی، آهن، کروم و نیکل که به ­صورت فصلی مورد اندازه ­گیری قرار گرفتند. داده ­های حاصل از آزمایش با استفاده از شاخص کیفی BCWQI تجزیه و تحلیل گردید. براساس شاخص BCWQI، کیفیت کلی آب رودخانه در تمام ایستگاه‌های مورد مطالعه برای آبزیان و پرورش ماهی ضعیف ولی جهت مصارف کشاورزی، متوسط ارزیابی گردید. به­ طوری ­که از نظر pH، درجه حرارت و املاح محلول مساعد بوده ولی از نظر اکسیژن محلول جهت آبزیان در حد نامساعد ارزیابی گردید. هم­ چنین به­ علت کدورت آب در 2 رودخانه و تقریباً تمام طول دوره مطالعه ضمن اثر منفی بر فتوسنتز در جوامع آبزیان، باعث افزایش استرس می­ شود. درخصوص املاح محلول عمدتاً در محدوده قابل قبول قرار داشتند. فلزات سنگین نیز تقریباً در تمام ایستگاه ­ها بیش از حد مجاز وجود داشته‌ اند که شرایط نامناسب را از نظر سلامتی ایجاد می‌ کند. در چنین شرایطی لازم است تا کارهای پیشگرانه و احتیاطی جهت حفظ اکوسیستم در نظر گرفته شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of water quality of Babolrood and Kharoon rivers for aquatics and aquaculture based on BCWQI index

نویسنده [English]

  • Ali Behmansh
Department of Environment, Qamshahr Unit, Islamic Azad University, Qamshahr, Iran
چکیده [English]

Due to the importance of Babrolrud and Kharoon rivers in providing agricultural water and fish farming around these rivers and discharging many pollutants to them, it seems necessary to evaluate the water quality of these rivers. On the other hand, providing a proper picture of the status of surface water makes any management decision that has direct or indirect impact on the surface water of the country more consciously made. In this cross-sectional study, sampling was carried out monthly from seven stations in Babolrood and Kharoon rivers over a period of one year (September 2018 to September 2019). The studied parameters measured seasonally were acidity, electrical conductivity, temperature, total suspended solids, dissolved oxygen, chemical oxygen demand, nitrite, nitrate, phosphate, chloride, sulfate ion and Fecal coliform and some heavy metals, including Co, Pb, Mn, Zn, Fe, Cr and Ni. The data from the experiment were analyzed using the BCWQI quality index. According to the BCWQI index, the overall water quality of river water at all stations studied was evaluated for aquaculture and fish farming, but was moderate for agricultural use. It was found to be suitable in terms of pH, temperature and Total dissolved solids but was found to be unsuitable for aquatic dissolved oxygen. It also increases stress due to water turbidity in the two rivers and almost throughout the study period, while negatively affecting photosynthesis in aquatic communities, In the case of TDS, they were generally within the acceptable range. Heavy metals, too, were virtually exceeded at all stations that caused poor health. In such circumstances, it is necessary to take precautionary and precautionary work to preserve the ecosystem.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Babolrood
  • Kharoon
  • BCWQI
  • Ecosystem
  • Aquatics
  1. اسحقی­ تیموری، م.؛ پاتیمار، ر.؛ نادری­ جلودار، م.؛ جعفریان، ح.ا. و قربان ­نصرآبادی، ر.، 1392. ارزیابی کیفیت آب رودخانه بابلرود با استفاده از شاخص های زیستی. همایش ملی علوم جانوران آبزی. دانشگاه گیلانرشت.
  2. باقری، س.؛ قربانی، ر.؛ فضلی، ح. و ماهینی، ع.، ۱۳۹۲. بررسی وضعیت کیفی رودخانه مهم مازندران با استفاده از شاخص NSFWQI. کنفرانس ملی مدیریت سیلاب، تهران.
  3. رحمانی, ع.ر.، ۱۳۸۶، تعیین کیفیت آب رودخانه­ های جاری در دشت همدان- بهار بر مبنای روش طبقه ­بندی ویلکوکس. دهمین همایش ملی بهداشت محیط. همدان، دانشگاه علوم پزشکی همدان.
  4. رمضانی، م.؛ امیرنژاد، ر. و اصغرنیا، ح.، 1391. بررسی کیفی رودخانه تالار قائم شهر براساس شاخص .NSFWQI اکوبیولوژی تالاب، دوره 4، شماره 14، صفحات 31 تا 43.
  5. ززولی، م.ع.؛ برافراشته ­پور، م.؛ برافراشته ­پور، ز. و قلندری، و.، 1392. تغییرات زمانی و مکانی غلظت نیترات و نیتریت منابع آب آشامیدنی شهرستان کهگیلویه با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS). مجله دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی مازندران. جلد ۲3، شماره 109، صفحات 258 تا 263.
  6. ززولی، م.ع. و علم­ قلیلو، م.، 1391. بررسی کیفیت شیمیایی (نیترات، فلوراید، سختی و هدایت الکتریکی) آب آشامیدنی شهرستان خوی. مجله دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی مازندران. جلد ۲۲، شماره ۲، صفحات ۸۰ تا ۸۴.
  7. سلگی، ع. و شیخ ­زاده، ح.، 1395. مطالعه کیفیت آب رودخانه ارس با استفاده از متغیرهای فیزیکی-شیمیایی. مجله تحقیقات منابع آب ایران. سال 12، شماره 3، صفحات 207 تا 213.
  8. صمدی, م.ت.؛ ساقی، م.ح.؛ رحمانی، ع.ر. و تراب زاده، ح.، 1388. پهنه ­بندی کیفی آب رودخانه دره مرادبیک همدان براساس شاخص کیفی آب با بهره ­گیری از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS). دوازدهمین همایش ملی بهداشت محیط. تهران، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی.
  9. غفاری، ک.، 1383. پهنه­ بندی خطر سیل با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS، مطالعه موردی رودخانه بابلرود، پایان­ نامه کارشناسی ارشد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه مازندران.
  10. فرزادکیا، م.؛ ناصری، س.؛ رضایی­ کلانتری، ر.؛ اصغرنیا، ح.؛ گوهری، م.ر.؛ اسرافیلی، ع.؛ دادبان ­شهامت، ی. و قنبری، ن.، 1394. پهنه بندی کیفی آب رودخانه بابلرود بر مبنای شاخص کیفی NSFWQI و نرم ­افزار .GIS مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران. دوره 25، شماره 134، صفحات 357 تا 362.
  11. محسنی ­بندپی. ا.؛ مجلسی، م. و کاظم ­پور، ع.، ۱۳۹۲. بررسی کیفیت آب رودخانه گل گل ایلام براساس شاخص کیفی آب NSFWQI. فصلنامه بهداشت در عرصه. جلد 1 ، شماره 4، صفحات 45 تا 53.
  12. مفتاح هلقی، م.،1390. پهنه ­بندی کیفی آب با استفاده از شاخص ­های متفاوت کیفی مطالعه موردی: رودخانه اترک. مجله پژوهش­ های حفاظت آب و خاک. دوره 18، شماره 2، صفحات 211 تا 220.
  13. مهاب قدس. 1381. مطالعات ارزیابی اثرات زیست­ محیطی طرح البرز، جلد اول، شرایط موجود زیست­ محیطی، شرکت سهامی آب منطقه ­ای مازندان و گلستان.
  14. میرزایی، م.؛ ریاحی­ بختیاری، ع.ر.؛ سلمان ­ماهینی، ع. و غلامعلی ­فرد، م.،1392. آنالیز کیفیت فیزیکی و شیمیایی آب رودخانه‌های استان مازندران با استفاده از روش‌های چند متغیره آماری. مجله دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی مازندران. جلد ۲۳، شماره ۱۰۸، صفحات ۴۱ تا ۵۲ .
  15. نوربخش، س.ج.؛ پوراصغر، م.؛ قنبری، ن.ا. و یدالهی، ع.ا.، ۱۳۸۷. بررسی وضعیت کیفی شش رود خانه مازندران با استفاده از شاخص NSFWQI. دومین همایش تخصصی مهندسی محیط زیست. تهران، دانشگاه تهران، دانشکده محیط زیست.
  16. APHA. 2003. Standard Methods for the Examination of Water and Wastewater, American Public Health, Association, Washington DC, USA.
  17. BCWQI. 1996. Ministry of Environment, Lands, and Parks: The Water Quality Section. British Columbia Water Quality Status Report. Victoria, BC. 179 p.
  18. Gatot, E.S.S., 2011. Proposing Water Quality Index Calculation Method for Indonesian Water Quality Monitoring Program. International Journal of Engineering and Science. Vol. 2, No. 2, pp: 47-52.
  19. Humpesch, U.H. and Fesl, C., 2002. The effect of river bed management on the habitat structure and Macro invertebrate’s community of a ninth order river, in Austria. Archir fur Hydrobiology Large Rivers. Vol. 13, No. 1, pp: 29-46.
  20. Khorbane, S.; Gohari, S. and Banedah, H., 2013. Determination of water quality indices for choosing the most suitable indicator in unity dam. Eleventh General Irrigation Seminar and Evaporation Reduction. Kerman [In Persian].
  21. Stickney, R.R., 2000. Encyclopedia of aquaculture. John Wiley and Sons, Inc. 1063 P.
  22. WWTP Online. Available at: URL:http://ts.tpww.co.ir/ pfazelab-pf2-fa.html [verified at 25 Jun. 2014].