ارزیابی آسیب پذیری زیست محیطی در مواجهه با آشفتگی های انسانی و طبیعی (مطالعه موردی: منطقه حفاظت شده عباس آباد- استان اصفهان)

نوع مقاله : محیط زیست جانوری

نویسندگان

1 گروه محیط‌زیست، دانشکده منابع‌طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان

2 گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان

چکیده

با وجود به تلاش‌ های بسیار جهانی در راستای حفاظت از تنوع‌ زیستی، تغییرات کاربری و پوشش اراضی، تغییرات اقلیمی، تکه ‌تکه ‌شدن زیستگاه‌ ها و فعالیت ‌های انسانی، از جمله تهدیداتی است که می‌ توانند باعث افزایش آسیب ‌پذیری مناطق حفاظت‌ شده طبیعی شوند. از چالش‌ های پیش ‌روی مدیران حفاظت، اطمینان از پایداری دراز مدت مناطق از طریق حفاظت از ارزش ‌های اکولوژیکی آن‌ ها در مقابل فشارهای طبیعی و انسانی است. این تحقیق، با استفاده ترکیبی از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) به ارزیابی آسیب‌ پذیری منطقه حفاظت‌ شده‌ عباس آباد، واقع در شرق استان اصفهان، برای بهبود استراتژی‌ های حفاظتی در منطقه مطالعه می ‌پردازد. برای این منظور، پس از بررسی منطقه و برداشت اطلاعات لازم و هم‌ چنین مرور منابع، معیارهای مهم  شناسایی و با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی، ساختار حل مسئله شکل گرفت. در ادامه پایگاه داده ‌ها، شامل لایه‌ های معیار تشکیل شد. به ‌منظور کسب اهمیت معیارها که در دو گروه اصلی بیوفیزیک و آشفتگی‌ ها جای گرفتند، با استفاده از پرسشنامه، نظر کارشناسان خبره گردآوری شد و داده‌ های به ‌دست‌ آمده در نرم‌ افزار Expert choice مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. با توجه به نتایج، معیار آشفتگی از اهمیت بیش ‌تری نسبت به معیار بیوفیزیکی برخوردار می ‌باشد. با توجه به نظر کارشناسی، جاده‌ ها با وزن 0/45، عامل آشفتگی در منطقه مطالعه می ‌باشد. نقشه نهایی در ارزیابی وضعیت زیستگاه، بررسی آسیب‌ پذیری نسبت به فشارهای محیط‌ زیستی، شناسایی و تعیین وسعت نواحی‌ تهدید شده مورد استفاده قرار گرفت. با توجه به نتایج، نزدیک به 17 درصد از منطقه به‌ شدت آسیب‌ پذیر می‌ باشد که در نواحی شمالی و شرقی و 15درصد از منطقه از آسیب ‌پذیری بسیار پایینی برخوردار است که در نواحی مرکزی واقع شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Environmental Vulnerability Assessment in Abassabad Protected Area in the Face of Human Impact and Natural Disturbances

نویسندگان [English]

  • Shekoofe nematollahi1 Nematollahi 1
  • Sima Fakheran Fakheran 1
  • Alireza Soffianian Soffianian 2
  • Saeed Purmanafi Purmanafi 1
1 Department of Natural resource, Isfahan University of Technology, 84156-83111 Iran
2 Department of Natural resource, Isfahan University of Technology, 84156-83111 Iran
چکیده [English]

Despite the large global biodiversity conservation efforts, there are many threats including land-use/cover changes, climate change, habitat fragmentation, and anthropogenic activities that can increase the potential vulnerability of a natural protected area. The challenge for conservation managers is to ensure the long-term sustainability of an area by preserving its ecological values against natural and human pressures. This research proposes an integrated use of GIS–based Analytic Hierarchy Process (AHP) for vulnerability assessment of Abbasabad Protected area, Eastern part of Isfahan province, to foster conservation strategy in the study area. For this purpose, after intensive literature review, and field visit the most important criteria were identified and using Analytic Hierarchy Process (AHP), problem solving structure was formed, and then the database contains criteria layers was prepared. The criteria were divided into two main groups including 1) biophysical criteria, and 2) disturbances, and then criteria importance was obtained with poll from experts. The data analyses have been done by Expert Choice software. The results showed that disturbance criteria are more important comparing biophysical criteria for determining priority areas for conservation planning in the study area. The final map can be used to assess habitat condition, Vulnerability to environmental pressures and identifying areas with high risk. Based on the result, approximately 17 percent of the study area that is located in the North and East part of the study area is the most vulnerable and 15 percent of the area that is located in the central part, are less vulnerable.

کلیدواژه‌ها [English]

  • environmental assessment
  • Geographic information system
  • Analytic Hierarchy Process (AHP)
  • vulnerability