زیستگاه‌‌های با مطلوبیت بالای دارکوب خالدار بزرگ (Dendrocopos major) اولویتی برای حفاظت جنگل‌‌های هیرکانی

نوع مقاله : محیط زیست جانوری

نویسندگان

1 گروه علوم و مهندسی محیط زیست، دانشگده علوم کشاورزی، دانشگاه پیام نور، ایران

2 گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

چکیده

جنگل‌‌های هیرکانی به ­لحاظ تنوع بیولوژیکی غنی و به­ دلیل ایزوله شدن جغرافیایی و داشتن فون و فلور با ارزش بالا شناخته شده هستند. با این­ حال این جنگل‌‌ها به­ دلیل سطح گسترده‌‌ای از فعالیت‌‌های انسانی جزو اکوسیستم‌‌های در معرض تهدید ایران به­ شمار می‌‌روند. در مطالعه حاضر از دارکوب خالدار بزرگ به­ عنوان یک شاخص جهت تعیین لکه‌‌های با ارزش حفاظتی بالا استفاده شده است. برای این­ کار ابتدا نقاط حضور گونه از سراسر استان جمع ­آوری شد و سپس متغیرهای محیطی مؤثر بر توزیع گونه براساس منابع منتشر شده برای ساخت مدل مطلوبیت زیستگاه آن تهیه شد. مدل نهایی به ­دست آمده نشان داد که عمده زیستگاه‌‌های جنگلی مناسب برای حفاظت در نیمه شرقی استان گلستان قرار گرفته است. هم­ چنین دو متغیر شاخص نرمال شده پوشش گیاهی (NDVI) و ارتفاع از سطح دریا تأثیرگذارترین متغیرها برای ساخت مدل نهایی مطلوبیت زیستگاه شناخته شدند. با توجه به نتایج به ­دست آمده در مطالعه، دو طبقه اول ارتفاعی جنگل‌‌های خزری و جامعه درختان بلوط به­ همراه مناطق با تاج پوشش متراکم برای حفاظت در اولویت شناخته شدند. بنابراین نیاز است با مدیریت جنگل به­ منظور ایجاد مناطق جنگلی با ویژگی‌‌های ذکر شده، باعث افزایش غنای زیستی در مناطق جنگلی شد که خود موجب پایداری جنگل‌‌ها از لحاظ بوم ­شناختی خواهد گردید.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. بهداروند، ن.؛ کابلی، م.؛ جباری ان­امیری، ب.؛ ابراهیم‌‌پور، ر.؛ اسدی ­آقبلاغی. م. و ایمانی‌‌هرسینی، ج.، 1393. شناسایی مناطق پرخطر و عوامل محیطی مؤثر بر حملات گرگ به دام در استان همدان با به‌کارگیری روش مدل‏سازیMAXENT. مجله محیط زیست طبیعی. دوره 67، شماره 3، صفحات 245 تا 252.
  2. پاک‌‌نیت، د.؛ همامی، م.ر.؛ ملکی، س. و توحیدی، م.، 1395. تأثیر عوامل محیطی بر پراکنش زیستگاه‌‌های مطلوب جمعیت‌‌های زمستان گذران هوبره آسیایی در فلات مرکزی ایران. مجله بوم شناسی کاربردی. جلد 17، شماره 5، صفحات 77 تا 88.
  3. تک‌‌تهرانی، ع.؛ شمس‌‌اسفندآباد، ب.؛ کرمی، م. و فرهادی‌‌نیا، م.ص.، 1394. مدل سازی مطلوبیت زیستگاه شاه روباه (Vulpes cana)  مبتنی بر فناوری دوربین‌‌های تله ای در ایران. مجله محیط زیست جانوری. دوره 7، شماره 3، صفحات 39 تا 46.
  4. تندوران‌‌زنگنه، م.؛ فاخران­ اصفهانی، س.؛ پورمنافی، س. و سن، ج.، 1395. ارزیابی مطلوبیت زیستگاه و وضعیت حفاظتی گونه‌ به ‌شدت در خطر انقراض سمندر لرستانی (Neurergus kaiseri) در استان‌های لرستان و خوزستان. مجله بوم شناسی کاربردی. جلد 5، شماره 17، صفحات 11 تا 24.
  5. جهانی،س. و دلبری، م.، 1388. ارزیابی و برآورد بیش ­ترین بارش 24 ساعته در استان گلستان. مجله مهندسی آب. دوره2، شماره 1، صفحات 13 تا 22.
  6. حسین‌‌زاده، م.م.؛ اسماعیلی، ر.؛ نوحه‌‌گر، ا. و ثقفی، م.، 1388. بررسی تغییرات پوشش جنگلی در دامنه‌‌های شمالی البرز (مطالعه موردی: حدفاصل دره هراز و دره چالوس، شهرستان‌‌های چالوس، نوشهر، نور و آمل). مجله علوم محیطی. دوره 7، شماره 1، صفحات 1 تا 20.
  7. خاکی، س.؛ علیزاده‌‌شعبانی، ا.؛ کابلی، م.؛ نوری، ز. و قدیریان، ط.، 1392. مدل‌‌سازی زیستگاه پایکای افغانی (Ochotona rufescens) در ایران با تکیه بر پارامترهای اقلیمی. مجله محیط زیست طبیعی. دوره 66، شماره 2، صفحات 169 تا 180.
  8. سلمان‌‌ماهینی،ع.؛رشیدی،پ.؛مخدوم،م.؛ علیزاده،ا.؛میکائیلی‌‌تبریزی، ع. و وارسته‌‌مرادی،ح.، 1389. انتخاب سیستماتیک لکه‌‌های حفاظتی استان گلستان با استفاده از روش نظام ارزیابی و اولویت‌‌بندی حفاظت (CAPS). مجله پژوهش‌‌های محیط‌‌ زیست. دوره 1، شماره 1، صفحات 1 تا 12.
  9. شیخی‌‌ئیلانلو، ص.؛ معین‌‌الدینی، م.؛ قلی‌‌پور، م.؛ شیخی، ع. و کراچی، ه.، 1395. ارزیابی زیستگاه کوکر شکم سیاه (Pterocles orientalis) با روش آنتروپی بیشینه در پناهگاه حیات وحش شیر احمد سبزوار. محیط زیست طبیعی. دوره 67، شماره 1، صفحات 231 تا 245.
  10. عطایی، ف.؛ کرمی، م. و کابلی، م.، 1391. مدل‌‌سازی مطلوبیت زیستگاه تابستانه خرس قهوه‌‌ای (Ursus arctos syriocus) در منطقه حفاظت شده البرز جنوبی. مجله محیط زیست طبیعی. دوره 65، شماره 2، صفحات 235 تا 245.
  11. مرادی، س.؛ محمودی، ص. و شیخی‌‌ئیلانلو، ص.، 1395. زیستگاه‌‌های جنگلی مناسب برای حفاظت از سنجاب ایرانی (Sciurus anomalus pallescens) در غرب استان کرمانشاه. مجله محیط زیست جانوری. دوره 8، شماره، 2، صفحات 33 تا 40.
  12. مساعدی،ا.؛مرعشی،م. و کواکبی،غ.، 1388. بررسی مقایسه‌‌ای خشکسالی در مناطق پرباران و کم باران  (مطالعه موردی: استان گلستان). مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی. دوره 16، شماره 1، صفحات 277 تا 292.
  13. منصوری،ج.، 1387. راهنمای پرندگان ایران. انتشارات فرزانه. 513 صفحه.
  14. میرزایی، ر.؛ همامی، م.ر.؛ اسماعیلی‌‌ساری، ع. و رضایی، ح.ر.، 1392. مدل‌‌سازی پراکنش دلیجه کوچک (Falco naumanni) در استان گلستان. مجله پژوهش‌‌های محیط زیست. سال 4، شماره 8، صفحات 149 تا 156.
    1. Adamchuk, V.; Perk, R. and Schepers. J., 2004. Application of remote sensing in site - specific management. Institute of agriculture and natural resources. University of Nebraska Cooperative Extension Precision Agriculture EC. pp: 04-702.
    2. Akhani, H.; djamali, M.; Ghorbanalizadeh, A. and Ramezani, E., 2010. Plant biodiversity of hyrcanian relict forests, N Iran: an overview of the flora, vegetation, paleoecology and conservation, Pakistan Journal of Botany Impact & Description., Special Issue (S.I.  Ali Festschrift). Vol. 42, pp: 231-258.
    3. Angelstam, P. and Mikusinski, G., 1994.  oodpecker assemblages in natural and managed boreal and lemi boreal forest, a review. Annales Zoologici Fennici. Vol. 31, pp: 157-172.
    4. Anonymous., 2005. Current Status of Biodiversity Conservation and Sustainable Development in the Islamic Republic of Iran, In:  National CBD Reports, I.R. Iran.
    5. Bogliani, G.; Bontardelli, L.; Giordano, V.; Lazzarini, M. and Rubolini, D., 2003. Biodiversità animale degli ambienti terrestri nei Parchi del Ticino. Consorzio Parco Lombardo della Valle del Ticino. IL Guado, Corbetta, 176 p.
    6. Conner, R.N. and Rudolph, D.C., 1991. Forest habitat loss, fragmentation, and red cockaded woodpecker populations. Wilson Bulletin. Vol. 103, pp: 446-457.
    7. Del Hoyo, J.; Elliott, A. and Sargatal, J., 2002. Handbook of the Birds of the World. Vol. 7. Jacamars to Woodpeckers. Lynx Editions, Barcelona‌‌ ISBN 84-87334-37-7. 613 p.
    8. Elith, J.; Graham, C.H.; Anderson, R.P.; Dudik, M.; Ferrier, S. and Guisan, A., 2006. Novel methods improve prediction of species distributions from occurrence data. Ecography. Vol. 29, pp: 129-151.
    9. Etemad, V., 1994. Estimating of quantity and quality of conclusion forestry project. M.Sc. Thesis, University of Tehran, Tehran.
    10. Fahrig, L., 2003. Effects of habitat fragmentation on biodiversity. Annual Review of Ecology Evolution and Systematics. Vol. 34, pp: 487-515.
    11. Felix, J., 2000. Birds of Great Britan and Europe. Caxton Publishing Group. 320 p.
    12. Foley, J.A.; DeFries, R.; Asner, G.P.; Barford, C.; Bonan, G.; et al. 2005. Global Consequences of Land Use. Science. Vol. 309, pp: 570-574.
    13. Gorman, G., 2004. Woodpeckers of Europe. A study of the European Picidae. Published by Bruce Cole‌‌man ISBN 1-872842-05-4. 192 p.
    14. Hardersen, S.; Cerretti, S.; Hardersen, F.; Mason, G. and Nardi, M., 2004. Habitat usage of woodpeckers and nuthatch. Ricerche naturalistiche a Boscodella Fontana-Quaderni Conservazione Habitat. Vol. 3, pp: 49-59.
    15. Hijmans, R.J.; Cameron, S.E.; Parra, J.L.; Jones, P.G. and Jarvis, A., 2005. Very high resolution interpolated climate surfaces for global land areas. International Journal of Climatology. Vol. 25, pp: 1965-1978.
    16. Kafash, A.; Kaboli, M. and Kohler, G., 2014. Predicting the impacts of climate change on the Mesopotamian Spiny-tailed Lizard (Saara loricata): Using maximum entropy algorithm and Bioclim. Journal of Animal Biology. Vol. 1, pp: 75-82.
    17. Kafash, A.; Kaboli, M. and Kohler, G., 2015. Comparison effect of future climatic change on the desert and mountain dwelling reptiles in Iran (Paralaudakia caucasia and Saara loricata). Journal of Animal Environment. Vol. 3, pp: 103-108.
    18. Kafash, A.; Kaboli, M.; Kohler, G.; Yousefi, M. and Asadi A., 2016. Ensemble distribution modeling of the Mesopotamian spiny-tailed lizard (Saara loricata) in Iran, An insight into the impact of climate change. Turkish Journal of Zoology. Vol. 40, pp: 262-271.
    19. Kafash, A. and Yousefi, M., 2017. Negative impacts of the future climate change on mountain dweller lacertid lizards in Iran. Journal of Natural environment (Accepted).
    20. Lammertink, M.; Prawiradilaga, D.M.; Setiorini, U.; Naing, T.Z. and Duckworth, J.W., 2009. Global population decline of the Great Slaty Woodpecker (Mulleripicus pulverulentus). Biological Conservation. Vol. 142, pp: 166-179.
    21. Mahmoudi, S.; Sheykhi Ilanloo, S.; Keyvanloo Shahrestanaki, A.; Valizadegan, N. and Yousefi, 
      M., 2015.       Effect of human-induced forest edges on the understory bird community in Hyrcanian forests in Iran: Implication for conservation and management. Forest Ecology and Management. Vol. 382, 
      pp: 120-128.
    22. Martin, K. and Eadie, J.M., 1999. Nest webs: a community-wide approach to the management and conservation of cavity nesting forest birds. Forest Ecology and Management. Vol. 115, pp: 243-257.
    23. Merow, C.; Smith, M. J. and Silander, J.A., 2013. A practical guide to MaxEnt for modeling species’ distributions: what it does, and why inputs and settings matter. Ecography. Vol. 36, pp: 1058-1069.
    24. Michalek, K.G. and Miettinen, J., 2003. Dendrocopos major Great Spotted Woodpecker. BWP Update. Oxford Univ. Press. Vol. 5, No. 2, pp: 101-184.
    25. Mikusinski, G.; Gromadzki, M., and Chylarecki, 
      P., 2001.       Woodpeckers as indicator of forest bird diversity. Conservation Biology. Vol. 15, pp: 208-217.
    26. Mori, S., 2005. Foraging habitat use by the Great Spotted Woodpecker Dendrocopos major in a fragmented forest landscape. Ornithological Science. Vol. 4, pp: 179-182.
    27. Naqinezhad, A.; Hamzehee, B., and Attar, F., 2008. Vegetation-environment relationships in the alder wood communities of Caspian lowlands, N. Iran (toward an ecological classification). Flora. Vol. 203, No. 7, pp: 567-577.
    28. Pasinelli, G., 2000. Oaks (Quercus sp.) and only oaks? Relations between habitat structure and home range size of the middle spotted woodpecker (Dendrocopos medius). Biological Conservation. Vol. 93, pp: 227-235.
    29. Peterson, R.T.; Mountfort. G. and Hollom, P., 1993. Birds of Britain and Europe. Houghton Mifflin Company. 280 p.
    30. Pettorelli, N.; Vik, O.; Mysterud, A.; Gaillard, J.M.; Tucker, C.J. and Stenseth, N.C., 2005. Using the satellite derived NDVI to assess ecological responses to environmental change. Trends in ecology and evolution. Vol. 20, pp: 503-510.
    31. Phillips, J.S.; Dudik, M., and Schapire, E., 2004. A maximum entropy approach to species distribution modeling. First International Conference of Machin Learning. pp: 655-662.
    32. Plentovich, S.; Tucker, J.J.W. and Holler, 
      N.R., 1998.       Enhancing Bachman’s Sparrow habitat via management of Red-cockaded Woodpeckers. The Journal of Wildlife Management. Vol. 62, No. 1, pp: 347-354.
    33. Rajabizadeh, M.; Nagy, Z.T.; Adriaens, D.; Avci, A.; Masroor, R.; Schmidtler, J.; Nazarov, R.; Esmaeili, H. R. and Christiaens J., 2016. Alpine Himalayan orogeny drove correlated morphological, molecular, and ecological diversification in the Persian dwarf snake (Squamata: Serpentes: Eirenis persicus). Zoological Journal of the Linnean Society. Vol. 176, pp: 878-913.
    34. Reed, J.M., 1990. The dynamics of Red-cockaded Woodpecker rarity and conservation. Swedish University of Agricultural Sciences, Department of Wildlife Ecology, Uppsala Report 17. 1st Inter‌‌national Woodpecker Symposium. Uppsala. pp: 37-56.
    35. Roberge, J.M. and Angelstam, P., 2006. Indicator species among resident forest birds -A cross-regional evaluation in northern Europe. Biological Conservation. Vol. 130, pp: 134-147.
    36. Roberge, J.M.; Angelstam, P. and Villard, M.A., 2008. Specialised woodpeckers and naturalness in hemiboreal forests Deriving quantitative targets for conservation planning. Biological Conservation. Vol. 141, pp: 997-1012.
    37. Seoane, J.; Bustamante, J. and Diaz-Delgado, R., 2004. Competing roles for landscape, vegetation, topography and climate in predictive models of bird distribution. Ecological Modelling. Vol. 171, pp: 209-222.
    38. Siadati, S.; Moradi, H.; Attar, F.; Etemad, V.; Hamzehee, B. and Naqinezhad, A., 2010. Botanical diversity of Hyrcanian forests; a case study of transect in the Kheyrud protected lowland mountain forests in northern Iran. Phytotaxa. Vol. 7, pp: 1-18.
    39. Soderstrom, B., 2008. Effects of different levels of green and dead tree retention on hemiboreal forest bird communities in Sweden. Ecology and Management. Vol. 257, No. 1, pp: 215-222.
    40. Warren, D.L.; Glor, R.E. and Turelli, M., 2010. ENMTools: a toolbox for comparative studies of environmental niche models. Ecography. Vol. 33, pp: 607-611.
    41. Wilson, C.W.; Masters, R.E. and Bukenhofer, G.A., 1995. Breeding bird response to pine-grassland restoration for Red-cockaded Woodpeckers. Journal of Wildlife Management. Vol. 59, No. 1, pp: 56-67.
    42. Yousefi, M.; Ahmadi, M.; Nourani, E.; Behrooz, R.; Rajabizadeh, M.; Geniez, P. and Kaboli, M., 2015. Upward Altitudinal Shifts in Habitat Suitability of Mountain Vipers since the Last Glacial Maximum. PLoS ONE. e0138087. Doi: 10.1371/journal.pone.0138087. Vol. 10, pp: 9.
    43. Yousefi, M.; Ahmadi, M.; Nourani, E.; Rezaei, A.; Kafash, A.; Khani, A.; Sehhatisabet, ME.; Adibi, M.A.; Goudarzi, F. and Kaboli, M., 2016. Habitat suitability and impacts of climate change on the distribution of wintering population of Asian Houbara Bustard (Chlamydotis macqueenii) in Iran. Bird conservation International, pp: 1-11. Doi: 10.1017/S0959270916000381.
    44. Zarnowitz, J.E. and Manuwal, D.A., 1985. The effects of forest management on cavity-nesting birds in Northwestern Washington. Journal of Wildlife Management. Vol. 49, No. 1, pp: 255-263.
    45. Zhen- biao, J.; Tao, W.; Jun- bao, W.; Jia- fu, H.; You qing, L.; Lin- ju, F. and Lin- sheng, L., 2008. Seasonal diet of the Great Spotted Woodpecker (Picoides major) in shelter wood plantations of Wulate Qianqi County Inner Mongolia. Forestry Studies in China. Vol. 10, pp: 119 - 124.
فصلنامه محیط زیست جانوری
دوره 9، شماره 4
زمستان 1396
صفحه 95-102

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار