تاثیر عوامل مختلف محیطی بر انتخاب زیستگاه توسط Salmo truttaدر رودخانه کرج

نوع مقاله : بوم شناسی

نویسندگان

1 گروه علوم محیط ‌زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط ‌زیست، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 گروه محیط زیست دریایی، دانشکده محیط زیست، کرج، ایران

3 گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

4 گروه تنوع ‌زیستی و مدیریت اکوسیستم‌ ها، پژوهشکده علوم ‌محیطی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

در بوم‌ شناسی انتخاب زیستگاه عامل مهمی در پیش ‌بینی توزیع و فراوانی گونه ‌ها محسوب می ‌شود. در خصوص ماهیان تعیین انتخاب زیستگاه به ‌ویژه در مورد گونه ‌های در معرض خطر، نادر، بومی یا دارای پراکنش منقطع و گونه‌های حساس به اثرات توسعه دارای اهمیت بوده و اقدام موثری در جهت حفاظت از تنوع زیستی ماهیان و برنامه ‌ریزی برای کاربری اراضی محسوب می‌ شود. ویژگی ‌های زیستگاهی Salmo trutta در رودخانه کرج با تحلیل اثر متغیرهای عمق، سرعت ‌جریان، عدد Froude، شاخص بستر، پناه بستر، پوشش دیداری، پوشش ترکیبی و مناطق استخری در 16 ایستگاه با جمع ‌آوری داده ‌ها طی سال ­های 1395 و  1396 با استفاده از نرم ‌افزار HABSEL تعیین و محدوده‌ های زیستگاه مورد استفاده و انتخاب شده این گونه با توجه به ­میزان دسترسی به هر متغیر مشخص شد. بر اساس نتایج، زیستگاه انتخابی خال قرمز در رودخانه کرج در عمق ۵۲-۴۶، سرعت جریان 0/45-0/40 متر بر ثانیه، عدد Froude 0/26-0/30، شاخص بستر 3/8-3/4، پناه بستر 20-10، پوشش دیداری 64-56، پوشش ترکیبی 21-17/5 و مناطق استخری 28-21 می­ باشد. در بین متغیرهای مورد بررسی در رودخانه کرج، شاخص عدد Froude، سرعت جریان و عوامل بستر بیش ­ترین مطلوبیت را برای Salmo trutta داشتند. با وجود فراهم بودن شرایط مطلوب در برخی نقاط رودخانه کرج جهت سکونت قزل­ آلای خال قرمز، به ­نظر می­ رسد عدم حضور این گونه در آن نقاط ناشی از اختلالات انسانی بر اکوسیستم‌ های آب شیرین یا تغییرات اقلیمی بسیار شدید مانند سیل باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The effect of different environmental factors on habitat selection by Salmo trutta in Karaj River

نویسندگان [English]

  • Seyed Mehdi Mostafavi 1
  • Mohammadreza Rahmani 2
  • Mohammad Kaboli 3
  • Asghar Abdoli 4
1 Department of Environmental Science , Faculty of Natural Resources and Environment, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Department of Marine Environment, College of Environment, Karaj, Iran
3 Department of Fishery and Environment, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran
4 Department of Biodiversity and Ecosystem Management, Environmental Science Research Institute of Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
چکیده [English]

 Habitat selection is an important factor in predicting the distribution and abundance of species in ecology research or fields. In fish, determination of the habitat selection, especially for endangered, rare, native species or species with discontinuous distribution and sensitive to developmental effects, is an important step in biodiversity conservation of fish and planning for land use. Habitat characteristics of Salmo trutta in Karaj River were determined by analyzing the effects of depth, current velocity, Froude number, substrate index, substrate shelter, visual coverage, combined coverage, and pool in 16 sites with data collection during the years 1395
and 1396 using software HABSEL, and the range and habitat used and selected was defined for this species by the amount of access to each variable. Based on the results, the selected habitats of brown trout in the Karaj River were at depth of 46-52, current velocity of 0.40-0.45 m/s, Froude number of 0.26-0.30, substrate index of 3.4-3.8, substrate shelter of 10-20, visual coverage of 56-64, combined coverage of 17.5-21, and pool of 21-28. Among the variables studied in the Karaj River, Froude number, current velocity, and substrate factors were the most favorable for Salmo trutta. Despite the availability of favorable conditions in some parts of the Karaj River for existing of brown trout, the absence of this species must be due to human disturbances on freshwater ecosystems or extreme climatic changes, such as floods

کلیدواژه‌ها [English]

  • Brown trout
  • Selectivity index
  • Environmental variables
  • Habitat Suitability

مراجع

  1. اردلان، م.؛ رحمانی، م.ر. و کاوه، ع.، 1387. بررسی تنوع مورفولوژیکی جمعیت­ های قزل ­آلای خال قرمز (Salmoniformes: Salmonidae: Salmo trutta) در سه حوضه آبریز دریاچه نمک، ارومیه و خزر. پانزدهمین کنفرانس سراسری و سومین کنفرانس بین المللی زیست ­شناسی ایران. دانشگاه تهران. صفحات 81 تا 82.
  2. خراسانی، ن.، ۱۳۷۶. بررسی و مدیریت زیست‌ محیطی منابع آب ‌و خاک استان تهران. جلد اول، بررسی چگونگی مدیریت زیست ‌محیطی منابع آبی رودخانه کرج. سازمان حفاظت محیط‌ زیست.
  3. رجبی­ نژاد، ر.؛ آذری­ تاکامی، ق.؛اسماعیلی ­ساری، ع. و نیکویان، ع.ر.، 1384. ارتباط بین تغذیه طبیعی ماهی قزل ­آلای خال قرمز (Salmo trutta fario) با تراکم زی ­توده کف زیان دریاچه سد لار. مجله بیولوژی دریا. سال 2، شماره 8، صفحات 37 تا 79.
  4. صلواتیان، م.؛عباسی، ک.؛ آذری ­تاکامی، ق.؛ مرادی، م. و بختیاری­آق ­مسجد، ش.، 1393. بررسی وضعیت رشد ماهی قزل آلای خال قرمز (Salmo trutta fario) در حوزه دریاچه سد لار. فصلنامه زیست شناسی جانوری دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان. سال 7، شماره 2، صفحات 35 تا 48.
  5. طباطبایی، س.ن.؛ ایگدری، س.؛ کابلی، م.؛ جوانشیر، ا. و هاشم ­زاده، ا.، ۱۳۹۲. بررسی فاکتورهای محیطی مؤثر در پراکنش سگ ‌ماهی جویباری در رودخانه کردان. نشریه شیلات، مجله منابع طبیعی ایران. شماره ۲، صفحات ۱۵۹ تا ۱۷۱.
  6. عبدالله­ پور،ح.؛ صلواتیان، م.و. و عباسی، ک.، 1390. گزارش نهایی بررسی خصوصیات زیستی قزل ­آلای خال قرمز رودخانه ­های حوزه جنوبی دریای خزر (حویق، شفارود، تنکابن و لار). انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد تالش. 738 صفحه.
  7. عبدلی، ا.، ۱۳۷۸. ماهیان آب ‌های داخلی ایران. تهران. موزه طبیعت و حیات‌ وحش دارآباد. ۳۷۸ صفحه.
  8. کیوانی، ی.؛ نصری، م.؛ عباسی، ک. و عبدلی، ا.، ۱۳۹۵. اطلس ماهیان آب ‌های داخلی ایران. جهاد دانشگاهی، واحد استان البرز (خوارزمی). ۲۱۸ صفحه.
  9. Abdoli, A., 2000. The Inland Water Fishes of Iran. Tehran: Iranian Museum of Nature and Wildlife. pp: 377. (In Persian).
  10. Agostinho, A.A.; Gomes, J.C. and Latini, J.D., 2004. Fisheries management in Brazilian reservoirs: lessons from/for South America. Interciencia. Vol. 29, pp: 334-338.
  11. Ahmadi-Nedushan, B.; ST-Hilare, A.; Berube, M., Robichaud, E.; Thiemonge, N. and Bobeea B., 2006. A review of statistical methods for the evaluation of aquatic habitat suitability for instream flow assessment. River Research and Applications. Vol. 22, pp: 503-523.
  12. Bain, M.B. and Bain, J.L., 1982. Habitat suitability index models: Coastal stocks of striped bass U.S. Fish and Wildlife Service. Office of biological services, Washington D.C. 29 p.
  13. Baker, J.A. and Ross S.T., 1981. Spatial and temporal resource utilization by southeastern cyprinids. Copeia. Vol. 1981, No. 1, pp: 178-189.
  14. Boets, P.; Gobeyn, S.; Dillen, A.; Poelman, E.; Goethals, P.L.M. and Bobeea B., 2018. Assessing the suitable habitat for reintroduction of brown trout (Salmo trutta forma fario) in a lowland river: A modeling approach. Ecology and Evaluation. Vol. 8, pp: 5191-5205.
  15. Damalas, D.; Maravelias, C.D.; Katsanevakis, S.; Karageorgis, A.P. and Papaconstantinou, C., 2010. Seasonal abundance of non-commercial demersal fish in the easter Mediterranean Sea in relation to hydrographic and sediment characteristics. Vol. 89, No. 1, pp: 107-118.
  16. De Kerckhove, D.T.; Smokokowski, K.E. and Randall, R.G., 2008. A primer on fish habitat models, Canadian Technical. Report of Fisheries؛and Aquatic Sciences. No. 2817, pp: 71.
  17. Fazli, H.; Azari, H.; Moghim, M.; Kor, D.; Nabavi Jelodar, E. and Taleshian, H., 2011. Growth and mortality of brown trout, Salmo trutta fario in Lar dam, Iran. Iranian Journal of Fisheries Sciences. Vol. 11, No. 1, pp: 37-47.
  18. Ferreira, K.M., 2007. Biology and ecomorphology of stream fishes from the Rio Mogi-Guaçu basin, Southeastern Brazil. Neotropical Ichthyology. Vol. 5, No. 3, pp: 311-326.
  19. Garland, R.D.; Tiffan, K.F.; Rondorf, D.W. and Clark, L.O., 2002. Comparison of subyearling fall Chinook salmon's use of riprap revetments and unaltered habitats in Lake Wallula of the Columbia River. North American Journal of Fisheries Management. Vol. 22, No. 4, pp: 1283-1289.
  20. Gordon, N.D.; McMahon, T.A.; Finlayson, B.L.; Gippel, C.J. and Nathan, R.J., 2004. Stream Hydrology: An Introduction for ecologists, second ed. Wiley and Sons Inc.
  21. Guay, J.C.; Boisclair, D.; Rioux, D.; Leclerc, M.; Lapointe, M. and Legendre, P., 2000. Development and validation of numerical habitat models for juveniles of Atlantic salmon (Salmo salar). Canadian Journal of Fisheries and Aquatic Sciences. Vol. 57, pp: 2065-2075.
  22. Hariri, M.; Mirvaghefi, A.; Farahmand, H.; Taghavi, L. and Shahabinia, A., 2018. In situ assessment of Karaj River genotoxic impact with the alkaline comet assay and micronucleus test, on feral brown trout. Environmental Toxicology and Pharmacology. Vol. 58, pp: 59-69.
  23. Hirzel, A.H.; Hausser, J.; Chessel, D. and Perrin, N., 2002.Ecological Niche Factor Analysis: How to compute habitat suitability maps without absent data? Ecology. Vol. 83, pp: 2027-2036.
  24. Johnston,N.T.andSlaney,P.A.,1996. Fish habitat assessment procedures. Watershed restoration technical circular No. 8. University of British Columbia. 97 p.
  25. Jowett, I.G. and Richardson, J., 2008. Habitat use by New Zealand fish and habitat suitability models. NIWA Science and Technology Series. No. 55, pp: 148.
  26. Kiabi, B.H.; Abdoli, A. and Naderi, M., 1999. Status of the fish fauna in the South Caspian Basin of Iran. Zoology in the Middle East. Vol. 18, pp: 57-65.
  27. Marcus, M.D.; Hubert, W.A. and Anderson, S.H., 1984. Habitat suitability index models: Lake trout (exclusive of the Great lakes). U.S. Fish Wild. Serv. 12 p.
  28. McCain, M.E., 1992. Comparison of Habitat Use and Availability for Juvenile Fall Chinook salmon in A Tributary of the Smith River, CA. Fish Habitat Relationship (FHR) Technical Bulletin. No. 7, pp: 1-9.
  29. Morris, D.W., 2011. Adaptation and habitat selection in the eco-evolutionary process. Proc. R. Soc. B Biol, Sci. Vol. 278, pp: 2401-2411.
  30. Morrison, M.L.; Marcot, B.G. and Mannan, R.W., 2006. Wildlife-habitat Relationships: Concepts and Applications third ed. Island Press. Washington. 250 p.
  31. Oberdorff, T.; Pont, D.; Hugueny, B. and Chessel, D., 2001. A probabilistic model characterizing fish assemblages of French rivers: a framework for environmental assessment. Freshwater Biology. Vol. 46, No. 3, pp: 399-415.
  32. Ostrand, K.G. and Wilde, G.R., 2002. Seasonal and spatial variation in a prairie stream-fish assemblage. Ecology of Freshwater Fish. Vol. 11, pp: 137-149.
  33. Pearson, R.G., 2010. Species’ distribution modeling for conservation educators and practitioners. Lessons Conserve. Vol. 3, pp: 54-89.
  34. Platts, W.S.; Megahan, W.F. and Minshall, G.W., 1983. Methods for Evaluating Stream, Riparian and Biotic Conditions. General Technical Report 138. US Department of Agriculture, Forest Service, Intermountain Forest and Range Experiment Station, Ogden. Available at: http://www.treesearch.fs.fed.us/pubs/29138.
  35. Porter, M.S.; Rosenfeld, J. and Parkinson, E.A., 2000. Predictive models of fish species distribution in the Blackwater drainage, British Columbia. North American J of fisheries management. Vol. 20, No. 2, pp: 349-359.
  36. Railsback, S.F.; Stauffer, H.B. and Harvey, B.C., 2003. What can habitat preference models tell us? Tests using a virtual trout population. Ecol, Appl. Vol. 13, pp: 1580-1594.
  37. Rashleigh, B.; Barber, M.C.; Cyterski, M.; Johnston, J.; Pamar, R. and Mohamoud, Y., 2004. Population Models for Stream Fish Response to Habitat and Hydrologic Alteration: The Cvi watershed tool, Environmental protection Agency, office of research & development, Athens, GA, USA.
  38. Rosenfeld, J., 2003. Assessing the habitat requirement of stream fishes: An overview and evaluation of different approaches. Transaction of the American Fisheries Society. Vol. 132, pp: 953-968.
  39. Rosenfeld, J.S.; Leiter, T.; Lindner, G. and Rothman, L., 2005. Food abundance and fish density alters habitat selection, growth, and habitat suitability curves for juvenile coho salmon (Oncorhynchus kisutch). Can. J. Fish. Aquat, Sci. Vol. 62, pp: 1691-1701.
  40. Voos, K.A.; Lifton, W.S. and Consultants, W.C., 1988. Development of a bivariate depth and velocity suitability function for Dolly Varden juveniles. In Proceedings of a workshop on the development and evaluation of habitat suitability criteria. Fort Collins, CO: US Fish and Wildlife Service Biological Report. Vol. 88, No. 11, pp: 307-319.
  41. Waddle, T.J., 2012. PHABSIM for Windows user's manual and exercises: U.S. Geological survey open-file report. 288 p.
  42. Wanat, J., 2002. Using habitat suitability models to identify essential fish habitat for the winter flounder pseudopleurone, University of New Hampshire, MSc Thesis.
  43. Yu, S.L. and Lee, T.W., 2002. Habitat preference of the stream fish, Sinogastromyzon puliensis (Homalopteridae). Zoological Studies-Taipei. Vol. 41, No. 2, pp: 183-187.
  44. Zippin, C., 1956. An evaluation of the removal method of estimating animal populations. Biometrics. Vol. 12, pp: 163-189.
فصلنامه محیط زیست جانوری
دوره 12، شماره 3
مهر 1399
صفحه 251-258

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار