اندازه گیری فلزات سنگین آهن و روی در عضله ماهی سوکلا (Rachycentron canadum) در گروه های مختلف طولی در صید آب های شمال غربی خلیج فارس

نوع مقاله : محیط زیست جانوری

نویسندگان

1 گروه شیلات، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

2 پژوهشکده آبزی پروری جنوب، موسسۀ تحقیقات علوم شیلاتی کشور، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، اهواز، ایران

3 باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

چکیده

این تحقیق به ­منظور سنجش و مقایسه میزان تجمع فلزات سنگین آهن و روی در بافت عضله ماهی سوکلا (Rachycentron canadum) و ارتباط آن با طول کل، وزن کل و سن ماهی در آب ­های شمال­ غربی خلیج ­فارس انجام شد. 96 نمونه ماهی در 6 گروه طولی تهیه شد. هضم شیمیایی نمونه ­ها به­ روش خشک و سنجش غلظت فلزات سنگین به ­روش جذب اتمی انجام گردید. اختلاف بین میانگین‌ها با کمک آزمون آماری آنالیز واریانس یک ­طرفه (ANOVA) و ارتباط معنی ­دار در سطح 95 درصد تعیین شد. میانگین غلظت فلزات آهن و روی در بافت عضله ماهی سوکلا به ­ترتیب 2/78±25/50 و 1/23±9/06 میلی‌ گرم بر کیلوگرم وزن خشک بود (0/05>P). بالاترین میزان تجمع فلز آهن در بین گروه­ های طولی مختلف متعلق به گروه 110-102 سانتی ­متر (0/74±28/21 میلی‌ گرم بر کیلوگرم) و بیش ­ترین مقدار روی متعلق به گروه طولی بزرگ ­تر از 127 سانتی ­متر (0/47±10/27 میلی‌ گرم بر کیلوگرم) بود. رابطه مثبتی بین عوامل طول کل، وزن کل و سن با تجمع فلزات آهن و روی برقرار بود که در سطح معنی ­داری دیده نشد (0/05<P). میزان روی در عضله ماهی سوکلا در مقایسه با آستانه استانداردهای جهانی سازمان بهداشت جهانی (WHO)، وزارت کشاورزی ـ شیلات انگلستان (MAFF) و انجمن ملی بهداشت و سلامت استرالیا (NHMRC)­(به ­ترتیب 1000، ­50 و 100 میلی­ گرم در کیلوگرم) پایین ­تر بود. میزان آهن در عضله این ماهی از حد مجاز استاندارد سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) (5 میلی ­گرم در کیلوگرم) بالاتر به ­دست آمد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Measurements of Fe and Zn in muscle of Cobia fish (Rachycentron canadum) in different groups in the fishing waters of the Northwest longitudinal Persian Gulf

نویسندگان [English]

  • Masoumeh Jahangiri 1
  • Gholam Hossein Mohammadi 2
  • Mohammad Velayatzadeh 3
1 Department of Fisheries, Ahvaz Branch, Islamic Azad University, Ahvaz, Iran
2 South Aquaculture Research Institute, National Institute of Fisheries Research, Agricultural Education and Promotion Research Organization, Ahvaz, Iran
3 Young and Elite Researchers Club, Ahvaz Branch, Islamic Azad University, Ahvaz, Iran
چکیده [English]

This study was done in order to determine and compared the accumulation of iron and zinc in the muscle tissue of fish Cobia (Rachycentron canadum) and its relation to the total length, total weight and age of the fish in the waters of the Persian Gulf was northwest. 96 fish samples were collected at 6 length group. Measuring the level of essential elements samples were digested through dry digestion method. The difference between the means analysis of variance (ANOVA) and the presence or absence of difference and a significant relationship was estimated at 95%. Mean concentrations of iron and zinc in muscle tissue of Rachycentron canadum were 25.50±2.78 and 9.06±1.23 mg/kg dry weight (P<0.05). The highest concentration of iron in groups belonging to different lengths of 102-110 cm (28.21±0.74 mg/kg dry weight) and most of the zinc and nickel belonging to groups larger than 127 cm in length (10.27±0.47 mg/kg dry weight). A positive correlation was established between in the total length and total weight and age and accumulation of metals, iron and zinc at levels not significantly (P>0.05). Concentration of Zn in muscle ofRachycentron canadum was lower than more WHO, MAFF and NHMRC (1000, 50 and 100 mg/kg). Concentration of Fe in muscle ofthis fishwas higher than more FDA (5 mg/Kg).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Heavy metals
  • Muscle
  • Rachycentron Canadum
  • Persian Gulf

مراجع

  1. ابراهیمی­ سیریزی، ز.؛ ساکی ­زاده، م.؛ اسماعیلی­ ساری، ع.؛ بهرامی ­فر، ن.؛ قاسمپوری، س.م. و عباسی، ک.، 1391. بررسی فلزات سنگین کادمیوم، سرب، مس و روی در بافت عضله اردک ماهی تالاب بین ­المللی انزلی، انباشتگی و ارزیابی خطرات. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران. دوره 22، شماره 87، صفحات 57 تا 63.
  2. اسماعیلی­ ساری،ع.، 1381. آلاینده ­ها، بهداشت و استاندارد محیط زیست. انتشارات نقش مهر، چاپ اول، تهران. 767 صفحه.
  3. اسماعیلی ­ساری، ع.؛ نوری­ ساری، ح. و اسماعیلی­ ساری، ا.، 1386. جیوه در محیط ­زیست. انتشارات بازرگان، چاپ اول، رشت. 226 صفحه.
  4. امینی ­رنجبر، غ. و ستوده­ نیا، ف.، 1384. تجمع فلزات سنگین در بافت عضله ماهی کفال دریای خزر در ارتباط با برخی مشخصات بیومتریک (طول استاندارد، وزن، سن و جنسیت). مجله علمی شیلات ایران. سال 14، شماره 3، صفحات 1 تا 18.
  5. بهمئی، ز.، 1392. اندازه­ گیری مقادیر فلزات سنگین (آهن، روی و نیکل) در بافت عضلانی میش ماهی (Argyrosomus hololepidotus) در گروه ­های مختلف سنی در صید آب­ های شمال ­غربی خلیج فارس. پایان­ نامه کارشناسی ­ارشد، گروه شیلات. دانشگاه آزاد اسلامی واحداهواز.
  6. جعفرزاده­ حقیقی، ن. و فرهنگ، م.، 1385. آلودگی دریا (ترجمه). انتشارات آوای قلم، چاپ اول، تهران. 393 صفحه.
  7. جلالی­ جعفری، ب.، 1386. بیماری­ های محیطی و تغذیه­ ای ماهیان. انتشارات پرتو واقعه دانش نگار، چاپ اول، تهران. 416 صفحه.
  8. جلالی­ جعفری، ب. و آقازاده ­مشگی، م.، 1386. مسمومیت ماهیان در اثر فلزات سنگین آب و اهمیت آن در بهداشت عمومی. انتشارات مان کتاب، چاپ اول، تهران. 134 صفحه.
  9. جهانگیری، م.؛ محمدی، غ. و ولایت زاده، م.، 1396. اندازه­ گیری نیکل در عضله ماهی سوکلا (Rachycentron Canadum) در گروه ­های مختلف طولی در صید آب ­های شمال ­غربی خلیج فارس. نشریه فن آوری ­های نوین در توسعه آبزی ­پروری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد آزادشهر. سال 11، شماره 3، صفحات 47 تا 58.
  10. حسین­ زاده، ص.؛ قلی ­نژاد، ز. و بزرگ ­نیا، ع.، ۱۳۹۱. تجمع فلزات سنگین در بافت عضله ماهی خیاطه (Alburnoides bipunctatus ) در ارتباط با برخی مشخصات بیومتریک (طول استاندارد، وزن، سن و جنسیت). همایش ملی پژوهش ­های آبزیان و اکوسیستم­ های آبی، سوادکوه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سوادکوه. 11 صفحه. 
  11. دادالهی ­سهراب، ع.؛ نبوی، س.م.ب. و خیرور، ن.، 1387. ارتباط برخی مشخصات زیست­ سنجی با تجمع فلزات سنگین در بافت عضله و آبشش ماهی شیربت در رودخانه اروند رود. مجله علمی شیلات ایران. سال 17، شماره 4، صفحات 27 تا 33.
  12. رسولی، ث.؛ ریاحی ­بختیاری، ع.؛ عسکری­ ساری، ا. و حسینی الهاشمی، ا.، 1392. میزان تجمع زیستی نیکل و وانادیوم در بافت­ های کبد و قلب تاس ­ماهی ایرانی (Acipenser persicus) در سواحل جنوبی دریای خزر. مجله شیلات دانشگاه آزاد اسلامی واحد آزادشهر. سال 7، شماره 3، صفحات 17 تا 24.
  13. رضوی­ شیرازی، ح.، 1386. تکنولوژی فرآورده ­های دریایی (اصول نگه ­داری و عمل­ آوری جلد اول)، انتشارات پارس نگار، چاپ دوم، تهران. صفحه 325.
  14. رییسی، م.؛ انصاری، م. و رحیمی، ا.، 1388. تعیین میزان سرب و کادمیوم در گوشت چهار­گونه از کپور ماهیان رودخانه بهشت آباد استان چهارمحال و بختیاری و بررسی رابطه آن با سن و گونه ماهی. مجله پژوهش­ های علوم و فنون دریایی. سال 4، شماره 4، صفحات 37 تا 42.
  15. ستاری، م.؛ شاهسونی، د. و شفیعی، ش.، 1382. ماهی شناسی 2 (سیستماتیک). انتشارات حق­ شناس، چاپ اول، تهران. 502 صفحه.
  16. سعیدپور، ب.؛ نبوی، س.م.ب.؛ صدیق مرتضوی، م. و خشنود، ر.، 1386. مقایسه غلظت فلزات سرب و کادمیوم در بافت ماهیچه دو گونه از کفشک ماهیان سواحل استان هرمزگان. مجله پژوهش ­های علوم و فنون دریایی. سال 2، شماره 4، صفحات 61 تا 71.
  17. شهاب ­مقدم، ف.؛ اسماعیلی ­ساری، ع.؛ ولی­ نسب، ت. و کریم آبادی، م.، 1389. مقایسه تجمع فلزات سنگین در عضله سپرماهی چهارگوش و گیش چشم درشت خلیج فارس. مجله علمی شیلات ایران. سال 19، شماره 2، صفحات 85 تا 94.
  18. صادقی، س.ن.، 1380. ماهیان جنوب ایران (خلیج فارس و دریای عمان). انتشارات نقش مهر، چاپ اول، تهران. 438 صفحه.
  19. عسکری­ ساری، ا.؛ فرهنگ ­نیا، م. و بازترابی، م.، 1388. اندازه ­گیری و مقایسه سرب، روی و مس در عضله و کبد هامور معمولی (Epinephelus coiodes). فصلنامه اکوبیولوژی تالاب. سال 1، شماره 2، صفحات 101 تا 106.
  20. عسکری ­ساری، ا.؛ خدادادی، م.؛ کاظمیان، م.؛ ولایت ­زاده، م. و بهشتی، م.، 1389. اندازه ­گیری و مقایسه فلزات سنگین (Zn، Mn، Cu، Fe) در ماهی بیاه (Liza abu) رودخانه ­های کارون و بهمنشیر استان خوزستان. مجله پژوهش­ های علوم و فنون دریایی. سال 5، شماره 1، صفحات 61 تا 70.
  21. عسکری­ ساری، ا. و ولایت ­زاده، م.، 1390. بررسی غلظت سرب و روی در بافت ­های کبد و عضله دو گونه ماهی پرورشی کپور معمولی و قزل ­آلای رنگین ­کمان، مجله دامپزشکی ایران. سال 7، شماره 1، صفحات 30 تا 35.
  22. عسکری­ ساری، ا. و ولایت ­زاده، م.، 1393. فلزات سنگین در آبزیان. انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز، چاپ اول. 380 صفحه.
  23. کنعانی، ر.، 1390. تعیین و مقایسه میزان فلزات سنگین Zn, Cd, Pb در بافت­ های عضله، آبشش و امعاء و احشا دو گونه ماهی هامور معمولی (Epinephelus coioides) و زمین­ کن دم ­نواری (Platycephalus indicus) و رسوبات منطقه جزر و مدی خورموسی (خور ماهشهر). پایان ­نامه کارشناسی­ ارشد. گروه محیط زیست. دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات خوزستان.
  24. کوسج، ن.؛ رحمانی، ع.؛ کامرانی، ا.؛ طاهری ­زاده، م.ر. و علی نیا، م.، 1392. بررسی میزان ارتباط طول بدن با میزان تجمع سرب در ماهی گل خورک والتونی (Periophthalmus waltoni) در شمال خلیج فارس. فصلنامه اقیانوس شناسی. سال 4، شماره 15، صفحات 1 تا 9.
  25. محمدنبی ­زاده، س. و پورخباز، ع.ر.، 1392. ردیابی زیستی فلزات سنگین در بافت های ماهیان شورت و زمین کن در ذخیره گاه زیستکره حرا. فصلنامه دامپزشکی ایران. سال 94، شماره 1، صفحات 64 تا 75.
  26. ناصری، م.؛ رضایی، م.؛ عابدی، ع. و افشارنادری، ا.، 1384. سنجش مقادیر برخی عناصر سنگین (آهن، مس، روی، منیزیم، منگنز، جیوه، سرب و کادمیوم) در بافت ­های خوراکی و غیر­خوراکی ماهی کفال پشت سبز (Liza dussumieri) سواحل بوشهر. مجله علوم دریایی ایران. سال 4، شماره­ های 3 و 4، صفحات 59 تا 67.
  27. Agah, H.; Leermakers, M.; Elskens, M.; Fatemi, S.M.R. and Baeyens, W., 2009. Accumulation of trace metals in the muscle and liver tissues of five species from the Persian Gulf. Journal of Environmental Monitoring and Assessment. Vol. 157, pp: 499-514.
  28. Al-Yousuf, M.H.; El-Shahawi, M.S. and Al-Ghais, S.M., 2000. Trace metals in liver, skin and muscle of Lethrinus lentjan fish species in relation to body length and sex. Sciences Total Environment. Vol. 256, pp: 87-94.
  29. Benetti, D.D.; Alarcon J.F. and Stevens O.M., 2003. Advances in hatchery and grow out technology of marine fish candidate species for offshore aquaculture in the Caribbean. Proceedings of the Gulf and Caribbean Fisheries Institute. Vol. 45, pp: 473-487.
  30. Bervoets, L.; Van Campenhoutk, K.; Reynders, H.; Kanapen, D.; Covaki, A. and Blust, R., 2009. Bioaccumulation of micropollutants and biomarker responses in caged carp (Cyprinus carpio). Ecotoxicology and Environmental Safety. Vol. 72, pp: 720-728.
  31. Canli, M. and Atli, G., 2003. The relationship between heavy metal (Cd, Cr, Cu, Fe, Pb, Zn) levels and the size of six Mediterranean fish species. Journal of Environmental Pollution. Vol.  121, pp: 129-136.
  32. Demirak, A.; Yilmaz, F.; Tuna, A.L. and Zdemir, N., 2006. Heavy metals in water, sediment and tissues of Leuciscus cephalus from a stream in southwestern Turkey. Journal of  chemosphere. Vol. 63, pp: 1451-1458.
  33. Dural, M.; Goksu, M.Z.L.; Ozak, A.A. and Derici, B., 2006. Bioaccumulation of some heavy metals in different tissues of Dicentrarchus labrax and Mugil cephalus from the Camlik Lagoon of the eastern coast Mediterranean Turkey. Journal of Environmental Monitoring and Assessment. Vol. 118, pp: 65-74.
  34. Farkas, A.; Salanki, J. and Varanka, I., 2000. Heavy metal concentrations in fish of lake Balaton, Lakes and ReserVoirs. Journal of Research and Management. Vol. 5, pp: 271-279.
  35. Farkas, A.; Salanki, J.; Speczira, A. and Varanka, I., 2001. Metal pollution as health indicator of lake ecosystems. International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health. Vol. 14, No. 2, pp: 163-170.
  36. Farkas, A.; Salanki, J. and Specziar, A., 2003. Age and size specific patterns of heavy metals in the organs of freshwater fish Abramis brama L. Populating a Low-contaminated site. Water Research. Vol. 37, No. 5, pp: 959-964.
  37. Franks, J.S. and Brwon-Peterson, N.J., 2002. A review of age, Growth and reproduction of Cobia, Rachycentron canadum, from U.S. waters of the Gulf of Mexico and Atlantic Ocean. Proceedings of the 53d annual Gulf and Caribbean Fisheries institute, Biloxi, Mississippi. pp: 553-569.
  38. Froese, R. and Pauly, D., 2000. Fish Base 2000: concepts, design and data sources. ICLARM, Los Banos, Laguna, Philippines. 344 p.
  39. Ghaedi, M.; Shokrollahi, A.; Kianfar, A.H.; Pourfarokhi, A.; Khanjari, N.; Mirsadeghi, A.S. and Soylak, M., 2009. Pre concentration and separation of trace amount of heavy metal ions on bis (2-hydroxy acetophenone) ethylendiimine loaded on activated carbon. Journal of Hazardous Materials. Vol. 162, pp: 1408-1414.
  40. Heath, A.G., 1987. Water pollution and fish physiology. (2nd ed.). CRC. Press. Boston, USA. 245 P.
  41. Huggett, D.B.; Steevens, J.A.; Allgood, J.C.; Lutken, C.B.; Grace, C.A. and Benson, W.H., 2001. Mercury in sediment and fish from North Mississippi Lakes. Chemosphere. Vol. 42, pp: 923-929.
  42. Imanpour Namin, J.; Mohammadi, M.; Heydari, S. and Monsef Rad, F., 2011. Heavy metals Cu, Zn, Cd and Pb in tissue, liver of Esox lucius and sediment from the Anzali international lagoon- Iran. Caspian Journal Environmental Science. Vol. 9, No. 1, pp: 1-8.
  43. Jezierska, B. and Witeska, M., 2001. Metal Toxicity to Fish, University of Podlasie, Siedlce, Poland. Review Fish Biology Fishers. Vol. 11 No. 3, pp: 279.
  44. Laimanso, R.Y.; Cheung, R.Y. and Chan, K.W., 1999. Metal concentrations in the tissues of Rabbitfish (Siganus oramin) collected from Tolo Harbour and Victoria Harbour in Hong kong. Journal of Marine Pollution Bulletin. Vol. 39, pp: 234.
  45. Licata, P.; Trombetta, D.; Cristani, M.; Naccari, C.; Martino, D.; Calo, M. and Naccari, F., 2005. Heavy metals in liver and muscle of blue fin tuna (Thunnus thynnus) caught in Strait of Messina (sicily, Italy). Environmental Monitoring and Assessment. Vol. 107, pp: 239-248.
  46. Mance, G., 1990. Pollution threated of heavy metal in aquatic Environment, Elsvier applied science, London. 372 p.
  47. Mendil, D.; Demirci, Z.; Tuzen, M. and Soylak, M., 2010. Seasonal investigation of trace element contents in commercially valuable fish species from the Black sea, Turkey. Journal of Food and chemical Toxicology. Vol. 48, pp: 865-870.
  48. MOOPAM. 1999. Manual of oceanographic observations and pollutant analysis methods. ROPME. Kuwait. Vo1. 20.
  49. Olowu, R.A.; Ayejuyo, O.O.; Adewuyi, G.U.; Adejoro, I.A.; Denloye, A.A.B.; Babatunde, A.O. and Ogundajo, A.L., 2010. Determination of heavy metals in fish tissues, water and sediment from Epe and Badagry Lagoons, Lagos, Nigeria. Journal of Chemistry. Vol. 7 No. 1, pp: 215-221.
  50. Rashed, M.N., 2001. Monitoring of environmental heavy metals in fish from Nassar Lake. Environment International. Vol. 27, pp: 27-33.
  51. Salari Aliabadi, M.A.; Rezvani Gilkolaei, S.; Savari, A.; Zolgharnean, H. and Nabavi, S.M.B., 2008. Microsatellite polymorphism in Iranian populations of cobia (Rachycentron canadum G) Biotechnology. Vol. 7, No.4, pp. 92-97.
  52. Shulman, G.E., 1974. Life cycles of fish. 1st ed. New York: Wiley.
  53. Storelli, M.M., 2008. Potential human health risks from metals (Hg, Cd, and Pb) and polychlorinated biphenyls (PCBs) via seafood consumption: Estimation of target hazard quotients (THQ.s) and toxic equivalents (TEQs). Food and Chemical Toxicology. Vol. 46, pp: 2782-2788.
  54. Stoskopf, M.K., 1993. Fish medicine. WB. Saunders Co. London, England. 882 p.
  55. Turkmen, M. and Ciminli, C., 2007. Determination of metals in fish and mussel species Byinductively coupled plasma-atomic emission spectrometry. Food Chemistry. Vol. 103, pp: 670-675.
  56. Turkmen, M.; Turkmen, A.; Tepe, Y.; Ates, A. and Gokkus, K., 2009. Determination of metal contaminations in sea foods from Marmara, Aegean and Mediterranean Seas: twelve fish species. Food Chemistry. Vol. 108, pp: 794-800.
  57. Turkmen, A.; Turkmen, M.; Tepe, Y. and Cecik, M., 2010. Metals in tissues of fish from Yelkoma Lagoon, northeastern Mediterranean. Environmental Monitoring and Assessment. Vol. 168, pp: 223-230.
  58. Turner, J.P. and Rooker, J.R., 2005. Effect of dietary fatty acids on the body of larval and juvenile cobia and prey. Journal of Experimental Marine Biology and Ecology. Vol. 322, pp: 13-27.
  59. Ubalua, A.O.; Chijioke, U.C. and Ezeronye, O.U., 2007. Determination and Assessment Heavy Metal Content in fish and shellfish in Aba River, Abia State, Nigeria. KMITL Science Technology. Vol. 7, No. 1, pp: 16-23.
  60. Weatherley, A.H. and Gill, H.S., 1987. The Biology of Fish Growth. Orlando, FL: Academic Press.
فصلنامه محیط زیست جانوری
دوره 12، شماره 1
فروردین 1399
صفحه 191-200

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار