ارزیابی میزان تجمع برخی فلزات سنگین در رسوبات بستر و عضله قزل آلای رنگین کمان پرورشی (Oncorhynchus mykiss) حاشیه رودخانه بشار (استان کهگیلویه و بویراحمد)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مرکز تحقیقات ژنتیک و اصلاح نژاد ماهیان سردابی شهید مطهری یاسوج، موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یاسوج، ایران

چکیده

معضل آلودگی منابع آب ­های جاری به فلزات سنگین، ضرورت سنجش فلزات سنگین در ماهیان را که در چرخه غذایی به اکوسیستم انسانی می ­رسد، دو چندان نموده ­است. این تحقیق به منظور تعیین غلظت فلزات سنگین (سرب، جیوه و کادمیوم) در رسوبات و ماهیان قزل­ آلای پرورشی در حاشیه رودخانه بشار در استان کهگیلویه و بویراحمد انجام ­شد. به منظور اندازه ­گیری میزان عناصر سنگین ذکر­ شده در رسوبات رودخانه در محدوده ورودی دو مزرعه پرورشی قزل آلای رنگین­ کمان در منطقه سفلی رودخانه بشار و پایین­ دست شهر یاسوج و نیز بافت عضله ماهیان پرورشی این دو مزرعه نسبت به نمونه­ گیری تصادفی اقدام ­گردید. تعداد کل نمونه ­های رسوبات و عضله ماهی مزارع پرورش ماهی مورد نظر 64 نمونه (32 نمونه رسوب و 32 نمونه ماهی) می باشد. پس از انتقال نمونه ها به آزمایشگاه و آماده ­سازی نمونه ها، از دستگاه جذب اتمی  مطابق با روش استاندارد برای تعیین غلظت عناصر سنگین استفاده گردید. میانگین غلظت فلزات سنگین جیوه، کادمیوم و سرب در عضله ماهیان مزارع حاشیه رودخانه بشار به ترتیب 0/04±0/12، 0/0015±0/0041 و 0/01±0/08 میلی گرم در کیلوگرم می ­باشد. غلظت عناصر سنگین جیوه، کادمیوم و سرب در عضله ماهیان قزل آلای پرورشی حاشیه رودخانه بشار کم تر از حد مجاز استاندارد جهانی FAO ،EC ،MAFF و FDA می ­باشد. بر اساس نتایج این بررسی، ماهیان پرورشی مزارع حاشیه رودخانه بشار در وضعیت کنونی جهت مصارف انسانی سالم و بدون آلودگی به فلزات سنگین می­ باشند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Assessment of some heavy metals concentrations in substrate sediments and muscle of farmed Rainbow trout (Oncorhynchus mykiss) on the margin of Bashar River (kohgiluyeh-Boyerahmad)

نویسنده [English]

  • Abolhasan Rastiannasab
Shahid Motahary Cold Water Fishes Genetic and breeding Research Center of Yasoj, Iranian Fisheries Science Research Institute, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Yasoj, Iran
چکیده [English]

The dilemma of contaminating water resources with heavy metals has doubled the need to measure heavy metals in fish that reach in the food cycle to the human ecosystem. This study was conducted to determine the concentration of heavy metals (lead, mercury and cadmium) in sediments and trout flesh farmed on the banks used water of the Beshar River in Kohgiluyeh and Boyerahmad province. To measure the heavy metals, randomly sample  river sediments in the entrance area of water inlet  two rainbow trout farms in the lower part of the Beshar River and downstream of Yasouj and muscle tissue of fish in these farms. The total number of sediment samples and fish muscle were 64 samples (32 sediment samples and 32 fish samples). After transferring the samples to the laboratory and preparing, the atomic absorption apparatus was used according to the standard method to determine the concentration of heavy metals. The mean concentrations of mercury, cadmium and lead in fish muscle of the farms of Beshar River were 0.12±0.04 , 0.0041±0.0015  and 0.08±0.01 mg/kg, respectively. Concentrations of mercury, cadmium and lead in the trout of the Beshar rivers are below the FAO, EC, MAFF and FDA standards. Based on the results of this research and this situation, the fish of  the farms of the margin of Beshar River is healthy for human consumption and free from heavy metal contamination based on the  wourld standards.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Heavy elements
  • Rainbow trout
  • Beshar River

مراجع

  1. آتش ­سودا، ز.؛ فرقانی ­تهرانی، گ. و جعفری، ه.، 1392. بررسی آلودگی مس و روی در آب رودخانه بشار و عوامل موثر برغلظت آن­ ها. اولین همایش زمین ­­شناسی کاربردی ایران. دانشگاه دامغان.
  2. آسیابر، ز.م.؛ تقوی، ل.؛ ولی ­نسب، ت. و پورغلام، ر.، 1395. سنجش غلظت فلزات سنگین (سرب، کادمیوم و جیوه) در عضله ماهی کفال پوزه باریک و ارزیابی خطرناشی از مصرف آن (مطالعه موردی: آب­ های سواحل مازندران). فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست. دوره 18، ویژه نامه 2، صفحات 225 تا 239.
  3. ایاسه، ک.؛ عظیم‌زاده، ح. و شهبازی ­کفراج، ف.، 1392. روند تغییرات و منشاء احتمالی سرب، کروم، نیکل، کادمیوم، روی و مس آب رودخانه بشار در استان کهگیلویه و بویراحمد. اولین همایش ملی برنامه ­ریزی، حفاظت از محیط زیست و توسعه پایدار . انجمن ارزیابان محیط زیست هگمتانه.
  4. تحسینی، ه.؛ احمدپور، م. و سینکاکریمی، م.، 1397. بررسی غلظت سرب و کادمیوم در ماهی قزل­ آلای رنگین ­کمان (Oncorhynchus mykiss)  و ارزیابی خطر مصرف آن. مجله سلامت و محیط زیست. سال 11، شماره 2، صفحات 215 تا 224.
  5. تحسینی، ه. و احمدپور، م.، 1398. تعیین غلظت آرسنیک در ماهی قزل ­آلای رنگین­کمان (Oncorhynchus mykiss) و ارزیابی خطر مصرف آن در استان کردستان. فصلنامه محیط زیست جانوری. سال 11، شماره 2، صفحات 241 تا 246.
  6. خادمی، س.ه.، 1394. بررسی فلزات سنگین در آب ورودی و عضلات ماهیان قزل ­آلای پرورشی در مزارع استان چهار محال و بختیاری. خشاب، امور آب و فاضلاب روستایی استان چهار محال و بختیاری.
  7. راستیان ­نسب، ا.، 1377. مطالعه لیمنولوژیک رودخانه بشار در استان کهگیلویه و بویراحمد. پایان ­نامه کارشناسی ارشد شیلات. دانشگاه تربیت مدرس.
  8. رخ­ افروز، م. و میرزایی­ محمودآبادی، ر.، 1395. بررسی غلظت فلزات سنگین آب رودخانه بشار شهر یاسوج. همایش ملی مهندسی معماری با محوریت کاهش مخاطرات در بحران ­های طبیعی. تهران.
  9. رضایی، م.، سنجش مقادیر برخی عناصر سنگین در بافت ­های خوراکی و غیرخوراکی ماهی کفال پشت سبز سواحل بوشهر، مجله علوم دریایی ایران. دوره 4، شماره­ 3 و 4، صفحات 59 تا 64.
  10. سیف­ زاده، م.؛ گلشاهی، ع.؛ صفی‌یاری، ش.؛ رئوفی، ت. و عباسی‌رنجبر، ک.، 1396. بررسی میزان تجمع فلزات سنگین (سرب، کادمیوم) در بافت خوراکی عضله ماهیان سرد آبی (قزل­ آلای رنگین کمان پرورشی) در نواحی تالش و رودسر استان گیلان. گزارش نهایی طرح پژوهشی، سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی. شماره 4.
  11. فدایی­ فرد، ف.؛ رئیسی، ف.م.؛ جلالی­ جعفری، ب. و قاضی عسگر، م.، بررسی میزان سرب و آهن در آب، غذا و عضلات ماهیان قزل­  آلای رنگین ­کمان پرورشی استان چهارمحال و بختیاری. مجله دامپزشکی ایران (دانشگاه شهید چمران اهواز)، دوره 6، شماره 3، صفحات 59 تا 62 .
  12. فراهانی، ر.، 1394. راهنمای پرورش قزل ­آلا. سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، موسسه تحقیقات شیلات ایران، سازمان بسیج مهندسین کشاورزی و منابع طبیعی پژوهشکده خودکفایی و امنیت غذایی. معاونت ترویج، نشر آموزش کشاورزی.
  13. قمی، م.، 1394. بررسی رابطه بین وزن بدن و میزان سرب و جیوه در ماهی قزل­ آلای رنگین­ کمان پرورشی در رودخانه دو هزار تنکابن. فصلنامه فیزیولوژی و تکوین جانوری. دوره 9، شماره 1، صفحات 9 تا 16.
  14. طبیب ­زاده، م.؛ عسکری­ ساری، ا.؛ جواهری ­بابلی، م. و ولایت زاده، م.، 1395. بررسی تجمع فلزات سنگین جیوه، کادمیوم و سرب در مراحل مختلف رشد ماهی قزل ­آلای رنگین­ کمان (Oncorhynchus mykiss). نشریه فن­ آوری ­های نوین در توسعه آبزی پروری. سال 10، شماره 3، صفحات 39 تا 48.
  15. هدایتی ­فر، ر.، 1391. اندازه ­گیری میزان فلزات سرب، کادمیوم و جیوه در ماهی سفید و ماهی قزل­ آلا. خلاصه مقالات سومین کنگره عناصر کمیاب ایران. دانشگاه علوم پزشکی کاشان، کاشان
  16. Adamo, P.; Arienzo, M.; Imperato, M.; Naimo, D. Nardi, G. and Stanzion, D., 2005. Distribution and partition of heavy metals in surface and sub-surface sediments of Naples city port. Chemosphere. Vol. 61, pp: 800-809.
  17. Aldrich, C. and Feng, D., 2000. Removal of heavy metals from waste water effluents by biosorpitiv flotation. Minerals Engineering. Vol. 13, No. 10, pp: 1199-1138.
  18.  APHA. 2005. Standard methods for the examination of water and wastewater. 21st edition. American Public Health Association, Washington DC.
  19. Burger, J.; Gaines, K.F.; Shne Boring, C.; Stephenes, W.L.; Snodgrass, J.; Dixon, C.; McMahon, M.; Shukla, S.; Shukla, J. and Gochfeld, M., 2002. Metal levels in fish from the Savannah river: Potential hazards to fish and other receptors. Environmental Research. Vol. 89, pp: 85-97.
  20. Burger, J. and Gochfeld, M., 2004. Mercury in canned tuna white versus light and temporal variation. Environ. Res. Vol. 96, pp: 239-249.
  21. Demirezen, D. and Uruc, K., 2006. Comparative Study trace elements in certain fish meat and meat products. Journal of Meat Science. Vol. 74, pp: 255-260.
  22. European Commission (EC). 2001. Commission Regulation (EC) No 466/2001. Setting maximum levels for certain contaminants in food stuffs. Official Journal of the European Communities, OJ L 77. Vol. 16, No. 3, pp: 1-25.
  23.  FAO. 2018. The State of World Fisheries and Aqua Culture Opportunities and challenges. Rome.
  24. Kabata-Pendias, A. and Pendias, H., 2001. Trace elements in soils and plants: CRC Press, Boca Raton. 413 p.
  25. Keskin, Y.; Baskaya, K.; Ozyaral, O.; Yurdun, J.; Luleci, N.E. and Hayran, O., 2007. Cadmium, Lead, Mercury and Copper in fish from the Marmara Sea, Turkey, Bulletin of EnvironmentalContamination and Toxicology. Vol. 78, pp: 258-261.
  26. Mohammadi, M., 2011. Accumulation of heavy metals cadmium, lead, nickel, mercury in tissues of liver, gill and muscle in fish Barbus Karoon and Dez River. M.Sc. Thesis, Islamic Azad University, Science and Research, Ahwaz. (In Persian)
  27. Neugebauer, E.A.; Sans Cartier, G.L. and Wakeford, B.J., 2000. Methods for the determination of metals in wildlife tissues using various atomic absorption spectrophotometry techniques. Canadian Wildlife Service. 65 p.
  28. Oye Wale, A.O. and Musa, I., 2006. pollution assessment of the lower basin of lakes kainji/ Jeebba, Nigeria: heavy metal status of the water. Sediments and fishes. Environmental Geochemistry and Health. Vol. 28, No. 3, pp: 273-281
  29. Pourang, N.; Tanabe, S.; Rezvani, S. and Dennis, J.H., 2005. Trace elements accumulation in edible tissues of five sturgeon species from the Caspian Sea. Journal of Environmental Monitoring and Assessment. Vol. 100, pp: 89-108.
فصلنامه محیط زیست جانوری
دوره 13، شماره 2
مرداد 1400
صفحه 287-294

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار