بررسی میزان هم پوشانی زیستگاه پلنگ ایرانی (Panthera pardus saxicolor) با طعمه های آن (مطالعه موردی: منطقه حفاظت شده سنگ مس)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه علوم و مهندسی محیط زیست، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه اردکان، اردکان، ایران

2 پژوهشکده گیاهان دارویی و صنعتی، دانشگاه اردکان، اردکان، ایران

3 یگان حفاظت، اداره کل حفاظت محیط زیست کرمان، کرمان، ایران

چکیده

پلنگ ایرانی بزرگ ­ترین گربه ­سان ایران است که در اکثر نواحی ایران، به جز مناطق کویری زندگی می ­کند. آگاهی از نیازمندی­ های زیستگاهی این گونه یکی از ملزومات مدیریت حیات­ وحش محسوب می ­شود. این پژوهش با هدف مطالعه هم پوشانی زیستگاه گونه پلنگ ایرانی با زیستگاه طعمه­ هایش (از جمله: کل و بز و جبیر) و تهیه نقشه مطلوبیت زیستگاه این گونه ­ها در منطقه حفاظت شده سنگ مس، با روش حداکثر آنتروپی بیشینه (Maxent) انجام شد. داده ­های مورد استفاده برای تعیین اولویت انتخاب زیستگاه شامل: مجموعه نقاط حضور گونه بر اساس مشاهدات میدانی و هم چنین متغیرهای زیست ­محیطی موثر بر پراکنش گونه (برای هر گونه 9 متغیر) است. صحت مدل به ­دست آمده از نتایج، حد استاندارد بالا (0/824 =AUC برای گونه پلنگ، 0/787 =AUC برای گونه کل و بز و 0/740 =AUC برای گونه جبیر) را نشان می ­دهد. بر اساس تحلیل جک ­نایف نیز متغیرهای ارتفاع، بارندگی، فاصله از رودخانه، فاصله از جاده و دما برای گونه پلنگ ایرانی، متغیرهای فاصله از منابع غذایی و شیب برای گونه کل و بز، متغیرهای فاصله از رودخانه و دما برای گونه جبیر، بیش ترین اطلاعات را در اختیار مدل قرار داده است. طبق محاسبات انجام شده، 45/19 درصد از زیستگاه ­های مطلوب پلنگ ایرانی، با زیستگاه گونه کل و بز هم­ پوشانی دارد، اما با گونه جبیر کم ترین هم ­پوشانی (8/51 درصد) را داراست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Investigating the overlap of Persian leopard (Panthera pardus saxicolor) habitat with its prey (Case study: Sang-e Mes Protected Area)

نویسندگان [English]

  • Fatemah Bahadori Amjaz 1
  • Maryam Morovati 1 2
  • Mina Behnood 1
  • Nader Sayedi 3
1 Department of Environmental Sciences and Engineering, Faculty of Agriculture and Natural Resources, Ardakan University, Ardakan, Iran
2
3 Conservation Unit, Kerman General Department of Environmental Protection, Kerman, Iran
چکیده [English]

The Persian leopard is the largest feline in Iran and lives in most parts of the country, except for desert areas. Awareness of the habitat needs of this species is one of the requirements of wildlife management. The aim of this study was to study the overlap between the habitat of Iranian leopard with its preys (including wild goat and chinkara (Indian gazelle)) in order to prepare the habitat suitability map of these species in the protected area of Sang-e Mes using the maximum entropy method (in Maxent software). The data used to prioritize the habitats include the species presence points based on field observations as well as the environmental variables affecting the species distribution (9 variables for each species). The results showed the AUC (Area under the ROC Curve) of 0.824 for Persian leopard, 0.787 for wild goat, and 0.740 for Indian gazelle. According to Jackknife analysis, the variables of elevation, rainfall, distance from river, distance from road, and temperature for the Persian leopard, and distance from food sources and slope for the wild goat, and distance from river and temperature for the Indian gazelle provided the most information to the model. According to the calculations, 45.19% of the suitable habitats of Persian leopard have overlaps with the habitat of the wild goat. The least overlap was reported with the species of Indian gazelle (8.51%).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Overlap
  • Habitat suitability
  • Persian leopard
  • Sang-e Mes Protected Area

مراجع

  1. ابراهیمی، ا.؛ فراشی، آ. و راشکی، ع.، 1398. هم ­پوشانی زیستگاه پلنگ ایرانی با زیستگاه گوسفند وحشی و بز وحشی در ایران. مجله زیست­ شناسی جانوری تجربی. سال 8، شماره 3، صفحات 121 تا 134.
  2. امیری، م.؛ کابلی، م.؛ کرمی، م.؛ سلمان ماهینی، ع.ر. و حسن زاده کیابی، ب.، 1398. مدل سازی مطلوبیت زیستگاه پلنگ ایرانی (Panthera pardus saxicolor) به­ روش تحلیل عاملی آشیان بوم شناختی (ENFA) در پارک ملی کلاه قاضی، استان اصفهان. علوم و تکنولوژی محیط زیست. دوره 12، شماره1، صفحات 139تا 148.
  3. انصاری، ا.، 1398. پیش ­بینی فضایی تغییرات زیستگاه منطقه حفاظت شده هفتاد قله در استان مرکزی ایران. بوم شناسی کاربردی. سال 8، شماره 2، صفحات 31 تا 45.
  4. جمشیدی، ر.؛ ایمانی­ هرسینی، ج.؛ رمضانی، م. و ریاضی، ب.، 1397. تأثیر عوامل محیطی بر پراکنش زیستگاه ­های مطلوب جمعیت ­های جبیر (Gazella bennettii) در پارک ملی کویر. فصلنامه محیط زیست جانوری. سال 11، شماره 4، صفحات 15 تا 22.
  5. چراغی، ف.؛ دلاور، م. ر.؛ امیراصلانی، ف. و علوی پناه، ک.، 1397. بوم شناسی حرکت یوز آسیایی و پلنگ ایرانی در منطقه حفاظت شده بافق با ویژگی­ های محیطی. محیط شناسی. دوره 44، شماره2، صفحات 332 تا 344.
  6. حسینی، م.؛ ریاضی، ب.؛ شمس ­اسفندآبادی، ب. و نادری، م.، 1395. ارزیابی زیستگاه کل و بز در استان گلستان. فصلنامه محیط زیست جانوری. سال 9، شماره 2، صفحات 9 تا 16.
  7. رضایی، ع.؛ کابلی، م.؛ اشرفی، س. و اکبری، ح.، 1395. تعیین پهنای آشیان بوم شناختی غذایی پلنگ ایرانی (Panthera pardus saxicolor) در منطقه حفاظت شده کوه بافق. فصلنامه محیط زیست جانوری. سال 8، شماره1، صفحات 1 تا 8.
  8. روحی، ح.؛ تحسینی، ه.؛ سلمان­ ماهینی، ع. ر. و رضایی، ح. ر.، 1397. مدل­ سازی مطلوبیت زیستگاه پلنگ ایرانی (Panthera pardus saxicolor) در پناهگاه حیات ­وحش خوش­ ییلاق با روش تحلیل عاملی آشیان بوم­ شناختی. فصلنامه محیط زیست جانوری. سال 10، شماره4، صفحات 13 تا 22.
  9. شعاعی، ا.؛ قلی ­پور، م.؛ رضایی، ح. و یارمحمدی بربرستانی، ث.، 1395. ارزیابی مطلوبیت زیستگاه پلنگ ایرانی (Panthera pardus saxicolor, Pocock 1927) با روش آنتروپی بیشینه (Maxent) در پارک ملی تندوره طی فصول تابستان و پاییز. فصلنامه محیط زیست جانوری. سال 9، شماره 1، صفحات 21 تا 30.
  10. شعاعی، ا. و یارمحمدی­ بربرستانی، ث.، 1395. رژیم غذایی پلنگ ایرانی (Panthera pardus saxicolor) در پارک ملی تندوره طی فصول تابستان و پاییز. مجله پژوهش­ های جانوری (مجله زیست ­شناسی ایران). جلد29، شماره4، صفحات 426 تا 434.
  11. ضیایی، ه.، 1390. راهنمای پستانداران ایران، انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست. چاپ دوم.
  12. فرهادی­ نیا، م.ص.؛ اشرفی، س.؛ فرحمند، ح.؛ اشرف­ زاده، م.ر. و کابلی، م.، 1397. تنوع ژنتیکی پایین پلنگ ایرانی (Panthera pardus saxicolor) براساس ژنوم NADH5 میتوکندری. محیط ­زیست طبیعی، منابع طبیعی ایران. دوره 71، شماره1، صفحات 79 تا 92.
  13. قدوسی، آ.؛ عشایری، د.؛ مشیری، ح.؛ قدیریان، ط.؛ خالقی حمیدی، ا.؛ قشقایی، ع.؛ حمزه ­پور، م.؛ ظهرابی، ح.؛ جولایی، ل. و خوروزیان، ا.، 1387. پروژه پلنگ ایرانی، گزارش سالیانه 1387-1386. انجمن طرح سرزمین.
  14. مددی، م. و وارسته­ مرادی، ح.، 1398. مطلوبیت زیستگاه پلنگ (Panthera pardus saxicolor) با استفاده از روش حداکثر آنتروپی در پارک ملی و ذخیره­ گاه زیست کره گلستان. فصلنامه محیط زیست جانوری. سال 10، شماره2، صفحات 11 تا 20.
  15. مروتی، م.؛ بهنود، م.؛ بهادری امجز، ف. و عارف ­کیا، ع.، 1398. ارزیابی مطلوبیت زیستگاه جبیر با استفاده از روش HEP (مطالعه موردی: منطقه حفاظت حفاظت شده سنگ مس). فصلنامه محیط زیست جانوری. سال 11، شماره3، صفحات 21 تا 28.
  16. مروتی، م.؛ کرمی، م.؛ کابلی، م.؛ روستا، ز. و شرکائی، م.، 1393. مدل ­سازی مطلوبیت زیستگاه قوچ و میش مهم ­ترین طعمه یوزپلنگ آسیایی با استفاده از روش حداکثر آنتروپی در پناهگاه حیات وحش دره انجیر در استان یزد. فصلنامه محیط زیست جانوری، سال 6، شماره 4، صفحات 135 تا 149.
  17. میرسنجری، م. و سخنگو، ف.، 1396. مدل ­سازی مطلوبیت زیستگاه کل و بز (Capra aegagrus) در منطقه حفاظت شده دنا با استفاده از الگوریتم آنتروپی بیشینه (MAXENT). فصلنامه محیط زیست جانوری. سال 10، شماره 2، صفحات 23 تا 30.
  18. نقیب ­زاده، ع. ف؛ رضایی، ن.؛ سرهنگ ­زاده، ج. و سیدی، ن.، 1397. مدل­ سازی مطلوبیت زیستگاه گونه گوسفند وحشی در پناهگاه حیات وحش بوروئیه استان یزد با استفاده از روش حداکثر آنتروپی (MAXENT). فصلنامه محیط زیست جانوری. سال 2، شماره 4، صفحات 75 تا 82.
  19. وصالی، ف.؛ وارسته­ مرادی، ح. و سلمان­ ماهینی، ع. ر.، 1396. ارزیابی مطلوبیت زیستگاه پلنگ ایرانی (Panthera pardus saxicolor) با روش آنتروپی بیشینه در استان گلستان. پژوهش ­های محیط زیست. سال 8، شماره 15، صفحات 101 تا 112.
  20. همامی، م. ر.؛ اسماعیلی، س. و سفیانیان. ع. ر.، 1394. پیش بینی پراکنش یوز پلنگ آسیایی، پلنگ ایرانی و خرس قهوه ­ای در پاسخ به متغیر­های محیطی در استان اصفهان. بوم شناسی کاربردی. سال 4، شماره 13، صفحات 51 تا 63.
  21. Amici, V.; Eggers, B.; Geri, F. and Battisti, C., 2013. Habitat suitability and landscape structure: a maximum entropy approach in a Mediterranean Area. Landscape Research. Vol. 20, No. 2, pp: 208-225.
  22. Ashrafzadeh, M.R.; Khosravi, R.; Adibi, M.A.; Taktehrani, A.; YiWan, H. and Cushman, S.A., 2020. A multi-scale, multi-species approach for assessing effectiveness of habitat and connectivity conservation for endangered felids. Biological conservation. Vol. 245, pp: 1-10.
  23. Fahimi, H.; Yusefi, G.H.; Madjdzadeh, S.M.; Damangir, A.A.; Sehhatisabet, M.E. and Khalatbari, L., 2011. Cameratraps reveal use of caves by Asiatic black bears (Ursus thibetanus gedrosianus) in southeastern Iran. Journal of Natural History. Vol. 45, No. 37-38, pp: 2363-2373.
  24. Farhadinia, M.S.; Ahmadi , M.; Sharbafi, E.; Khosravi, S.; Alinezhad, H. and Macdonald, D.W., 2015. Leveraging trans-boundary conservation partnerships: Persistence of Persian leopard (Panthera pardus saxicolor) in the Iranian Caucasus. Biological conservation. Vol. 191. pp: 770-778.
  25. Hindmarch, S.; Elliott, J. E.; McCann, S. and Levesque, P., 2017. Habitat use by barn owls across a rural to urban gradient and an assessment of stressors including, habitat loss, rodenticide exposure and road mortality. Landscape and Urban Planning. Vol. 164, pp: 132-142.
  26. Hosseini, H.; Farashi AliKhani, A. and  Farhadinia, M.S., 2019. Landscape connectivity for mammalian megafauna along the Iran-Turkmenistan-Afghanistan borderland. Nature Conservation. Vol. 52, pp: 1-7.
  27. IUCN.  2015. The IUCN Red List of Threatend Species. Viewed 11 March 2015. 
  28. Jacobson, A.P.; Gerngross, P.; Lemeris Jr, J.R.; Schoonover, R.F.; Anco, C.; Breitenmoser- Würsten, C.; Durant, S.M.; Farhadinia, M.S.; Henschel, P.; Kamler, J.F. and Laguardia, A., 2016. Leopard (Panthera pardus) status, distribution, and the research efforts across its range. Peer J. Vol. 4, pp: e1974.
  29. Stevenson Holt, C.D.; Nevin O.T.; Smith, D. and Convery, I., 2018. Environmental niche overlap between snow leopard and four prey species in Kazakhstan. Ecoinf.
فصلنامه محیط زیست جانوری
دوره 13، شماره 2
مرداد 1400
صفحه 9-16

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار