مقایسه خصوصیات مورفومتریک در جوندگان (مطالعه موردی: جربیل هندی (Tatera indica) در جیرفت و زابل)

نوع مقاله : ریخت شناسی

نویسندگان

1 گروه محیط زیست،دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی،دانشگاه اردکان، اردکان،ایران

2 گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه زابل، زابل، ایران

چکیده

جربیل هندی (Tatera indica) زیرخانواده جربیل و متعلق به خانواده Muridae می‌باشد. این گونه در اکثر نقاط از جمله نواحی خشک و نیمه‌بیابانی، رودخانه‌ها، محدوده‌های زیرکشت و دو طرف کانال‌های آبیاری و زهکشی یافت می‌شود و معمولاً قدرت سازگاری بالایی دارد. این گونه از اهمیت اکولوژیکی زیادی برخوردار است چرا که حلقه اصلی زنجیره و چرخه غذایی در طبیعت را برای جانورانی نظیر جغد، شغال، روباه، مار و پرندگان شکاری تشکیل می ­دهد جربیل هندی با خوردن دانه‌های گیاهان و دفع آن­ ها در مناطق دیگر، در عین این ­که به پراکنش بذرکمک می‌کند، از طرفی به­ عنوان مهم ­ترین آفت محصولات کشاورزی در میان مهره­ داران محسوب می­ شود. جوندگان از مهم ­ترین طبقاتی هستند که مطالعه آن­ ها به ­لحاظ اثرات مثبت و منفی که در عرصه ­های مختلف هم­ چون کشاورزی یا بهداشت و... دارند لازم به ­نظر می­ رسد. لذا این پژوهش با هدف  بررسی مورفومتریک جربیل هندی با تله گذاری در زیستگاه ­های مختلف در دو شهرستان جیرفت و زابل، در اسفندماه 1395 و فروردین 1396 انجام شد. در این مطالعه به تعداد 15 نمونه توسط تله کشنده و زنده‌گیر صید و صفات ریخت ­شناسی (ریخت ­سنجی ظاهری) و 15 صفت جمجمه‌ای و دندانی در نمونه‌ها اندازه‌گیری و با استفاده از نرم افزار SPSS  نسخه 22 مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از آزمون( Nonparametric Mann- Whitney (U test   نشان داد که بین همه متغیرهای اندازه‌گیری شده در هر دو منطقه اختلاف معنی ­دار وجود دارد (0/05>P) و صفات اندازه‌گیری شده در گونه­ های جربیل جیرفت نسبت به زابل بزرگ­ تر بودند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparison of morphometric characteristics in rodents (case study: Tatera indica in Jiroft and Zabol)

نویسندگان [English]

  • Maryam Morovati 1
  • Fatemah Bahadori 1
  • Saeid Mohamadi 2
1 Department of Environment, Faculty of Agriculture and Natural Resources, Ardakan University, Ardakan, Iran
2 Assistant Professor, Faculty of Natural Resources, Zabol University, Zabol, Iran
چکیده [English]

Tatera indica is a subfamily of the Tatera and the Muridaefamily. This species is found in most places, including dry and semi-arid areas, rivers, planted areas and sides of the irrigation and drainage channels and usually has high adaptability power. This species has great ecological importance because it is the main chain of food chain in nature for animals such as owls, jackals, foxes, snakes and birds. Tatera indica by eating the seeds of plants and repelling them in other areas, at the same time it contributes to the distribution of seeds, on the other hand it is considered as the most important pest of agricultural products among vertebrates. Rodents are one of the most important classes that they need to study in terms of the positive and negative effects that occur in various fields such as agriculture or health. So, the aim of this study was to investigate the morphometric of Tatera indica with trapping in different habitats in Jiroft and Zabol, March 2016 and April 2017. In this study, the samples was hunted by deadly and lifelong trap and were measured 15 samples of the appearance morphological traits and 15 samples of the skull and dental characteristics and were investigated by SPSS 22. The results showed according to Nonparametric Mann-Whitney test, there is a significant difference between all measured variables in both regions (p < 0.05) and also, characteristics measured in Jiroft species were larger than Zabol.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tatera indica
  • Morphometric
  • Rodents
  • Habitat
  1. جعفری،ک. و سودی،س.،1390. کارایی جونده­ کش دیفاناکوم در کنترل جوندگان افت مناطق کشاورزی زنجان و ورامین. اولین کنگره ملی و علوم و فناوری ­های نوین کشاورزی دانشگاه زنجان.
  2. دهقانی، ر.؛ سیدی، ح.ر.؛ دهقان،س. و شریفی، ه.،1391. مروری بر پراکندگی جغرافیایی موش ­ها و بیماری ­های منتقله به وسیله آن­ ها در ایران. دو ماهنامه فیض. دوره 17، شماره 2.
  3. زارعی، ر.؛ درویش، ج.؛ اسماعیلی، ح.ر. و ترحمی، م.،1388. بررسی بیوسیستماتیکی جوندگان شیراز (بخش مرکزی). مجله زیست شناسی ایران. جلد 23، شماره 4، صفحات573  تا 583.
  4. سرگزی ­اول، ح. و فدایی ­قطبی، م.، 1395. طراحی فضای شهری با رویکرد افزایش سرزندگی(نمونه موردی: خیابان امام خمینی زابل). اولین کنفرانس علمی پژوهشی عمران، معماری و محیط ­زیست پایدار تهران. خرداد.
  5. ضیائی، ه.، 1390. راهنمای صحرائی پستانداران ایران.کانون آشنایی با حیات وحش. تهران. صفحات 203 تا 204.
  6. علایی، س. و خلیل­ آریا، ع.، 1392. جوندگان از جانداران بسیار مهم زیست محیط ­های انسانی. سومین همایش ملی سلامت، محیط زیست و توسعه پایدار.
  7. فلاح ­نژادمجرد، ن. و عفتی، ع.، 1393. بررسی تداوم کارایی سموم جونده ­کش ضدانعقادی نسل دوم در برنامه ­های کنترل جوندگان در سازمان میادین میوه، تره ­بار و فرآورده ­های کشاورزی شهرداری تهران. اولین همایش ملی بهداشت محیط، سلامت و محیط زیست پایدار.
  8. قدیریان، ط.؛ کرمی، م.؛ دانه ­کار، ا. و همامی، م.، 1388. برآورد تراکم لانه­ ها و عوامل موثر بر لانه گزینی موش سیاه (Rattus rattus) در جنگل ­های مانگرو ذخیره­ گاه زیست­ کره حرا. فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست. سال 11، شماره4، صفحات 649 تا 657.
  9. محمدی،س.؛ و شیخی ­زاده ­اول،ح.، 1395. مطالعه فون جوندگان شهرستان فردوس. مجله زیست شناسی جانوری تجربی. سال 5، شماره 1، صفحات 93 تا 103.
  10. محمدی، س.؛ صباغ­ زاده، ع.؛ ایمانی، ج.؛ بهداروند، ن.؛ پهلوان روی، ا.ع.، 1393. شناسایی عوامل موثر بر حضور جربیل هندی (Tatera indica Hardwicke,1807) در زیستگاه­ های بیابانی و نیمه بیابانی با استفاده از روش رگرسیون منطقی دوتایی (مطالعه موردی: زابل). دو فصلنامه خشک بوم. دوره 4، شماره 1، صفحات 31 تا 41.
  11. مهندسینمشاورآمودان. 1390. بازنگری طرح جامع شهر جیرفت، اداره کل راه و شهرسازی کرمان.
  12. مهندسین مشاور شهرساز و معمار طاش. 1386. طرح جامع شهر زابل، وزارت مسکن و شهرسازی استان سیستان و بلوچستان.
  13. یغفوری،ح.؛ فتوحی،ص. و آبرکار،ز.، 1395. بررسی تطبیقی پارک ­های ناحیه ­ای و محل ه­ای موجود در شهر جیرفت و مکان­ یابی بهینه آن ­ها با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی. فصلنامه جغرافیا و توسعه. سال 14، شماره 44، صفحات165  تا188 .
  14. Berger, P.J.; Negus, N.C. and Rowsemitt, C.N., 1987. Effect of 6-methoxybenzoxazolinone on sex ration and breeding performance in Microtus montanus. Biology of Reproduction. Vol. 35, pp: 355-360.
  15. Gromov, V.S.; Krasnov, B.R. and Shenbrot, G.I., 2000. Space use in Wagner`s gerbil Gerbillus dasyurus in the Negev Highlands, Israel. Acta Theriologica. Vol. 45, No. 2,pp: 175-182.
  16. Hamidi, K.; Mehraban, H. and Darvish, J., 2013. Preliminary study of rodents` fauna (mammalia; rodentia) of khaftownship, southeast of khorasan Razavi province, Iran, using pellets of birds of prey.
  17. Khajeh, A. and Meshkani, J., 2010. A Study of Intraspecies Variations of Indian Gerbil, Tatera indica Hardwicke, 1807 (Muridae, Rodentia) in Eastern Border of Iran. Pakistan Journal of Biological Sciences. Vol. 13, No. 2; pp: 59-65.
  18. Mirshamsi, O.; Darvish, J. and Kayvanfar, N., 2007. A Preliminary study on Indian Gerbils, Tatera indica at population level in eastern and southern parts of Iran (Rodentia: Muridae). Iranian Journal of Animal Biosystematics(IJAB). Vol. 3, No. 1, pp: 49-61.
  19. Mohammadi, S. and Parvizi, P., 2014. Simultaneous Morphological and Molecular Characterization of Tatera indica in Southwestern Iran. J Arthropod-Borne Dis, March Vol. 10, No. 1, pp: 55-64.
  20. Mohammadi, Z.; Darvish, J.; Haddad, F. and Ghorbani, F., 2012. A Karyological study of some Murid Rodents (Rodentia: Muridae) of Iran. Progress in Biological Sciences Vol. 2, No. 1, pp: 30-39
  21. Yigit, N.; Colak, E.; Verimli, R.; Ozkurt, S.  and Sozen, M., 2000. A Study on the Distribution, Morphology and Karyology of Tatera indica (Hardwicke, 1807) (Mammalia; Rodentia) in Turkey. Turk J Zool. Vol. 25, pp: 67-70.