بررسی عدم تقارن صفات مریستیک ناحیه سر مار آتشی (Dolichophis schmidti) و مار سیاه‌سوجه (Dolichophis jugularis) در شمال ایران

نوع مقاله : سیستماتیک جانوری

نویسندگان

گروه زیست‏ شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران

چکیده

اختلالات تکوینی در خزندگان می ‏تواند منجر به عدم تقارن صفات ریخت ‏شناسی ازجمله عدم تقارن در تعداد فلس ‏ها و هم ­چنین اسکلت شده و آن ‏ها را از حالت طبیعی منحرف کند. بنابراین در این مطالعه، مار آتشی (Dolichophis schmidti) و مار سیاه‌ سوجه (Dolichophis jugularis) دو گونه از مارهای غیرسمی متعلق به خانواده Colubridae، از نظر اختلالات ریختی و عدم تقارن صفات مریستیک در شمال ایران مورد بررسی قرار گرفتند. در این پژوهش، ۱۳ صفت مریستیک ناحیه سر ۳۳ نمونه مار آتشی (۱۶نمونه نر، ۶ نمونه ماده، ۵ نمونه نابالغ، ۶ نمونه با جنسیت نامشخص) و ۲۸ نمونه مار سیاه‌سوجه (۱۵ نر، ۷ ماده، ۵ نابالغ و ۱ نمونه با جنسیت نامشخص) از استان‌های آذربایجان­ غربی، آذربایجان شرقی، البرز، مازندران، گلستان، چهار‌محال و بختیاری، لرستان، خراسان رضوی و زنجان متعلق به موزه جانورشناسی دانشگاه گلستان (ZMGU)، آزمایشگاه دانشگاه گنبد و کلکسیون شخصی در زیراستریومیکروسکوپ مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که نمونه‏ های مار آتشی از نظر فلس‏ های لب‏ بالا (۳ نمونه)، لب پایین (5 نمونه)، زیر‏چشمی قدامی (1 نمونه)، عقب چشمی (۱ نمونه)، گیجگاهی (7 نمونه)، جلوبینی (۲ نمونه) و فلس‏ های گونه ‏ای (1 نمونه) نامتقارن بودند. هم ­چنین نمونه‌های مار سیاه‌سوجه از نظر فلس ‏های لب‏ بالا (۳ نمونه)، لب پایین (۷ نمونه)، زیر‏چشمی قدامی (1 نمونه)، گیجگاهی (۵ نمونه)، گونه ‏ای (۳ نمونه) در سمت راست و چپ عدم تقارن نشان دادند. این عدم تقارن صفات ریختی در مار آتشی و مار سیاه­ سوجه ممکن است ناشی از اختلالات جنینی، هموزیگوتی غالب و تغییرات ژنتیکی باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Asymmetry study of meristic characters of head in Schmidt's whip snake (Dolichophis schmidti) and large whip snake (Dolichophis jugularis) in north of Iran

نویسندگان [English]

  • Sayad Faraghi
  • Haji Gholi Kami
  • Zeinalabedin Mohammadi
Department of Biology, Faculty of Sciences, Golestan University, Gorgan, Iran
چکیده [English]

Developmental disturbances in reptiles may lead to asymmetry of morphological characters such as asymmetry in scale numbers and skeletons and change from normal status. Therefore, it was studied morphological disturbances and asymmetry of meristic characters of two non-venomous colubrid snakes, Schmidt's whip snake (Dolichophis schmidti) and large whip snake (Dolichophis jugularis) in north of Iran. In this research, 13 meristic characters of head region of 33 specimens of Dolichophis schmidti (16 males, 6 females, 5 juveniles and 6 unidentified sexes) and 28 specimens of Dolichophis jugularis (15 males, 7 females, 5 juveniles and 1 unidentified sexes) were studied under binocular. Specimens collected from west Azarbaijan, east Azarbaijan, Alburz, Mazandaran, Golestan, Chaharmahal  va Bakhtiari, Lorestan, Khorasan Razavi and Zanjan provinces and belonging to zoology museum of Golestan university (ZMGU), Gonbad Kavoos  university and personal collections. Results revealed that specimens of Dolichophis schmidti were asymmertric in supralabials (3 specimens), infralabials (5 specimens), anterior subocular (1 specimen), postocular (1 specimen), temporal (7specimens), prenasal (2 specimens) and loreal (1 specimen). Also it was asymmetric left and right sides of supralabials (3 specimens), infralabials (7 specimens), anterior subocular (1 specimen), temporal (5 specimens) and loreals (3 specimens) in Dolichophis jugularis. These morphological asymmetric characters in Dolichophis schmidti and Dolichophis jugularis may be the result of embryonic disturbances, dominant homozygote and genetical changes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Meristic asymmetrical characters
  • Dolichophis schmidti
  • Dolichophis jugularis
  • Iran

مراجع

  1. احمدپناه، ن.، ۱۳۸۸. جمع‌آوری و شناسایی مارهای غرب استان گلستان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان تهران. ۹۲ صفحه.
  2. خانی، ش.؛ کمی، ح.ق. و رجبی‌زاده، م.، ۱۳۹۶. بررسی صفات مریستیک نامتقارن ناحیه سر افعی قفقازی Gloydiushalyscaucasicus در استان­ های گلستان و مازندران. فصلنامه محیط زیست جانوری. دوره 9، شماره 2، صفحات 115 تا 120.
  3. رجبی ­زاده، م.، ۱۳۹۷. مارهای ایران. انتشارات ایران ‌شناسی.۴۹۶ صفحه.
  4. قاضی ‌خانلو، ا.، ۱۳۹۲. مطالعه فونستیک مارهای استان مازندران. پایان ‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه گلستان. ۱۴۵ صفحه.
  5. کرمی، م.، ۱۳۷۹. جانورشناسی (۱) بی‌مهرگان. انتشارات دانشگاه شاهد. ۴۱۶ صفحه.
  6. لطیفی، م.، ۱۳۷۹. مارهای ایران. انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست. ۴۷۸ صفحه.
  7. مظفری، ا.؛ کمالی، ک. و فهمیمی، ه.، ۱۳۹۵. اطلس خزندگان ایران. انتشارات جهاد دانشگاهی واحد استان البرز. ۳۶۱ صفحه.
  8. Arnold, S.J. and Peterson, C.R., 2002. A model for optimal reaction norms: the case of the pregnant garter snake and her temperature sensitive embryos. Am Nat. Vol. 160, pp: 306-316.
  9. Brown, G.P.; Madsen, T.; Madsen, S. and Shine, R., 2017. The causes and ecological correlates of head scale asymmetry and fragmentation in a tropical snake. Scientific Reports. 10.1038/s41598-017-11768-y.
  10. Deeming, D.C., 2004. Post-hatching phenotypic effects of incubation in reptiles. In: Deeming DC, ed Reptilian incubation: environment, evolution and behaviour. Nottingham: Nottingham University Press. pp: 229-251.
  11. Hagman, M.; Lowenborg, K. and Shine, R., 2015. Determinants of anti-predator tactics in hatchling grass snakes (Natrix natrix). Behavioural Processes, 113: 60–65.
  12. Helle, S.; Huhta, E.; Suorsa, P. and Hakkarainen, H., 2011. Fluctuating asymmetry as a biomarker of habitat fragmentation in an area-sensitive passerine, Eurasian the Treecreeper (Certhia familiaris). Ecological Indicators. Vol. 11, pp: 161-161.
  13. Herczeg, G.; Szabo, K. and Korsos, Z., 2005. Asymmetry and population characteristics in dice snakes (Natrix tessellata): an interpopulation comparison. Amphibia Reptilia. Vol. 26, pp: 422-426.
  14. Ji, X.; Qiu, Q.B. and Diong, C.H., 2002. Influence of incubation temperature on hatching success, energy expenditure for embryonic development, and size and morphology of hatchlings in the oriental garden lizard, Calotes versicolor (Agamidae). J Exp Zool. Vol. 292, pp: 649-659.
  15. Laia, R.C.; Pinto, M.P.; Menezes, V.A. and Rocha, C.F.D., 2015. Asymmetry in reptiles: What do we know so far? Springer Science Reviews. Vol. 3, pp: 13-26.
  16. Lourdais, O.; Shine, R.; Bonnet, X.; Guillon, M. and Naulleau, G., 2004. Climate affects embryonic development in a viviparous snake, Vipera aspis. Oikos. Vol. 104, pp: 551-560.
  17. Lowenborg, K.; Shine, R. and Hagman, M., 2011. € Fitness disadvantages to disrupted embryogenesis impose selection against suboptimal nest-site choice by female grass snakes, Natrix natrix (Colubridae). Journal of Evolutionary Biology Vol. 24, pp: 177-183.
  18. Lowenborg, K. and Hagman, M., 2017. Scale asymmetries and lateral rib duplication in snakes: correlates and effects on locomotor performance. Biological Journal of the Linnean Society. Vol. 120, pp: 189-194.
  19. Moller, A.P. and Swaddle, J.P., 1997. Asymmetry developmental stability and evolution. Oxford University Press, Oxford, UK.
  20. Nagy, Z.T.; Lawson, R.; Joger, U. and Wink, M., 2004. Molecular systematics of racers, Whip snakes and relatives (Reptilia: Colubridae) using mitochondrial and nuclear markers. Journal of Zoological Systematics and Evolutionary Research. Vol. 42, No. 3, pp: 223-233.
  21. Qualls, C.P. and Andrews, R.M., 1999. Cold climates and the evolution of viviparity in reptiles: cold incubation temperatures produce poor-quality offspring in the lizard, Sceloporus virgatus. Biol J Linn Soc. Vol. 67, pp: 353-376.
  22. Rastegar-Pouyani, N.; Kami, H.G.; Rajabzadeh, M.; Shafiei, S. and Anderson S.C., 2008. Annotated Checklist of Amphibians and Reptiles of Iran. Iranian Journal of Animal Biosystematics. Vol. 4, No. 1, pp: 7-30.
  23. Safaei-Mahroo, B.; Ghaffari, H.; Fahimi, H.; Broomand, S.; Yazdanian, M.; Najafimajd, E.; Hossinian Yousefkhani, S.; Rezazadeh, E.; Hosseinzadeh, M.; Nasrabadi, R.; Rajabizadeh, M.; Mashayekhi, M.; Motesharei, A.; Naderi, A. and Kazemi, M., 2015. The Herpetofauna of Iran: Checklist of Taxonomy, Distribution and Conservation Status. Asian Herpetological Research. Vol. 6, No. 4, pp: 211-212.
  24. Schaetti, B. and Monsch, P., 2004. Systematics and phylogenetic relationships of Whip snake (Hierophis Fitzinger) and Zamenis andreana Werner 1917 (Reptilia: Squamata: Colubridae). Revue Suisse de Zoologie. Vol. 111, No. 2, pp: 239-256.
  25. Soule´, M., 1967. Phenetics of natural populations.2. Asymmetry and evolution in a lizard. Am Nat. Vol. 101, pp: 141-160.
  26. Telemeco, R.S; Warner, D.A.; Reida, M.K. and Janzen, F.J., 2013. Extreme developmental temperatures result in morphological abnormalities in painted turtles (Chrysemys picta): a climate change perspective. Integrative Zoology. Vol. 8, pp: 197-208.
  27. Vangestel, C. and Lens, L., 2011. Does fluctuating asymmetry constitute a sensitive biomarker of nutritional stress in House Sparrows (Passer domesticus)? Ecological Indicators. Vol. 11, pp: 311-314.
  28. Werner, Y.L. and Shapira, T., 2011. A brief review of morphological variation in Natrix tessellata in Israel: between sides, among individuals, between sexes, and among regions. Turk J Zool. Vol. 35, pp: 451-466.
فصلنامه محیط زیست جانوری
دوره 12، شماره 3
مهر 1399
صفحه 105-114

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار