شناسایی و تنوع زیستی گونه ای کفزیان رودخانه قره سو- جنوب شرق دریای خزر

نوع مقاله : بوم شناسی

نویسندگان

1 مرکز تحقیقات ذخایر آب های داخلی، موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایران

2 گروه شیلات، دانشکده کشاورزی ومنابع طبیعی، دانشگاه گنبد کاووس، گنبد کاووس، ایران

چکیده

این مطالعه به ­منظور شناسایی گونه ­های مختلف کفزیان و ارزیابی تنوع فصلی در سال 1389 در طی 4 فصل در دو ایستگاه رودخانه ­ای و مصبی رود قره ­سو انجام گردید. برای نمونه ­برداری از دستگاه گراب ون وین به ­صورت 3 تکرار استفاده گردید و نمونه ­های جمع ­آوری شده جهت شناسایی در فرمالین 4% تثبیت گردیدند. در ایستگاه رودخانه 9 راسته متعلق به 12 خانواده شناسایی شد که بیش ­ترین فراوانی مربوط به خانواده Lumbriculidae با فراوانی 19/39% می ­باشد و کم ­ترین فراوانی متعلق به خانواده Tubificidae با فراوانی 2/07% بود. در ایستگاه مصب 10 راسته و 12 خانواده شناسایی گردید که بیش ­ترین فراوانی مربوط به خانواده ­هایAmpharetidae (21%)   Lumbriculidae(11/55%)، Naididae (11/32%  و( Gammaridae(9/98% بود. بیش ­ترین تراکم کفزیان در ایستگاه رودخانه در فصل پاییز و کم­ ترین تراکم در فصل زمستان بود. بیش ­ترین و کم ­ترین تراکم کفزیان در ایستگاه مصب به ­ترتیب در فصل بهار و فصل زمستان مشاهده شد. بیش ­ترین مقدارشاخص شانون در ایستگاه رودخانه در فصل بهار (2/36) و در ایستگاه مصب در فصل تابستان (2/31) مشاهده گردید. بیش ­ترین میزان شاخص سیمپسون در ایستگاه رودخانه در فصل تابستان (0/19) و در مصب حداکثر مقدار آن در فصل بهار بود. نتایج شاخص غنا نشان داد که بیش ­ترین مقدار این شاخص در رودخانه در فصل بهار و تابستان بود درحالی ­که در مصب قره­ سو بیش ترین مقدار آن در فصل پاییز بود. به ­طورکلی ایستگاه رودخانه  تراکم و تنوع بالاتری نسبت به ایستگاه مصب دارد و از وضعیت اکولوژیکی بهتری برخوردار است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Identification and biodiversity of macrobenthos Gharehsou River - Southeast Caspian Sea

نویسندگان [English]

  • Taher Poursoufi 1
  • Altin Ghojoghi 2
  • Rahman Patimar 2
1 Inland Waters Aquatic Stocks Research Center, Fisheries Research Institute, Agricultural Research, Education and Promotion Organization, Gorgan, Iran
2 Department of Fisheries, Faculty of Agriculture and Natural Resources, Gonbad Kavoos University, Gonbad Kavoos, Iran
چکیده [English]

This study was carried out to investigate microbenthic diversity and seasonal variation in two sampling areas including estuary and river stations during 4 season in 2010. Sampling was done using Van Ven Grab in 3 replicates and the collected samples were fixed in 4% formaldehyde. The results showed that there are 12 benthic taxa families belonging to 9 orders in the river station, in which the most frequent family was Lumbriculidae (19.39%), and Tubificidae has the lowest abundance (2.07%). While the estuary station contained 12 families belonging to 10 orders. The following families had high abundance: Ampharetidae (21%), Lumbriculidae (11.55%), Naididae (11.32%) and Gammaridae (9.98%). The highest and lowest abundance of macrobenthoses in the river station were observed in fall and in winter respectively, while in the estuary station the maximum and minimum were observed in spring and in winter. The maximum Shannon-Wiener index in the river were observed in the spring (2.36) and in the estuary was in the summer (2.13).  The highest value of Simpson index in the river area was in the summer (0.19) and in the estuary area in the spring. Results of Richness index showed that the highest amount in the river was observed in the spring, while the highest amount in the estuary was obtained in the autumn. It can be concluded that river station had higher density and diversity than estuary, indicating better ecological conditions. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Macrobenthose
  • Diversity
  • Distribution
  • Density
  • Eestuary of Gharesou River
  1. احمدی، م. و نفیسی، م.، 1380. شناسائی موجودات شاخص بی ­مهره آب ­های جاری انتشارات خیبر. 240 صفحه.
  2. آقاجری، ش.؛ اجلالی­ خانقاه، ک.؛ گرامی، م.ح.؛ ابراهیمی، م.؛ اکبرزاده،غ. و جوکار، ک.، 1394.بررسی تنوع و تراکم  ماکروبنتوزها پس از شکوفایی جلبکی گونه Cochlodinium polykrikoides در سواحل استان هرمزگان. مجله تازه­ های بیوتکنولوژی سلولی مولکولی. دوره 6، شماره 21، صفحات 85 تا 92.
  3. باقری­ توانی، م. و جمال ­زاده، ح.ر.،1393.بررسی شاخص ­های بوم شناختی و زیستی ماکروبنتوزهای ناحیه مصبی رودخانه شیرود منتهی به دریای خزر. مجله زیست شناسی دریا. سال 6، شماره 23، صفحات 81 تا 96.
  4. جرجانی،س.؛قلیچی،ا. واکرمی،ر.، 1387. ارزیابی شاخص زیستی آلودگی و فون کفزیان نهر مادرسو پارک ملی گلستان. مجله شیلات ایران. سال 2، شماره 1، صفحات 41 تا 52.
  5. جلیلی، م.؛ نگارستان، ح. و صفاییان، ش.، 1389. بررسی فون ماکروبنتیک بخش جنوب­ غربی تالاب انزلی و ارتباط آن ­ها با موادآلی بستر. مجله اقیانوس ­شناسی. سال 1، شماره4، صفحات 11 تا 19.
  6. رشیدی، ش.؛ محمدی ­زاده، ف. و جلالی، ک.، 1395. ارزیابی کیفیت رسوبات سواحل بندرعباس با استفاده از برخی شاخص ­های اکولوژیک. زیست ­شناسی دریا. سال 8، شماره 29 ، صفحات 39تا50.
  7. رضایی، ک.؛ کیانی، س.؛ مقدم، م.؛ پهلوانی، س. و سعیدپور، ب.، 1393. بررسی ساختار جوامع بنتیک رودخانه جاجرود بر پایه شاخص ­های زیستی (منطقه خجیر). مجله علوم و مهندسی محیط زیست. سال 2، شماره 5، صفحات 77 تا 84.
  8. رهبری، ک.، 1384. مطالعه تاثیر برخی از پارامترهای زیست­ محیطی بر روی اجتماعات ماکروبنتیک در رودخانه کارون از ملاثانی تا دارخوین. پایان­ نامه کارشناسی ­ارشد محیط ­زیست، واحد علوم و تحقیقات اهواز.
  9. سقلی، م.؛ باقراف، ر.؛ پاتیمار،ر.؛ حسینی، س.ع. و مختومی، ن.م.، 1391. پراکنش، فراوانی و توده زنده ماکروبنتوزهای خلیج گرگان و جنوب­ شرق دریای مازندران، استان گلستان. مجله پژوهش ­های علوم و فنون دریایی. دوره 7، شماره 4، صفحات46 تا 59.
  10. شربتی، ص.؛ اکرمی، ر.؛ یلقی، ص.؛ میردار، ج. و احمدی، ز.، 1391. شناسایی، تعیین فراوانی و زی­ توده جوامع ماکروبنتیک در آب­ های ساحلی جنوب ­شرق دریای  خزر (استان گلستان). مجله علمی شیلات ایران. سال 21، شماره 4، صفحات 23 تا 32.
  11. شکری، م.؛ احمدی، م.ر؛ رحمانی، ح. و کامرانی، ا.، 1393. بررسی کیفیت رودخانه تجن ساری با استفاده از ترکیب جمعیت بی­ مهرگان کفزی و شاخص BMWP . محیط زیست جانوری، سال 6، شماره 4، صفحات 221 تا 230.
  12. طاولی، م.؛ اسلامی، م. و مهدوی، س.م.، 1389. الگوی پراکنش و فراوانی مکانی و زمانی ماکروبنتوزهای سواحل جنوبی دریای خزر (ساحل شهرستان چالوس). مجله علمی شیلات ایران. سال 19، شماره 4، صفحات 147 تا 152.
  13. طباطبایی،ط.؛امیری،ف. وپذیرا،ع.، 1388.  پایش ساختار و تنوع اجتماعات ماکروبنتیک به ­عنوان شاخص ­های آلایندگی در خورهای موسی و غنام. مجله علمی شیلات ایران. شماره 4، صفحات 39 تا 41.
  14. عباسپور، ر.؛ علیزاده ­ثابت، ح.؛ هدایتی ­فرد، م و مسگران کریمی، ج.، 1390. ارزیابی زیستی رودخانه چشمه­ کیله تنکابن (استان مازندران) با استفاده از شاخص ­های زیستی، ساختار جمعیتی و زی­ توده­ای درشت بی­ مهرگان کفزی. مجله آبزیان و شیلات. سال 2، شماره 8، صفحات 63 تا 75.
  15. کنت،م. و کاکر،پ.، 1380. توصیف و تحلیل پوشش گیاهی، ترجمه مصداقی، م.، جهاددانشگاهی دانشگاه فردوسی مشهد. 287 صفحه.
  16. لالویی،ف.؛زلفی ­نژاد،ک.؛هاشمیان،ع.؛سالاروند،غ.؛قانع،ا.  وطالبی،د.،1383. هیدرولوژی و هیدرو بیولوژی و آلودگی ­های زیست محیطی اعماق کم ­تر از 10 متر حوضه جنوبی دریایی خزر. پژوهشکده اکولوژی دریای خزر، ساری. 394 صفحه.
  17. مائی سیو،پ. وفیلاتووا،ز.،1985. جانوران و تولیدات زیستی دریای خزر. ترجمه شریعتی، ا.، 1373. مؤسسه تحقیقات و آموزش شیلات ایران. صفحات 39 تا 47.
  18. محمودی ­فرد، ع.؛ ایمانپورنمین، ج.؛ علاف­ نویریان، ح. و غلامی دشتکی، ک.، 1395. کاربرد شاخص­ های زیستی جمعیتی در ارزیابی اکولوژیکی رودخانه شاهرود با استفاده از جمعیت بزرگ بی ­مهرگان. محیط زیست جانوری. سال 8، شماره 3، صفحات 145 تا 158.
  19. نوروزی، م. و هاشمی، م.، 1395. ارزیابی زیستی فون کفزیان رودخانه نور رود در منطقه بلده نور. زیست جانوری. سال 8، شماره 3، صفحات 175 تا 182.
  20. Barnes, B.V., 1998. Forest ecology. John Wiley and Sons. INC. 773 p.
  21. Dobson, M., 1998. Ecology of Aquatic Systems. Longman. 222 P.
  22. Gray, J.S., 1981. The ecology of marine sediment. Cambridge University Press. 475 P.
  23. Owen, T.L., 1974. Handbook of common methods in limnology. Institute of Environmental studies and department of biology, Baylor University, Texas, U.S.A. pp: 120-130.
  24. Roni, P.M. and Lierman, A., 2005. Monitoring and evaluating responces of solminid and other fishes to in stream restoration. University of Washington Press. pp: 318-339.
  25. Rosenberg, D.M. and Resh, V.H., 1993. Freshwater Biomonitoring and Benthic Macroinvertebrates. Chapman and Hall. New York. 448 p.