این مطالعه با هدف تعیین اثر بروز همه گیری کووید-19 و محدودیت های اجتماعی ناشی از آن بر تغییرات سطوح آلاینده دی اکسید نیتروژن در پنج پناهگاه حیات وحش ایران شامل حیدری، میانکاله، قمیشلو، بختگان و شادگان و پنج کلان شهر نزدیک به آن ها به ترتیب شامل مشهد، ساری، اصفهان، شیراز و اهواز و مقایسه این داده ها با اطلاعات دوره زمانی مشابه سال قبل از بروز همه گیری انجام شد. داده های مورد نیاز پایش جوی از پایگاه اطلاعات ناسا در فاصله زمانی 19 فوریه تا 01 ژوئن 2019 و هم چنین برای 19 فوریه تا 01 ژوئن 2020 دریافت شد و در نرم افزارهای پایتون، متلب و مینیتب مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. تحلیل آماری نشان داد که میانگین سطوح آلاینده در سال های 2019 بین کلان شهرها و بین پناهگاه ها اختلاف معنی دار داشت در حالی که در سال 2020 اختلاف معنی دار مشاهده نشد. هم چنین نتایج نشان داد که کووید-19 اثر محسوسی را در کاهش مقدار دی اکسید نیتروژن در شهر ساری و پناهگاه میانکاله داشته است. مقدار این آلاینده برای پناهگاه شادگان و شهر اهواز در سال 2020 کم تر از 2019 بوده است است ولی برای پناهگاه شادگان تفاوت چندانی نداشته است. محدودیت های اجتماعی ناشی از بیماری کووید 19 بر روی مقدار دی اکسید نیتروژن کلان شهر مشهد اثر کاهشی قابل توجه داشته است به طوری که مقدار این آلاینده در بازه سه ماهه مورد مطالعه به طور میانگین 44 درصد کاهش یافته است اما به دلیل کمبود اطلاعات در مورد پناهگاه حیدری نمی توان برای کل دوره سه ماهه قضاوت کرد. دی اکسید نیتروژن در پناهگاه بختگان در سه ماهة سال 2019 و 2020 تغییر محسوسی نداشته است هرچند در شهر شیراز تا روز 13 آوریل هم زمان با 24 فروردین ماه، مقدار دی اکسید نتروژن در اثر بیماری کووید 19 کاهش محسوسی داشته است ولی از 13 آوریل به بعد، مقدار این آلاینده با وجود بیماری کووید 19 بیش تر از سال قبل بوده است. انجام مطالعات بیش تر برای شناسایی اثرات محدودیت کننده ناشی از همه گیری کووید-19 بر وضعیت سایر آلاینده های جوی در پناهگاه های حیات وحش ایران پیشنهاد می شود.
Anonymous, 1987. Arctic National Wildlife Refuge, Alaska. U.S. Government Printing Office. pp: 135-155.
Atkinson, R.W.; Butland, B.K.; Anderson, H.R. and Maynard, R.L., 2018. Long‐term concentrations of nitrogen dioxide and mortality: A meta‐analysis of cohort studies. Epidemiology (Cambridge, Mass.). Vol. 29, No. 4, pp: 460-472.
Sherwood, B.; Cutler, D. and Burton, J.A., 2002. Wildlife and roads: the ecological impact. The Ecological Impact. Imperial College Press, London, England. pp: 118-124.
Bauwens, M.; Compernolle, S.; Stavrakou, T.; Müller, J.F.; Van-Gent, J.; Eskes, H.; Levelt, P.F.; Van-Der, R.; Veefkind, A.J.P.; Vlietinck, J.; Yu, H. and Zehner, C., 2020. Impact of Coronavirus Outbreak on NO2 Pollution Assessed Using TROPOMI and OMI Observations. Geophysical Research Letters. Vol. 47, No. 11, pp: 1-16.
Beirle, S.; Platt, U.; Wenig, M. and Wagner, T., 2003. Weekly cycle of NO2 by GOME measurements: A signature of anthropogenic sources. Atmospheric Chemistry and Physics. Vol. 3, No. 6, pp: 2225-2232.
De Boor, G., 2004. Spline Toolbox (7th ed.). The MathWorks Inc., Natick, MA.
De-Foy, B.; Lu, Z. and Streets, D.G., 2016. Satellite NO2 retrievals suggest China has exceeded its NOx reduction goals from the twelfth five‐year plan. Scientific Reports. Vol. 6, No. 1, pp: 35-912.
Duncan, B.N.; Lamsal, L.N.; Thompson, A.M.; Yoshida, Y.; Lu, Z.; Streets, D.G.; Hurwitz, M.M. and Pickering, K.E., 2016. A space‐based, high‐resolution view of notable changes in urban NOx pollution around the world (2005‐2014). Journal of Geophysical Research: Atmospheres. Vol. 121, pp: 976-996.
Gadsdon, S.R. and Power, S.A., 2009. Quantifying local traffic contributions to NO2 and NH3 concentrations in natural habitats. Environmental Pollution. Vol. 157, No. 10, pp: 2845-2852.
Gautam, S., 2020. COVID-19: air pollution remains low as people stay at home. Air Quality, Atmosphere, & Health, p.1.
Griffiths, J. and Woodyatt, A., 2020. Wuhan coronavirus: Thousands of cases confirmed as China goes into emergency mode. CNN. Available from edition CNN.com/2020/01/26/ asia/wuhancoronavirus‐update‐intl‐hnk/index.html.
Horowitz, J., 2020. Italy locks down much of the country's north over the coronavirus. The New York Times Retrieved from nytimes.com/2020/03/07/world/Europe/coro‐navirus italy.html, Accessed 25 April 2020.
Kaplan, G. and Avdan Z.Y., 2020. Short report covid-19: Spaceborne nitrogen dioxide over turkey. Eskişehir technical university journal of science and technology A applied sciences and engineering. Vol. 21, No. 2, pp: 251-255.
Leggett, T., 2020. Coronavirus: Global growth ‘could halve’ if outbreak intensifies. BBC. Retrieved bbc.com/news/ business‐51700935, Accessed 25 April 2020.
Newman, J.R.; Schreiber, R.K. and Novakova, E., 1992. Air Pollution Effects on Terrestrial and Aquatic Animals. Air Pollution Effects on Biodiversity. pp: 177-233.
Tan, P.H.; Chou, C.; Liang, J.Y.; Chou, C.K. and Shiu, C.J., 2009. Air pollution ‘holiday effect’ resulting from the Chinese New Year. Atmospheric Environment. Vol. 43, No. 13, pp: 2114-2124.
Turner, P.R., 2001. Guide to scientific computing. CRC press.
شجاع الدینی, محمد, موسویان, اشکان, یوسفی سیاه کلرودی, سیامک. (1399). اثر همه گیری کووید-19 بر آلاینده دی اکسیدنیتروژن در پنج پناهگاه حیات وحش و شهرهای بزرگ مجاور آن ها در ایران. فصلنامه محیط زیست جانوری, 12(3), 449-456. doi: 10.22034/aej.2020.120799
MLA
محمد شجاع الدینی; اشکان موسویان; سیامک یوسفی سیاه کلرودی. "اثر همه گیری کووید-19 بر آلاینده دی اکسیدنیتروژن در پنج پناهگاه حیات وحش و شهرهای بزرگ مجاور آن ها در ایران". فصلنامه محیط زیست جانوری, 12, 3, 1399, 449-456. doi: 10.22034/aej.2020.120799
HARVARD
شجاع الدینی, محمد, موسویان, اشکان, یوسفی سیاه کلرودی, سیامک. (1399). 'اثر همه گیری کووید-19 بر آلاینده دی اکسیدنیتروژن در پنج پناهگاه حیات وحش و شهرهای بزرگ مجاور آن ها در ایران', فصلنامه محیط زیست جانوری, 12(3), pp. 449-456. doi: 10.22034/aej.2020.120799
VANCOUVER
شجاع الدینی, محمد, موسویان, اشکان, یوسفی سیاه کلرودی, سیامک. اثر همه گیری کووید-19 بر آلاینده دی اکسیدنیتروژن در پنج پناهگاه حیات وحش و شهرهای بزرگ مجاور آن ها در ایران. فصلنامه محیط زیست جانوری, 1399; 12(3): 449-456. doi: 10.22034/aej.2020.120799
)