مقایسه صفات اندازشی و شمارشی جمعیت‌های ماهی گل چراغ ( 1843 ,Garra rufa Heckel) در رودخانه‌های حوضه کرخه و کارون

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشکده آبزی پروری آب‌های داخلی، موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، بندرانزلی، ایران

2 گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

3 موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.

چکیده

در این مطالعه مقایسه خصوصیات اندازشی و شمارشی 98 نمونه ماهی گل چراغ (Garra rufa) صید شده از رودخانه‌ های گاماسیاب، آران و دینور (حوضه کرخه) و بازفت و ارمند (حوضه کارون) به‌ اجرا درآمد. نمونه‌ های صید شده پس از بیهوشی و ثبیت در فرمالین بافری 10 درصد به آزمایشگاه منتقل شدند. تعداد 33 صفت اندازشی و 9 صفت شمارشی با استفاده از کولیس دیجیتال و لوپ‌ چشمی اندازه‌ گیری و شمارش شدند. استانداردسازی داده‌ های اندازشی براساس نسبت طول‌ های سر و استاندارد صورت گرفت. تفاوت‌ بین جمعیت‌ های مورد مطالعه از آزمون واریانس یک‌ طرفه، گروه‌ بندی دانکن، آنالیز تجزیه به مؤلفه‌ های اصلی (PCA)، تجزیه همبستگی کانونی (CVA) و تحلیل خوشه‌ای (CA) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که جمعیت‌ های مورد مطالعه در کلیه صفات اندازشی به­ جز پس‌ پشتی، پیش‌ مخرجی و طول پس‌ چشمی و در صفات شمارشی تعداد فلس روی و پایین خط‌ جانبی و تعداد خارهای آبششی بالا و پایین دارای تفاوت معنی ­داری با یکدیگر هستند (0/05>p ) هم­ چنین نتایج همبستگی کانونی و تحلیل خوشه‌ ای نیز گروه‌ بندی جمعیت‌ ها را به‌ خوبی نشان دادند. در کل عملکرد صفات اندازشی در بیان تفاوت بین جمعیت‌ ها بهتر از صفات شمارشی بود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Morphometric and meristic comparison of Garra rufa Heckel, 1843 populations in rivers of the Karkheh and Karun basins

نویسندگان [English]

  • Keivan Abbasi 1
  • Atta Mouludi-Saleh 2
  • Soheil Eagderi 2
  • Alinaghi Sarpanah 3
1 Inland Waters Aquaculture Research Center, Iranian Fisheries Sciences Research Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization, Bandar Anzali, Iran
2 Department of Fisheries, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran
3 Iranian Fisheries Sciences Research Institute, Iranian Fisheries Sciences Research Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization, Tehran, Iran
چکیده [English]

 In this study the morphometric and meristic characteristics of 98 specimens of Garra rufa collected from the Gamasiab, Aran, and Dinvar Rivers (Karkheh River drainage) and Bazoft and Armand rivers (Karun River drainage). The samples were transferred to the Lab after anesthesia and fixed into the buffered formalin 10%. Thirty-three morphometric and 9 meristic traits were measured and counted using digital caliber and stereomicroscope, respectively. Morphometric data were standardized based on the ratio of the head and standard lengths. To compare the studied populations, in terms of the morphological features, One-Way ANOVA, Duncan test, PCA (Principal Component Analysis), CVA (Canonical Variate Analysis) and CA (Cluster Analysis) were used. The results showed a significant difference among the studied populations in all morphometric data except post dorsal- pre Anal and Post-orbital lengths and in lateral and lower line scales, upper and lower gill rackers (p < 0.05). CVA and CA analysis showed population grouping as well. The morphometric was better than those counting traits in expressing the differences among the studied populations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Morphometric characters
  • One-Way ANOVA analysis
  • Cluster analysis
  • Lateral line scale

مراجع

  1. اسماعیلی، ح.ر.  و پیراور، ز.، 1386. بررسی کاریوتایپ ماهی گل چراغ (Garra rufa) در استان فارس. مجله علمی شیلات ایران. دوره 16، شماره 3، صفحات 11 تا 18.
  2. پارسا، س.، 1377. پویایی جمعیت و بیوسیستماتیک لوچ‌ماهیان Nemachilus spp. در رودخانه‌ های جاجرود و گرگانرود. پایان‌ نامه کارشناسی­ ارشد شیلات. دانشگاه تهران. 165 صفحه.
  3. پورشبانان، ع.؛ یزدانی‌ مقدم، ف.؛ قاسم­ زاده، ف. و دامادی، ا.، 1396. مطالعه صفات شمارشی و اندازشی ماهی Garra rufa در رودخانه بشار، کهگیلویه و بویراحمد. پنجمین کنفرانس ماهی ‌شناسی ایران. دانشگاه آزاد بابل. صفحات 33 تا 39.
  4. رادخواه، ع.؛ پورباقر، ه. و ایگدری، س.، 1395. بررسی تفاوت‌ های ریخت ­شناسی جمعیت­ های سیاه­ ماهی Capoeta capoeta در بالادست و پایین ­دست رودخانه زرینه ‌رود از حوضه دریاچه ارومیه. فصلنامه محیط زیست جانوری. دوره 8، شماره 3، صفحات 167 تا 174.
  5. عباسی­ رنجبر، ک.؛ مولودی­ صالح، ع.؛ ایگدری، س. و  سرپناه، ع.، 1397. ویژگی‌ های تشخیصی در صفت‌ های شمارشی و اندازشی سه گونه از جنس Acanthobrama در آب‌ های داخلی ایران. تاکسونومی و بیوسیستماتیک. دوره 36، شماره 3، صفحات 49 تا 58.
  6. عسکری، ق.؛ هدایتی،ع.ا. و کلنگی ­میاندره، ح.، 1393. مقایسه صفات اندازشی و شمارشی ماهی گل چراغ (Garra rufa Heckel, 1843) در فصل بهار و پاییز در رودخانه شاپور استان فارس. نشریه پژوهش‌ های ماهی‌ شناسی کاربردی. دوره 2، شماره 1، صفحات 93 تا 104.
  7. قلعه‌ نوعی، م.؛ پازوکی، ج.؛ عبدلی، ا.؛ حسن­ زاده ­کیابی، ب. و گلزاریان، ک.، 1389. بررسی مورفومتریک و مرستیک جمعیت­ های ماهی Garra rufaدر حوضه­ های دجله و خلیج فارس. مجله علمی شیلات ایران. دوره 19، شماره 3، صفحات 10 تا 18.
  8. کیوانی، ی.؛ نصری، م.؛ عباسی، ک. و عبدلی، ا. 1395. اطلس ماهیان آب ­های داخلی ایران (فارسی و انگلیسی). انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست. تهران. 218 صفحه.
  9. مولودی ­صالح، ع.؛ کیوانی، ی. و جلالی، ا.م.، 1397. مقایسه زیست‌ سنجی ماهی سفید رودخانه‌ ای (Squalius namak) در رودخانه‌ های حوضه نمک. فصلنامه زیست شناسی جانوری تجربی. دوره 7، شماره 1، صفحات 107 تا 118.
  10. نصری، م.؛ ایگدری، س. و قره‌ حسن‌ لو، س.، 1396. بررسی وضعیت دوریختی جنسی در گاوماهی چشم‌ نواری (Glossogobius giuris) در حوضه مکران، سیستان و بلوچستان. فصلنامه محیط زیست جانوری. دوره 9، شماره 4، صفحات 161 تا 166.
  11. نظام الاسلامی، ع.؛ کیوانی، ی. و درافشان، س.، 1392. مقایسة ریخت‌ شناسی ماهی سنگ‌ لیس (Cyprinidae: Garra rufa) در حوضه رودخانه کرخه. اولین کنفرانس ماهی شناسی ایران. دانشگاه صنعتی اصفهان. 93 صفحه.
  12. وثاقی، م.؛ خانی ­پور، ع.ا.؛ ستاری، م. و فروهر واجارگاه، م.، 1395. بررسی خصوصیات مورفومتریک و مرستیک ماهی گِل‌ چراغ Garra rufa در رودخانه دینور استان کرمانشاه. فصلنامه زیست شناسی جانوری تجربی. دوره 5، شماره 2، صفحات 87 تا 96.
  13. یزدان‌ پناه، م.، 1384. زیست‌ شناسی تولیدمثل ماهی Garra rufa  (Cypriniformes, Cyprinidae) در یک سیستم چشمه ‌ای نهری، زنجیران استان فارس. پایان ­نامه کارشناسی ‌ارشد. گروه زیست­ شناسی. دانشگاه شیراز. ایران.
  14. Abedi, M.; Shiva, A.H. and Mohammadi, H., 2011. Reproductive biology and age determination of Garra rufa Heckel, 1843 (Actinopterygii: Cyprinidae) in central Iran. Turkish Journal of Zoology. Vol. 35, No. 3, pp: 317-323.
  15. Cicek, T.; Bilici, S. and Ünlü, E., 2016. Morphological differences among the Garra rufa populations (Cyprinidae) in Tigris River system of Southeast Turkey. Journal of Coastal Life Medicine. Vol. 4, No. 7, pp: 521- 526.
  16. Coad, B.W., 2019. Freshwater Fishes of Iran. http://www.briancoad.com/main.asp. Downloaded on 20 November 2019.
  17. Esmaeili, H.R.; Sayyadzadeh, G.; Eagderi, S. and Abbasi, K., 2018. Checklist of freshwater fishes of Iran. FishTaxa. Vol. 3, No. 3, pp: 1-95.
  18. Jolliffe, I.T., 2002. Principal component analysis. Springer, New York. USA. pp: 150-166.
  19. Karakousis, Y.; Triantaphyllidis, C. and Economidis, P.S., 1991. Morphological variability among seven populations of brown trout, Salmon trutta L., in Greece. Journal of fish Biology. Vol. 38, No. 6, pp: 807-817.
  20. Keivany, Y. and Zamani-Faradonbe, M. 2017a. Length weight and length-length relationships for six fish species from Zohreh River, Iran. International Journal of Aquatic Biology. Vol. 4, No. 6, pp: 387-390.
  21. Keivany, Y. and Zamani‐Faradonbe, M. 2017b. Length weight and length–length relationships for eight fish species from the Jarrahi River, southwestern Iran. Journal of Applied Ichthyology. Vol, 33, No. 4, pp: 864-866.
  22. Keivany, Y.; Nezamoleslami, A., and Dorafshan, S., 2015. Morphological diversity of Garra rufa (Heckel, 1843) populations in Iran. Iranian Journal of Ichthyology. Vol. 2, No. 3, pp: 148-154.
  23. Keivany, Y.; Nezamoleslami, A.; Dorafshan, S. and Eagderi, S. 2016. Length-weight and length-length relationships in populations of Garra rufa from different rivers and basins of Iran. International Journal of Aquatic Biology. Vol. 3, No. 6, pp: 409-413.
  24. Mouludi-Saleh, A.; Eagderi, S.; Poorbagher, H. and Kazemzadeh, S., 2019. The Effect of Body Shape Type on Differentiability of Traditional and Geometric Morphometric Methods: A Case Study of Channa gachua (Hamilton, 1822). European Journal of Biology. Vol. 78, No. 2, pp: 165-168.
  25. Patimar, R.; Ghasemi Chalanchi, M.; Chamanara, V. and Naderi, L., 2010. Some life history aspects of Garra rufa (Heckel, 1843) in the Kangir River, Western Iran. Zoology in the Middle East. Vol. 51, No. 1, pp: 57-66.
  26. Ruban, G.I., 1998. On the species structure of the Siberian sturgeon Acipenser baerii Brandt (Acipenseridae). Journal of Ichthyology. Vol. 38, No. 5, pp: 345-365.
  27. Turan, C., 1999. A note on the examination of morphometric differentiation among fish populations: the truss system. Turkish Journal of Zoology. Vol. 23, No. 3, pp: 259-264.
  28. Winfield, I.G. and Nelson, J.S. 1991. Cyprinid fishes. Systematics, biology and explotationexploitation. Chapman & Hall. 677 p.
  29. Zamani Faradonbe, M.Z.; Eagderi, S. and Moradi, M., 2015. Patterns of body shape variation in Capoeta gracilis (Pisces: Cyprinidae) in relation to environmental variables in Sefidrud River Basin, Iran. Journal of Applied Biological Sciences (JABS). Vol. 9, No. 1, pp: 36-42.
فصلنامه محیط زیست جانوری
دوره 12، شماره 4
دی 1399
صفحه 465-472

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار