مدل سازی مطلوبیت زیستگاه آهو (Gazella subgutturosa) در پارک ملی گلستان

نوع مقاله : تنوع زیستی

نویسندگان

1 گروه محیط زیست، دانشکده شیلات و محیط زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، صندوق پستی:15739-49138

2 اداره کل حفاظت محیط زیست استان گلستان

چکیده

 برنامه ­ریزی به‌منظور حفاظت از گونه‌های حیات ­وحش بدون آگاهی از نیازهای بوم‌شناختی این گونه ­ها و نحوه ارتباط آن‌ها با زیستگاه امکان‌پذیر نیست. مدل­ های مطلوبیت زیستگاه که امروزه کاربرد بسیاری در پژوهش ­های بوم‌شناسی یافته ­اند، با استفاده از نرم ­افزارهای سامانه اطلاعات­ جغرافیایی و آماری انتشار یک‌گونه را با متغیرهای محیط‌ زیستی مرتبط می ­سازند. تهدیدات و تعارضات انسانی موجود در پارک ملی گلستان گونه آهو را به‌عنوان گونه ­ای آسیب ­پذیر در فهرست سرخ IUCN، از برخی زیستگاه‌های مناسب جدا کرده و محل‌های حضور جمعیت‌های این‌گونه را در برخی مناطق محدود نموده است. به‌منظور مدل‌سازی مطلوبیت زیستگاه آهو، از روش مبتنی بر داده­ های فقط حضور و تجزیه‌وتحلیل عاملی آشیان بوم‌شناختی استفاده‌شده است. در این مطالعه از نقاط حضور گونه به‌عنوان متغیر وابسته و از هشت متغیر محیطی ازجمله نقشه طبقات ارتفاعی، نقشه شیب، نقشه جهت، نقشه موقعیت روستاها، نقشه جاده‌های آسفالت و خاکی، نقشه موقعیت پاسگاه‌های محیط‌ بانی، نقشه منابع آبی و آبراهه‌ها به‌عنوان متغیر مستقل استفاده شد. براساس مقادیر تخصص­گرایی، مهم‌ترین عوامل مؤثر در آشیان بوم‌شناختی گونه مورد مطالعه درصد شیب، فاصله از جاده و فاصله از پاسگاه ­های محیط‌ بانی است. نقشه مطلوبیت زیستگاه تهیه‌ شده در این مطالعه برای گونه آهو نشان می ­دهد که زیستگاه مطلوب آهو در پارک ملی گلستان بسیار محدود و متمرکز بر حاشیه جاده میان­گذر پارک گردیده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Habitat suitability modeling of Gazella (Gazella subgutturosa) in Golestan National Park

نویسندگان [English]

  • Maysam Madadi 1
  • Farzad Akbar nrjad 2
  • Soleyman Ghorbanzadeh 2
1 Department of Environmental Sciences, Faculty ox:4913of Fisheries and Environment, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, P.O. B8-15739, Gorgan, Iran
2 Golestan Environmental Protection Agency
چکیده [English]

Planning for the protection of wildlife species without knowledge of the ecological requirements of these species and their interaction with the habitat is not possible. Habitat suitability models today have many applications in ecology studies using GIS and statistical software release with linking environmental variables. Gazella has been classified as a vulnerable species in the IUCN Red List.In this study, the presence points of species used as a dependent variable and eight environment variable used as an independent variables such as maps elevation, slope map, map directions, map location villages, map road asphalt and dirt, map location stations rangers, maps of water and Streams. So these layers were prepared and analyzed. Based on the amount of specialization, the most important factors affecting the ecological niche of study slope,distance from the road and distance from the rangers stations. Gazella habitat suitability maps prepared in this study to show such a favorable habitat for Gazella has been very limited in Golestan National Park.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Gazella
  • Habitat suitability modeling
  • Ecological nich factor Analysis
  • Golestan National Park

مراجع

  1. اسماعیل ­پور، ی.؛ شریفی، م.؛ قاسمی، ص. و کرمی، پ.، 1395. مدل­ سازی مطلوبیت زیستگاه آهوی ایرانی در منطقه شکار و تیراندازی ممنوع قراویز به ­روش ENFA. مجله محیط زیست طبیعی. دوره 69، شماره 9، صفحات 329 تا 346. 
  2. اکبری­ هارونی، ح.؛ بهروزی ­راد، ب. و حسن­ زاده­ کیایی، ب.، 1387. بررسی رضایت ­مندی زیستگاه آهو در منطقه حفاظت‌ شده کالمند بهادران استان یزد. مجله محیط‌ شناسی. دوره 34، شماره 46، صفحات 113 تا 118.
  3. بخشی، ح.؛ حسنی، م.؛ سلمان­ ماهینی، ع. و وارسته ­مرادی، ح.،1394. مدل­ سازی مطلوبیت زیستگاه شوکا Capreoluscapreolus با استفاده از روش تحلیل عاملی آشیان بوم شناختی در پارک ملی گلستان. فصلنامه محیط زیست جانوری. سال 7، شماره 4،  صفحات 31 تا 42.
  4. درویش‌صفت، ع.، 1385. اطلس مناطق حفاظت‌شده. انتشارات دانشگاه تهران. 159 صفحه.
  5. فراشی، آ.؛ کابلی، م. و مومنی، ا.، 1389. مدل ­سازی مطلوبیت زیستگاه بز و پازن (Capra aegagrus) به ­کمک روش تحلیل فاکتوری آشیان بوم‌شناختی (ENFA) در پارک ملی کلاه قاضی استان اصفهان. نشریه محیط زیست طبیعی. دوره 63، شماره 1، صفحات 63 تا 73.
  6. مجنونیان، ه.؛ زاهد، ب.؛ حسن­ زاده­ کیایی، ب.؛ فرهنگ ­دره شوری، ب. و گشتاسب ­میگونی، ح.، 1378. پارک ملی گلستان (ذخیره­ گاه زیست‌کره). سازمان حفاظت محیط‌زیست. تهران.
  7. همامی، م.؛ حاضری، ف. و خواجه ­الدین، ج.، 1388. استفاده از جوامع گیاهی توسط آهوی ایرانی (Gazellasubgutturosa) در پناهگاه حیات­ وحش موته. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی. سال 13، شماره 48، صفحات 427 تا 435.
  8. Bayan, T.L. and Metaxas, A., 2007. Predicting suitable habitat for deep – water gorgonian corals on the Atlantic and Pacific Continentale Margins of North America. Mariane Ecology Progress Series. Vol. 330, pp: 113-126.
  9. Hirzel, A., 2004. Biomapper 3 user, s manual.
  10. Hirzel, A.; Hausser, J.; Chessel, D. and Perrin, N.,2002. Ecological Niche Factor Analysis: how to compute habitat suitability maps without absence data. Ecology. Vol. 83, pp: 2027-2036.
  11. Hirzel, A.; Le Lay, G.; Helfer, V.; Randin, C. and Guisan, A., 2006. Evaluating the ability of habitat suitability models to predict species presences. Ecological Modeling. Vol. 199, pp: 142-152.
  12. Jepsen, J.U.; madsen, A.B. and karlsson, M.D., 2005. Predicting distribution and density of European badger (Meles meles) setts in Denmark. Biodiversity and Conservation. Vol. 14, pp: 3235-3253.
  13. Levins, R., 1966. The strategy of model building in population ecology. American scientist. Vol. 421, pp: 421-431.
  14. Olivier, F. and Wotherspoon, S.J., 2006. Modeling habitat selection using presence-only data: Case study of a colonial hollow nesting bird, the snow petrel. Ecological Modeling. Vol. 195, pp: 187-204.
  15. Pearson, R.G., 2007. Species’ distribution modeling for conservation educators and practitioners, American Museum of Natural History, Available at http:// ncep.amnh.org.
  16. Shams Esfandabad, B.; Karami, M.; Hemami, M.R. and Sadough, M.B., 2010. Habitat associations of wild goat in central Iran: implications for conservation. Eur J Wildl Res. Vol. 56, pp: 883-894.
  17. Tremblay, A.M. and Dibb, A.D., 2002. Modelling and Restoration of Bighorn sheep habitat within and adjacement to Koo twnay national park, British Columbia. Ecological Modelling. Vol. 163, pp: 251-264.
  18. Unger, D.E., 2008. Ecological Niche Factor Analysis to Determine Habitat Suitability of a Recolonizing Carnivore. 6th southern Forestry and Natural resources GIS Conference.
  19. Weinberg, P.; Jdeidi, T.; Masseti, M.; Nader, I.; de Smet, K. and Cuzin, F., 2008. Capra aegagrus. In: 2008 IUCN Red List of Threatened Species.
  20. Wiens, A., 1999. Spatial scaling in ecology. Journal of Functional Ecology. Vol. 3, pp: 385-397.

 

فصلنامه محیط زیست جانوری
دوره 10، شماره 1
فروردین 1397
صفحه 9-18

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار