بررسی غلظت کادمیوم، مس و روی در اندام‌های مختلف موش مغان (Microtus socialis) دراستان کرمانشاه

نوع مقاله : محیط زیست جانوری

نویسندگان

1 گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه کردستان، صندوق پستی: 5986144741

2 گروه محیط زیست، دانشکده شیلات و محیط زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، صندوق پستی: 15739-49138

چکیده

جوندگان نسبت به آلودگی‌ فلزات حساس بوده و به­دلیل شباهت بین الگوی توزیع فلزات در بافت‌های بدن انسان و بافت‌های بدن جوندگان می‌توانند به‌عنوان نمونه­ مطالعاتی مناسب، مورد بررسی قرارگیرند. هدف از این تحقیق بررسی میزان فلزات کادمیوم، مس و روی در اندام­های عضله، کبد، استخوان و کلیه موش مغان (Microtus socialis) دراستان کرمانشاه است. در این بررسی، 12 موش مغان (6 نر و 6 ماده) به­روش تله­شرمن در سال 1396 جمع‌آوری شد. میزان فلزاتمس، روی و کادمیوم با استفاده از دستگاه جذب اتمی مدل Phonix 986 اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد تفاوت معنی­داری بین غلظت فلزات روی، مس و کادمیوم در اندام­های مختلف موش مغان وجود داشت (0/01>p). بیش­ترین وکم­ترین میزان فلز روی به­ترتیب در بافت کبد (15/68 میکروگرم/ گرم وزن تر) و استخوان (5/38 میکروگرم/ گرم وزن تر) مشاهده شد. بیش­ترین میزان فلز مس در بافت کبد (13/31 میکروگرم/ گرم وزن تر) و کم­ترین میزان آن در عضله (4/67 میکروگرم/ گرم وزن تر) وجود داشت. بیش­ترین و کم­ترین غلظت کادمیوم به­ترتیب در بافت­های کبد (2/36 میکروگرم/ گرم وزن تر) و استخوان (1/19 میکروگرم/ گرم وزن تر) مشاهده شد. غلظت فلزات روی در عضله و کلیه (0/01>p)، مس در عضله، کبد و استخوان و کادمیوم تنها در استخوان (0/05>p) بین جنس نر و ماده اختلاف معنی­داری مشاهده شد. با مقایسه غلظت پس­زمینه و میزان غلظت­­های مورد بررسی فلزات در بافت کبد بیانگر این مطلب است که فلزات در محدوده پس­زمینه قرار دارند و به حد بحرانی نرسیده­اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Determine of Cadmium, Copper and Zinc Concentration in Different Organs of Social Vole (Microtus socialis) in Kermanshah Province

نویسندگان [English]

  • Hadi Ttahsini 1
  • Mohsen Ahmadpour 2
1 Department of Environment, Faculty of Natural Resources and Environment, Kurdistan University, PO Box: 5986144741
2 Department of Environmental Sciences, Faculty Environmental Science and Fishery, Agricultural Sciences and Natural Resources University of Gorgan, P.O. Box 49138-15739, , Golestan, Iran
چکیده [English]

Rodents are very sensitive to metals exposure and they can be examined as an appropriate study sample since the similarity of heavy metals' pattern distribution between human and rodents' tissues. The aim of this study was determination of cadmium, copper and zinc concentration in muscle, liver, bone and kidneys of the social vole(Microtus socialis) in Kermanshah province. In the study, 12 social vole (6 male and 6 female) were collected by Sherman live-traps in 2016. The levels of copper, zinc and cadmium was measured by atomic absorption model of Phonix 986. The results showed, there is a significant difference in concentration of zinc, copper and cadmium between different tissues of the social vole (p< 0.01). The highest and lowest concentration of zinc were observed in the liver (15.68 μg/g, ww) and bone (15.68 μg/g, ww), respectively. The highest amount of copper was in the liver (13.31 μg/g ww) and the lowest amount of this metal was observed in the muscle (4.67μg/g, ww). Moreover, the highest and lowest levels of cadmium concentration were found in liver and bone with amount of 2.36 and 1.19 μg/g ww, respectively. So that there were a significant difference in zinc in the kidney and muscle (p< 0.01), copper in the muscle, liver and bone (p< 0.05), and cadmium only in bone between males and females. While, there was no significant difference in rest of the groups between the both sexes. By comparing the background concentration and the concentration of metals investigated in the liver tissue, the metals are located in the background and are not at critical levels.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Metal pollution
  • Rodents
  • Social vole (Microtus socialis)
  • Kermanshah

مراجع

  1. اسماعیلی­ساری، ع.، 1381. آلاینده­ها، بهداشت و استاندارد در محیط‌زیست، چاپ اول، انتشارات نقش مهر.
  2. پیشگاهی­فرد، ز.؛ قالیباف، م.ب.؛ حیدری­فر، م.ر. و حیدری، ش.، 1390. بسترهای ژئوپلیتیکی قاچاق کالا و ارز با تأکید بر بازارچه‌های مرزی (استان کرمانشاه). پژوهش‌های جغرافیای انسانی. دوره 46، شماره 3، صفحات 465 تا 484.
  3. حمیدیان، ا.ح.؛ خزاعی، م.؛ علیزاده­شعبانی، ا.؛ اشرافی، س.؛ میرجلیلی، ا. و اسمعیلی، ع.، 1394. ارزیابی غلظت فلزات در بافت‌های مختلف جرد ایرانی با استفاده از روش آماری تجزیه به مؤلفه‌های اصلی. نشریه دامپزشکی. شماره 109، صفحات 10 تا 17.
  4. خزاعی، م.؛ حمیدیان، ا.ح.؛ علیزاده­شعبانی، ا.؛ اشرافی، س.؛ میرجلیلی، ع.ا. و اسمعیلی، ع.، 1394. بررسی میزان تجمع فلزات سنگین Zn،Cu  وCr  در بافت مو و کبد جرد ایرانMeriones persicu درۀ زرشک، یزد. نشریه محیط ‌زیست طبیعی. دوره 68، شماره 4، صفحات 557 تا 549.
  5. زرین­تاب، م. و میرزایی، ر.، 1395. بررسی غلظت برخی از فلزات سنگین در اندام‌های مختلف موش قهوه‌ای به‌عنوان گونه شاخص زیستی در شهرستان آران بیدگل استان اصفهان. مجله محیط ‌زیست جانوری. سال 8، شماره 3، صفحات 9 تا 18.
  6. سهرابی، د. و غلامی، م.ر.، 1387. بررسی اثرات مزمن فلز روی (کلرید روی) بر بافت­های کبد، کلیه و طحال در موش صحرایی نر بالغ. نوید نو. دوره 41، صفحات 34 تا 41.
  7. موسوی، س.م.؛ اسماعیلی­ساری، ع. و ریاحی­بختیاری، ع.ر.، 1385. تعیین میزان روی، مس، سرب و کادمیوم در بافت­های مختلف موش قهوه­ای و بررسی آلودگی فلزات سرب و کادمیوم در شهر نور. دانشور پزشکی. دوره 14، شماره 67، صفحات 49 تا 55.
  8. مشروفه، ع.ر.؛ ریاحی­بختیاری، ع.ر. و پورکاظمی، م.، 1391. بررسی میزان فلزات کادمیوم، نیکل، وانادیوم و روی در بافت­های مختلف فیل ماهی ازون برون و ریسک ناشی از مصرف بافت عضلانی آن­ها مربوط به حوزه جنوبی دریای خزر. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران. دوره 22، شماره 96، صفحات 89 تا 96.
  9. یونسی­پور، ح.؛ نصراله­زاده­ساروی، ح. و ساداتی­پور، س.م.ت.، 1393. بررسی تجمع زیستی فلزات سنگین ضروری (آهن، مس و روی) و نیمه ضروری (نیکل، کبالت و منگنز) در بافت خوراکی ماهی کپور (Cyprinus carpio) دریای خزر. نشریه توسعه آبزی­پروری. دوره 1، شماره 8، صفحات 95 تا 106.
  10. Beernaert, J.; Scheirs, J.; Leirs, H.; Blust, R. and Verhagen, R., 2007. Non destructive pollution exposure assessment by means of wood mice hair. Environ. Pollut. Vol. 145, pp: 443-451.
  11. Bergeron, J.M. and Juliet, J., 1979. L'alimentationestivale du campagnoldeschamps, Microtus pennsylvanicus Ord. Canadian J of Zoology. Vol. 57, pp: 2028-2032. (In French).
  12. Bla´zovics, A.; Abaza, M.; Sı´pos, P.; Szemtmiha´lyi, K.; Fehe´r, E. and Szila´gyi, M., 2002. Biochemical and morphological changes in liverand gallbladder bile of broiler chicken exposed to heavy metals (cadmium, lead, mercury). Trace Elementsand Electrolytes. Vol. 19, No. 1, pp: 42-47.
  13. Boening, D.W., 2000. Ecological effects, transport, and fate of mercury: A general review. Chemosphere. Vol. 40, pp: 1335-1351.
  14. Canli, M. and Furness, R.W., 1995. Toxicity of heavy metals dissolved in sea water and influences of sex and size on metal accumulation and tissue distribution in the Norway lobster Nephrops norvegicus. Mar. Environ. Res. Vol. 36, pp: 217-236.
  15. Damek-Poprawa, M. and Sawicka-Kapusta, K., 2003. Damage to the liver, kidney, and testis with reference to burden of heavy metals in yellow-necked mice from areas around steelworks and zinc smelters in Poland. Toxicology. Vol. 36, pp: 1-10.
  16. Damek-Poprawa, M. and Saicka-Kapusta, K., 2004. Histopathological changes in the liver, kidneys, and testes of bank voles environmentally exposed to heavy metal emissions from the steelworks and zinc smelter in Poland. Environmental research. Vol. 96, No. 1, pp: 72-78.
  17. Filazi, A.; Baskaya, R. and Kum, C., 2003. Metal concentration in tissues of the Black Sea fish Mugil auratus from sinop-Icliman. Turkey. Human & Experimental Toxicology. www. hetjournal.com. Vol. 22, pp: 85-87.
  18. Filistowicz, A.; Dobrzański, Z.; Przysiecki, P.; Nowicki, S. and Filistowicz, A., 2011.Concentration of heavy metals in hair andskin of silver and red foxes (Vulpes vulpes). Environmental monitoring and assessment. Vol. 182, No. 1-4, pp: 477-484.
  19. Freedman, B., 1989. Environmental Ecology. The impact of pollution and other stresses on ecosystem structure and function. Academic press, London.
  20. Gdula-Argasińska, J.; Appleton, J.; Sawicka-Kapusta, K. and Spence, B., 2004. Further investigation of the heavy metal content of the teeth of the bank vole as an exposure indicator of environmental pollution in Poland.  Environmental Pollution. Vol. 131, No. 1, pp: 71-79.
  21. Goyer, R.A., 1991. Toxic effects of metals. In: Amdur, M. O., Doul, J., Klaasen, C. D.(Eds), Casarette and Doull’s Toxicology. Pergamum Press, Oxford.
  22. Haschek, W.M. and Rousseaux, C.G., 1998. Fundamentals of Toxicological Pathology. Academic Press, San Diego, California, USA.
  23. Horai, S.; Watanabe, I.; Takada, H.; Iwamizu, Y.; Hayashi, T.; Tanabe, S. and Kuno, K., 2007. Trace element accumulations in 13 avian species collected from the Kanto area, Japan. Science of the Total Environment. Vol. 373, pp: 512-525.
  24. Houserova, P.; Hedbavny, J.; Matejicek, D.; Kracmar, S.; Sitko, J. and Kuban, V., 2005. Determination of total mercury in muscle, intestines, liver and kidney tissues of cormorant (Phalacrocorax carbo), great crested grebe (Podiceps cristatus) Eurasian buzzard (Buteo buteo). Veterinarni Medicina Czech. Vol. 50, pp: 61-68.
  25. Ieradi, L.A.; Cristaldi, M.; Mascanzoni, D.; Cardarelli, E.; Grossi, R. and Campanella, L., 1996. GeneticDamage in Urban Mice Exposed to Traffic Pollution.
  26. Ma, W.C.; Denneman, W. and Faber, J., 1991. Hazardous exposure of ground living small mammals to cadmium and lead in contaminated terrestrial ecosystems. Archives of Environmental Contamination and Toxicology. Vol. 51, pp: 521- 566.
  27. Marcheselli, M.; Sala, L. and Mauri, M., 2010. Bioaccumulation of PGEs and other traffic-related metals in populations of the small mammal Apodemussylvaticus. Chemosphere. Vol. 80, pp: 1247-1257.
  28. Mugford, C.A. and Kedderis, G.L., 1998. Sex dependent metabolism of xenobiotics. Drug Metabolism Review.
    Vol. 30, pp: 441-498.
  29. Nowak, R.M., 1999. Walker’s Mammals of the World.  Sixth ed.  The Johns Hopkins University Press, Baltimore. ML. 
  30. Pereira, R.; Pereira, M.L.; Ribeiro, R. and Gonzales, F., 2006. Tissues and hair residuesand histopathology in wild rats (Rattus rattusL.) and Algerian mice (Muss pretus) from an abandoned mine area (Southeast Portugal). Environmental Pollution. Vol. 139, No. 3, pp: 561-575.
  31. Rao, L.M. and Padmaja, G., 2000. Bioaccumulation of heavy metals in M. cyprinoids from the harbor waters of Visakhapatnam. Bulletin of Pure and Applied Sciences: Section E. Mathematics and Statistics. Vol. 19, pp: 77-85.
  32. Sánchez-Chardi, A. and Nadal, J., 2007. Bioaccumulation of metals and effects oflandfill pollution in small mammals. Part I. The greater white-toothed shrew, Crocidura russula. Chemosphere. Vol. 68, pp: 703-711.
  33. Sawicka-Kapusta, K.; Zakrzewska, M.; Kowalska, A.; Lenda, B. and Skrobacz, M., 1995. Heavy metal concentrations in small mammals from Borecka forest. Arch. Ochr.Środ. Vol. 3, pp: 229-234.
  34. Schleich,C.E.;Beltrame,M.O.andAntenucci, C.D., 2010. Heavy metals accumulation in the subterranean rodent Ctenomy stalarum from areas with different risk of contamination. Folia Zoology. Vol. 59, pp: 108-114.
  35. Tchounwou, P.B.; Yedjou, C.G.; Patlolla, A.K. and Sutton, D.J., 2012. Heavy metal toxicity and the environment. In Molecular, clinical and environmental toxicology. Springer Basel. pp: 133-164.
  36. Talmage, S.S. and Walton, B.T., 1991. Small mammals as monitors of environmental contaminants. Reviews of Environ Contamination and Toxicol.Vol. 2, pp: 12-012.
  37. Zamani,R.;Mahmoodi,A.;Esmaili-Sari,A.; Ghasempouri, S.M. and Savabieasfahani, M., 2009. Mercury in wetland birds of Iran and Iraq: contrasting resident moorhen, Gallinula chloropus, and migratory Common Teal, Anas crecca, life strategies. Bulletin of environmental contamination and toxicology. Vol. 82, pp: 450-453.
فصلنامه محیط زیست جانوری
دوره 10، شماره 3
مهر 1397
صفحه 85-90

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار