شناسایی و بررسی فراوانی و تنوع ماکروبنتوزهای رودخانه شاپور در استان فارس

نوع مقاله : زیست شناسی (جانوری)

نویسندگان

1 گروه شیلات، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران، صندوق پستی: 1915

2 گروه بیولوژی دریا، دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر، خرمشهر، صندوق پستی : 64199-43175

چکیده

اهمیت ماکروبنتوزها نه‌تنها به ­دلیل حضور آن‌ها در زنجیره غذایی می‌باشد، بلکه وجود یا نبود برخی از گونه‌های کف ­زی نشان‌دهنده کیفیت آب ازنظر میزان آلودگی می‌باشد. در تحقیق حاضر ماکروبنتوزهای رودخانه شاپور استان فارس طی یک دوره یک‌ ساله از آبان سال 1390 تا آذرسال 1391 در 6 ایستگاه در 4 فصل مورد بررسی قرار گرفت. جهت نمونه‌برداری از ماکروبنتوزها در ماه دوم هر فصل از نمونه‌بردار سوربر و اکمن استفاده شد. پس از شناسایی ماکروبنتوزها با استفاده از کلیدهای شناسایی، فراوانی آن‌ها در فصول مختلف مورد بررسی قرار گرفت. میزان اکسیژن، دما، pH در زمان نمونه­ برداری ماکروبنتوزها نیز اندازه­ گیری شد. در این تحقیق تعداد 6 گروه از ماکروبنتوزها شامل یک‌روزه‌ها (Ephemeroptera)، دوبالان (Diptera)، بال­ موداران (Trichoptera)، شکم ­پایان (Gasteropoda)، بهاره­ مانندها (Plecoptera)، سنجاقک‌ها (Odonata) در تمام ایستگاه‌ها شناسایی شدند. مقایسه میزان فراوانی گروه‌های مختلف نشان داد که بیش­ ترین تعداد گونه‌های شناسایی‌شده متعلق به راسته یک‌روزه‌ها (Ephemeroptera) با 51 درصد بوده و بعد از آن به­ ترتیب راسته دوبالان (Diptera) با 23 درصد، بال ­موداران (Trichoptera) با 18/5%، شکم ­پایان (Gasteropoda) با 2/5%، بهاره مانندها (Plecoptera) با 2/5% و سنجاقک‌ها (Odonata) با 2/3% قرار داشتند. میزان فراوانی ماکروبنتوزها در فصل بهار (8300 عدد در مترمربع) بیش ­تر از سایر فصول بود و کم­ ترین میزان در فصل پاییز (3650 عدد در مترمربع) مشاهده شد. اکسیژن محلول فقط در دو فصل بهار و زمستان اختلاف معنی‌دار داشت (0/05>p) و بالاترین مقدار (8/3 میلی‌گرم در لیتر) در زمستان ثبت شد. درجه حرارت بین چهارفصل بهار، تابستان، پائیز و زمستان اختلاف دار معنی‌دار نشان داد (0/05>p). بالاترین مقدار pH در فصل تابستان ثبت شد که با سایر فصول اختلاف معنی‌دار داشت (0/05>p). درخصوص شاخص‌های تنوع، بیش ­ترین و کم­ ترین میزان تنوع شانون در پاییز (1/999) و بهار (1/706)، بیش ­ترین و کم ­ترین میزان غالبیت سیمپسون به ­ترتیب در بهار (0/38) و پاییز (0/29) و بیش ­ترین میزان یکنواختی کامارگو در پاییز (0/538) و کم ­ترین میزان آن در بهار (0/423) اندازه‌گیری شد. نتایج این تحقیق نشان دادند که یک‌روزه‌ها درمجموع 12 ماه بررسی بالاترین فراوانی را در مقایسه با سایر گونه‌ها داشتند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Survey and identify of Macrobenthos in Shapur River, Fars

نویسندگان [English]

  • Jafari Mohammad 1
  • Mojgan Khodadadi 1
  • Ebrahim Rajabzadeh 2
1 Department of Fisheries, Ahvaz Branch, Islamic Azad University, Ahvaz, PO Box: 1915
2 Department of Biological Survey, Khorramshahr Marine Science and Technology University, Khorramshahr, PO Box: 64199-43175
چکیده [English]

Macrobenthos importance not only because of their presence in the food chain but the presence or absence of benthic species showed water quality was not the amount of infection or contamination. In this study diversity macrobenthos was studied from October 2011 to December 2012 for 12 months in 6 stations in 4 seasons in Shapur River in Fars province. Macrobenthos for sampling in the second month of each quarter of Svrbr and Ekman sampler was used. Having identified Macrobenthos using identification keys, a lot of them were measured during the study. During the study, 6 of Macrobenthos at all stations, including of Ephemeroptera, Diptera, Trichoptera, Gasteropoda, Plecoptera, Odonata were identified. Compare the many different groups showed that Ephemeroptera 51%, Diptera 23%, Trichoptera 18.5%, Gasteropoda 2.5%, Plecoptera 2.5% and Odonata 2.3%. Macrobenthos more frequency in the spring (8300 sq m) and the lowest in autumn than in other seasons (3650 sq m) were observed. The diversity indices, the highest and the lowest diversity in the fall (1.999) and spring (1.706), maximum and minimum Simpson dominance in spring (0.38) and autumn (0.29) and most of uniformity in the fall Camargo (0.538) and the lowest in spring (0.423) was measured macrobenthos importance not only because of their presence in the food chain but the presence or absence of benthic species showed water quality was not the amount of infection or contamination.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Macrobenthos
  • Shapur River
  • Biodiversity
  • Abundance