بررسی نواحی مختلف بین جزر و مدی بستر سنگی بر اساس الگوی پراکنش ماکروبنتوزها در استان بوشهر، خلیج فارس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه علوم دریایی، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 گروه علوم جانوری، دانشکده زیست شناسی، پردیس علوم، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 گروه شیلات، دانشکده علوم و فنون دریا، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

به منظور بررسی تشابه الگوی پراکنش ماکروبنتوزها در منطقه بین جزر و مدی در استان بوشهر، نمونه‌برداری در دو ایستگاه گلستان و بندر رستمی با بستر قلوه و پاره‌سنگی انجام گردید. نمونه برداری در سه فصل زمستان (1392)، تابستان و بهار (1393) و به صورت تصادفی، با استفاده از کوادرات 0/5 × 0/5 متر مربع در زمان حداکثر جزر انجام شد. نمونه ­ها مورد شناسایی مورفولوژیک قرار گرفتند و 1495 عدد در مترمربع ماکروبنتوز شناسایی شد. گونه‌های دارای ویژگی ­های زیستی، تغذیه‌ای و یا تولیدمثلی مشابه در یک گروه تاکسونی قرار داده شد و 12 گروه تاکسونی ماکروبنتوز دسته‌بندی گردید. طبق نتایج به دست­ آمده اختلاف معنی ­داری بین فصول وجود نداشت و بیش‌ترین تراکم ماکروبنتوزها در زمستان (627 عدد در مترمربع) و کم ترین تراکم در بهار (357 عدد در مترمربع) بود. تاکسون نرم‌تنان با 1110 عدد در مترمربع فراوان‌ترین تاکسون در سه فصل دو ایستگاه بود. الگوی پراکنش نرم‌تنان از منطقه بالای بین جزر و مدی به سمت منطقه پایین بین جزر و مدی افزایش داشت. پراکنش گروه‌های تاکسونی دیگر در بخش میانی منطقه بین جزر و مدی تراکم بیش تری را نشان دادند. ایستگاه­ های گلستان و بندر رستمی به لحاظ تراکم و ساختار اجتماعات ماکروبنتیک مشابه بوده که می‌تواند به دلیل نوع بستر قلوه‌سنگی و شیب بصری باشد. شاخص تنوع شانون در ایستگاه گلستان 0/6 و در بندر رستمی 0/7 محاسبه شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Study on the intertidal zones along the cobble bed in Bushehr province (Persian Gulf), based on the macrobenthic distribution pattern

نویسندگان [English]

  • Nasrin Azizi 1
  • Seyed Mohammad Reza Fatemi 1
  • Ali reza Sari 2
  • Parvin Farshshi 1
  • Rezvan Mmousavi Nadushan 3
1 Department of Marine Sciences, Faculty of Natural Resources and Environment, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Department of Animal Sciences, Faculty of Biology, Campus of Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran
3 Department of Fisheries, Faculty of Marine Science and Technology, North Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Similarity of the pattern distribution of macrofauna in the intertidal zone was studied at two cobble stations in Bushehr province, during winter and summer 2014, and spring 2015. In this study, 1495 individuals (N/m2) were collected. These are classified by similar biological, nutritional or reproductive characteristics into 12 groups and are arranged in the following taxa-groups dominancy:
[Mollusks > Peracarid > Balanus > Xanthoid crabs > Echinoderms > other crabs > Alpheus > Porcellanidae crabs > Anemone-Sponge > Portunidae crabs > Grapsidae crabs]
The highest frequency of macrozoobenthos was in winter and the least in the spring. The mollusks are abundant in two stations and three seasons. These are aggregated on cobble surfaces during winter for foraging and breeding. The wave action in the rainy months and the time in which these are out of water, also behavioral variations have influences on the spatial patterns in gastropods. The lower tidal zone showed more taxonomic similarity by habitats for distribution of macrozoobenthos, especially gastropods. The pattern of mollusks distribution increased from the upper tidal zone to the lower tidal zone. The distribution of other taxa-groups was more density in the middle zone. Golestan and Rostami stations were similar by the cobble coverage substrate so presented close abundances and structure of macrofauna. In order to values of Shannon's diversity index, were calculated in the stations (H'=0.6 Golestan and H'= 0.7 Rostami).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Biotope
  • Zone
  • Taxa groups
  • Intertidal
  • Bushehr
  • Persian Gulf

مراجع

  1. اشجع ­اردلان، ا.، 1372. شناسایی و پراکنش دوکفه‌ای‌های مناطق بین جزر و مدی خلیج چابهار. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال. 194 صفحه.
  2. اشجع ­اردلان، ا.، 1389. بررسی پراکنش، شناسایی و تنوع زیستی نرم ­تنان، خرچنگ‌های پهن و خارپوستان مناطق بین جزر و مدی خلیج نای ­بند. طرح پژوهشی سازمان حفاظت محیط ‌زیست. 263 صفحه.
  3. بدری، س.، 1385. شناسایی و بررسی خارپوستان جزایر خارک، خارکو و خلیج نای ­بند. پایان‌نامه کارشناسی ­ارشد، دانشگاه علوم دریایی خرمشهر. 120 صفحه.
  4. عاربی، ا.؛ سواری، ا. و وزیری ­زاده، ا.، 1391. مطالعه بوم شناختی اجتماعات ماکروبنتیک رسوبات جزر و مدی دلوار (بوشهر). انتشارات موسسه ملی اقیانوس‌شناسی. صفحات 27 تا 36.
  5. عزیزی، ن.، 1385. شناسایی و بررسی پراکنش دوکفه‌ای‌های جزایر خارک‌، خارکو و خلیج ‌نای ­بند. پایان‌نامه کارشناسی ­ارشد، بیولوژی ماهیان دریا، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال. 98 صفحه.
  6. فقیه ­نژاد، ا.؛ پذیرا، ع. و امامی، س.م.، 1397. بررسی اکولوژیک شکم ­پایان منطقه بین جزر و مدی شهرستان‌های دیر و کنگان. (مجله پژوهش‌های جانوری) مجله زیست‌شناسی ایران. جلد 31، شماره 4، صفحات 433 تا 445.
  7. مهردوست، م.؛ عوفی، ف. و بهزادی، ص.، 1396. طبقه‌بندی اکولوژیک زیستگاه‌های ساحلی- دریایی استان بوشهر (ناحیه مرکزی) بر اساس مدل استاندارد CMECS و با به‌کارگیری سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS). فصلنامه محیط‌ زیست جانوری. دوره 10، شماره 2، صفحات 293 تا 300.
  8. ناطقی ­شاه ­رکنی، ا.؛ فاطمی، س.م.؛ نبوی، م.ب. و وثوقی، غ.ح.، 1395. پراکنش خارپوستان، توتیا خلیج‌فارس. مجله بیوسیستماتیک جانوری. شماره 11، صفحات 14 تا 27.
  9. وزیری ­زاده، ا.، 1376. بررسی وضعیت ماکروفونا در منطقه بین جزر و مدی سواحل استان بوشهر. پایان‌نامه کارشناسی ارشد بیولوژی ماهیان دریا، دانشگاه شهید چمران اهواز. 138 صفحه.
  10. وزیری ­زاده، ا.؛ محمدی، م. و فخری، ع.، 1391. ارزیابی بوم شناختی جوامع نرم‌تن در سواحل صخره‌ای استان بوشهر. انتشارات موسسه ملی اقیانوس‌شناسی. صفحات 55 تا 61.
  11. ولایت ­زاده، م.؛ محب، ه. و حسینی، م.، 1391. بررسی تنوع شکم ­پایان سواحل شمالی خلیج‌فارس (استان بوشهر). فصلنامه محیط‌زیست جانوری. دوره 4، شماره 2، صفحات 15 تا 24.
  12. Amini Yekta, F.; Kiabi, B.; Ashja Ardalan, A. and Shokri, M., 2013. Temporal variation in rocky intertidal gastropods of the Qeshm island in Persian Gulf. Journal of the Persian Gulf. Vol. 4, No. 13, pp: 9-18.
  13. Clarke K.R. and Gorley R.N., 2001. PRIMER (Plymouth Routines in Multivariate Ecological Research). Vol. 5, Manual/Tutorial.
  14. Khanam and Saher N.U., 2018. Zonal diversity and community structure of invertebrate macrofauna in Rocky intertidal area of Manora, Karachi, Pakistan. Pakistan Journal of Marine Sciences. Vol. 27, No. 2, pp: 93-104.
  15. Kohan, A.; Badparast, Z. and Shokri, M., 2012. The Gastropod fauna along the Busher province intertidal zone of the Persian Gulf. Journal of the Persian Gulf (Marine Science). Vol. 3, pp: 33-42.
  16. Leung, N.H., 2012. Spatial dispersion patterns of Planaxis sulcatus: patterns and consequences. University of Hong Kong. Pokfulam, Hong Kong SAR.
  17. Lonhart, S.; Jeppesen, R.; Crooks, J.A. and Lorda, J., 2019. Shifts in the distribution and abundance of coastal marine species along the eastern Pacific Ocean during marine heatwaves from 2013 to 2018. Marine Biodiversity Records. Vol. 12, No. 13, pp: 1-15.
  18. McLachlan, A. and Dorvlo, A., 2007). Global patterns in sandy beach macrobenthic communities: Biological Factors. Journal of coastal Research. Vol. 23, No. 5, pp: 1081-1087.
  19. Moraitis, M.L.; Valavanis, V.D. and Karakassis, I., 2019. Modelling the effects of climate change on the distribution of benthic indicator species in the Eastern Mediterranean Sea. Science of The Total Environment. 667, pp: 16-24.
  20. Naderloo, R.; Türkay, M. and Sari, A., 2013. Intertidal habitats and decapods (Crustacea) diversity of Qeshm Island, a biodiversity hotspot within the Persian Gulf. Marine Biodiversity. Vol. 43, No. 4, pp: 445-462.
  21. Shannon, C.E. and Wiener, W., 1963. The Mathematical Theory of Communication. University of Illinois Press, Chicago, Illinois. 439 p.
  22. Stevčić,; Pérez-Miguel, M.; Drake, P.; Tovar-Sánchez, A. and Cuesta, J., 2018. Macroinvertebrate communities on rocky shores: Impact due to human visitors. Estuarine, Coastal and Shelf Science. Vol. 211, pp: 127-136.
  23. Vazirizadeh, A. and Arebi, E., 2011. Study of Macrofaunal communities as indicators of sewage pollution in intertidal ecosystem: A case study in Busher (Iran). World Journal of Fish and Marine Sciences. Vol. 3, No. 2, pp: 174-182.

 

فصلنامه محیط زیست جانوری
دوره 13، شماره 1
اردیبهشت 1400
صفحه 457-464

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار