ایجاد کارگاه های تکثیر و پرورش ماهیان سردابی بر روی رودخانه های هراز و تجن به عنوان بزرگ ترین و پرآب ترین رودخانه های استان مازندران بدون هیچ گونه مطالعه‌ای در مورد فواصل مناسب بین کارگاه ها و هم چنین امکان پالایش آب خروجی قبل از ورود به مسیر رودخانه صورت می‌گیرد. در مطالعه حاضر، ارزیابی اثرات مزارع آبزی‌پروری بر کیفیت آب رودخانه های هراز و تجن با بررسی تاثیر کمی و کیفی پساب این مزارع بر خصوصیات فیزیکوشیمیایی آب رودخانه ها صورت گرفت. بدین منظور 9 ایــستگاه در رودخانه هراز و 5 ایستگاه در رودخانه تجن انتخاب و نمونه برداری شدند. نمونه برداری قبل از ورودی آب هر مزرعه و بعد از آن در دو ایـستگاه، یک ایستگاه در فاصله 100-50 متری و یک ایستگاه در فاصله 2-1/5 کیلومتری، انجام شد. نتایج نشان داد که این رودخانه ها در حال حاضر توان خودپالایی آلاینده های ناشی از کارگاه های پرورش ماهی را دارند ولی با توجه به سیاست کشور مبنی بر افزایش تعداد کارگاه های پرورش ماهیان سردابی و هم چنین به خاطر عدم کنترل آلاینده های وارده به این رودخانه ها، در فاصله زمانی نه چندان طولانی، آلودگی این رودخانه ها از معضلات جدی خواهد بود. فواصل مزارع پرورش ماهی ایجاد شده در رودخانه هراز مبنای علمی نداشته و بررسی حاضـر نشان می دهد که خودپالایی آن در فاصله 1/5-2 کیلومتری بعد از مزرعه نسبتاً قابل توجه می باشد. بنابراین رعایت این فاصله بین مزارع پرورش ماهی درحفظ سلامتی اکوسیستم رودخانه مؤثر می باشد. با توجه به این که پساب کلیه مزارع به طور مستقیم وارد اکوسیستم رودخانه می گردند، لذا بهتـر است کلیه این واحدها از سیستم های تصفیه پساب استفاده نمایند.
اسماعیلی ساری، ع.، 1380. مبانی مدیریت کیفی آب در آبزی پروری. موسسه تحقیقات شیلات ایران. تهران. 260 صفحه.
کاظم زاده خواجویی، ا.، 1381. ارزیابی آلودگی ناشی از کارگاه های پرورش ماهی قزل آلا در رودخانه هراز. پایان کارشناسی ارشد مهندسی محیط زیست. دانشگاه تربیت مدرس. 82 صفحه.
نادری جلودار، م.؛ اسماعیلی ساری، ع.؛ احمدی، م.ر.؛ سیف آبادی، س.ج. و عبدلی، ا.، 1385. بررسی آلودگی ناشی از کارگاه های پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان بر روی پارامترهای کیفی آب رودخانه هراز. مجله علوم محیطی. سال 4، شماره 2، صفحات 21 تا 36.
Amirkolaie, A.K., 2008. Environmental impact of nutrient discharged by Aquaculture waste water on the Haraz River. Journal of Fisheries and Aquatic Sciences.Vol. 3, No. 5, pp: 275-279.
APHA. 1998. Standard method for examination of water and wastewater. American Public Health Association.
Costa-Pierce, B.A., 2002. Ecological Aquaculture: The Evolution of the Blue Revolution Blackwell Science. Oxford, UK. pp: 17-20.
Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO). 2010. Fisheries and Aquaculture Information and Statistics Service, FAO Year Book, Aquaculture Production 1950-2008. Rome, Italy. pp: 28-40.
Loch, D.D.; West, J.L. and Perlmutter, D.G., 1996. The effect of trout farm effluent on the taxa richness of benthic macroinvertebrates. Aquaculture. Vol. 147, pp: 37-55.
Phillips, M.J.; Beveridge, M.C.M. and Muir, J.G., 1985. Waste output and environmental effects of rainbow trout culture. ICES CM 1985/F: 21.
Rennert, B., 1994. Water pollution by a land-based trout farm. Journal of Applied Ichthyology. Vol. 16, pp: 373-378.
Selong, J.H. and Helfrich, L.A., 1998. Impact of trout culture effluent on water quality and biotic communities in Virginia Headwater streams. The progressive fish culturist. Vol. 76, pp: 247-262.
)