مدل سازی و بررسی متغیرهای زیستگاهی تاثیرگذار بر پراکنش یوزپلنگ ایرانی(Acinonyx jubatus venaticus) در پناهگاه حیات وحش نایبندان، با روش تحلیل عاملی آشیان بوم شناختی (ENFA)

نوع مقاله : محیط زیست جانوری

نویسندگان

1 گروه محیط زیست، دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء، بهبهان

2 گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ملایر

چکیده

تعیین متغیرهای زیستگاهی تاثیر گذار بر مطلوبیت زیستگاه­ یکی از ارکان مدیریت و حفاظت گونه ­های ارزشمند محسوب می­ گردد، زیستگاه­ های مطلوب تاثیر به ­سزایی بر بقاء و تولیدمثل گونه­ ها خواهند داشت و در امر مدیریت و حفاظت حیات وحش مورد توجه قرار می ­گیرند. یوزپلنگ ایرانی یکی از گونه ­های در بحران انقراض می ­باشد. در این پژوهش به­ منظور بررسی متغیر­های زیستگاهی و تعیین زیستگاه ­های مطلوب یوزپلنگ ایرانی در پناهگاه حیات وحش نایبندان جهت حفاظت موثرتر از این گونه، داده ­های حضور گونه که طی چهار فصل در سال­ های1390-1388 جمع آوری گردید و با روش تحلیل عاملی آشیان بوم ­شناختی در نرم ­افزار Biomapper مورد بررسی قرار گرفت. پس از آماده­ سازی نقشه ­ها توسط نرم­ افزار Idrisi و Biomapper، متغیرهای زیستگاهی شامل ارتفاع، شیب، جهت، تیپ پوشش گیاهی و فاصله از منابع آب و فاصله از پاسگاه­ های محیط­ بانی وارد نرم­ افزار Biomapper گردید. جدول امتیاز حاصل از تحلیل عاملی نشان می­ دهد که یوزپلنگ ایرانی به مناطق تپه ماهوری تمایل دارند که دارای عوارض توپوگرافی مناسب برای مخفی شدن به­ منظور شکار طعمه است. هم ­چنین جهت ­های شمالی که به ­دلیل تابش کم ­تر خورشید و رطوبت نسبی بالاتر دارای پوشش گیاهی غنی­ تر و طعمه فراوان­ تر هستند، منجر به تمایل بیش ­تر گونه به حضور در این مناطق می­ گردد. تجزیه و تحلیل مدل مطلوبیت زیستگاه یوزپلنگ ایرانی در پناهگاه حیات وحش نایبندان نشان می­ دهد که یوزپلنگ ایرانی در این زیستگاه دارای پهنای آشیان بوم ­شناختی متوسط می­ باشد و به زیستگاه­ های حاشیه­ ای تمایل بیش ­تری نشان می ­دهد. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Modeling and Habitat Variables Affecting the Distribution of Iranian Cheetah (Acinonyx jubatus venaticus) using Ecological Niche Factor Analysis

نویسندگان [English]

  • Navid Zamani 1
  • Mojtaba Ghandali 2
1 Department of Environment, Khatam-ol-Anbia University of Technology
2 Department of Environment, Faculty of Natural Resources, Malayer University
چکیده [English]

Detecting parameters influencing habitat suitability is crucial for conserving and managing rare and valuable species. Suitable habitats play prominent role in survival and reproduction of species, therefore they are considered in wildlife conservation. In this study presence data of Iranian Cheetah (Acinonyxjubatusvenaticus) as a critically endangered species, which had been collected in Naybandan wildlife refuges ince autumn 2009 until autumn 2011; were scrutinized via Ecological Niche Factor Analysis approach in Biomapper software in order to mapping habitat sustainability and recognizing habitat requirements. After generating maps by means of Biomapper and Idrisi software, layers of habitat parameters including elevation, slope and aspect, vegetation cover, distance from water sources and distance from ranger stations were imported in Biomapper. The output scores obtained from the analysis shows that Iranian Cheetah prefers mountainous areas with more topographical features for camouflage in order to hunting preys; likewise northern aspects with more humidity, denser vegetation cover and more preys is most preferred. According to our results Iranian cheetah has medium niche width in Naybandan wildlife refuge and favours marginal habitats.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Biomapper
  • Habitat Sustainability Model
  • Marginal Habitats
  • ENFA
  • Iranian Cheetah