کمی‌سازی از هم‌گسیختگی زیستگاه حیات وحش با استفاده از رهیافت اکولوژی سیمای سرزمین (مطالعه موردی: پارک ملی لار و منطقه حفاظت شده ورجین)

نوع مقاله : محیط زیست جانوری

نویسندگان

1 گروه محیط زیست، دانشکده محیط زیست، کرج، ایران

2 گروه محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی، دانشکده محیط زیست، کرج، ایران

3 گروه برنامه‌ریزی و مدیریت محیط زیست، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران

4 گروه محیط زیست و تنوع زیستی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

چکیده

مدیریت مناطق با رویکرد اکولوژی سیمای سرزمین مدیریت جامع‌تری را سبب می‌شود و با استفاده از آن می‌توان بسیاری از ارزش‌های مناطق را حفظ نمود. یکپارچگی و ارتباط داشتن زیستگاه‌ها در مناطق حفاظت شده برای دوام جمعیت‌های گیاهی و جانوری مهم است، بررسی یکپارچگی مناطق حفاظت شده می‌تواند برای ارتباط دادن لکه‌های محدود شده و کمک برای مقابله با تأثیرات از هم‌گسیختگی مفید واقع شود. بدین منظور این تحقیق با هدف کمی نمودن از هم گسیختگی زیستگاه حیات وحش در پارک ملی لار و منطقه حفاظت شده ورجین و مقایسه وضعیت یکپارچگی زیستگاه گونه‌های پلنگ، قوچ و میش و کل و بز انجام گرفت. در این راستا نقشه کاربری‌ اراضی مناطق با استفاده از تکنیک RS و GIS استخراج گردید و نقشه‌های زیستگاه حیات وحش نیز از سازمان حفاظت محیط زیست تهیه گردید  و به منظور شناسایی عوامل انسان ساخت تاثیرگذار بر روی  پراکندگی حیات وحش از روش هندسه‌ی از هم‌گسیختگی  استفاده شد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد با تحلیل سنجه های سیمای سرزمین و هندسه‌های از هم‌گسیختگی می‌توان به شناسایی مهمترین عوامل تاثیر گذار بر روی یکپارچگی زیستگاه گونه‌های مختلف در راستای حفاظت از آن‌ها و حفظ تنوع زیستی پرداخت. نتایج نشان داد در پارک ملی لار عوامل راه‌های خاکی، کشاورزی و سد به ترتیب بر روی از ‌هم‌گسیختگی زیستگاه پلنگ، کل و بز و قوچ و در منطقه حفاظت شده ورجین کاربری کشاورزی مهم ترین عامل موثر بر روی زیستگاه حیات وحش است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Quantifying the Fragmentation of the Wildlife Habitat Using Landscape Ecology Approach (Case Study: Lar National Park and Varjin Protected Area)

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Haghverdi 1
  • Ali Jahani 2
  • Lobat Zebardast 3
  • Majid Makhdoum Farkhondeh 4
  • Hamid Gashtasb 2
1 Department of Environment, Faculty of Environment, Karaj, Iran
2 Department of Natural Environment and Biodiversity, Faculty of Environment, Karaj, Iran
3 Department of Environmental Planning and Management, Faculty of Environment, University of Tehran, Tehran, Iran
4 Department of Environment and Biodiversity, University of Tehran, Karaj, Iran
چکیده [English]

The management of areas with landscape ecological approach helps us to have more integrated of considering completely management and also keep the area’s values.Integrity and connectivity of habitats in protected areas is important for the survival of plants and animals populations.Investigating on the integrity of these areas could help to interconnect islanded patches and preventing the negative impacts of fragmentations .This study aimed to quantify the fragmentations of the wildlife habitat in Lar national park and Varjin protected area to compare the status of the integrity of the habitat of leopard, wild sheep and wild goat species. To achieve this goal, land use maps of the areas were prepared using RS and GIS techniques and Wildlife habitat maps were also provided from Department of enviroment. In order to identify human factors influencing wildlife dispersion, the geometry of the fragmentation method was used. The results of this study indicated that by analyzing landscape metrics and geometries of fragmentation, we can identify the most important factors affecting the integrity of different species habitats, in order to protect them and preserve biodiversity. Results showed In Lar national park, soil paths, agriculture and dam factors, respectively, were identified in the creation of the fragmentation of the leopard, wild goat, wild sheep habitat. In the protected area of Varjin, agricultural use was identified as the most important factor affecting the habitat of wildlife.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Habitat Fragmentation
  • Lar national park
  • Varjin protected area
  • Wildlife habitat

مراجع

  1. براتی، ب.؛ جهانی، ع.؛ زبردست، ل. و رایگانی، ب.، 1396. ارزیابی یکپارچگی مناطق حفاظت شده با به کارگیری رهیافت اکولوژی سیمای سرزمین(منطقة مورد مطالعه: پارک ملی و پناهگاه حیات وحش کلاه قاضی).آمایش سرزمین. دوره 9، شماره 1، صفحات 153 تا 168
  2. جباری، س.؛ خواجه‌الدین، ج.؛ سلطانی، س. و جعفری، ر.، 1390. تعیین درصد پوشش‌گیاهی مراتع با استفاده از سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه‌ی موردی: سمیرم اصفهان). همایش ملی ژئوماتیک.
  3. جعفری، ش.؛ علیزاده شعبانی، ا. و دانه‌کار، ا.، 1391. بررسی تغییرات ساختاری دریاچه ارومیه با استفاده از متریک‌های سیمای‌سرزمین. اکولوژی تالاب - دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز، سال 4، شماره 14، صفحات 45 تا 54.
  4. رسولی،ع.؛ عباسیان،ش.وجهانبخش،س.، 1387. پایش نوسان‌های سطح آب دریاچه ارومیه با پردازش تصاویر ماهواره‌ای چند سنجنده‌ای و چند زمانه‌ای. فصلنامه مدرس علوم انسانی. دوره 12، شماره 2، صفحات 53 تا 71.
  5. رفیعی،ی.؛ملک‌محمدی،ب.؛ آبکار،ع.؛یاوری،ا.؛ رمضانی مهریان،م. وظهرابی،ح.، 1390. بررسی تغییرات زیست‌محیطی تالاب‌ها و مناطق حفاظت شده با استفاده از تصاویر چند زمانه سنجنده TM (مطالعه موردی : تالاب نیریز). محیط‌شناسی. سال 37، شماره 57، صفحات 65 تا 76.
  6. راهداری، و.؛  سفیانیان، ع.؛ خواجه‌الدین، ج. و ملکی نجف‌آبادی، س.، 1392. بررسی قابلیت داده­های ماهواره­ای در تهیه نقشه درصد تاج‌پوشش‌ گیاهی مناطق خشک و نیمه‌خشک (مطالعه‌ی موردی: پناهگاه حیات‌وحش موته). علوم تکنولوژی محیط‌زیست. دوره 15، شماره 23، صفحات 43 تا 54.
  7. زبردست، ل.؛ یاوری، ا.؛ صالحی، ا. و مخدوم، م.، 1390. استفاده از متریک اندازه موثر شبکه در تحلیل از هم‌گسیختگی پوشش‌های جنگلی محدوده اثر جاده در پارک ملی گلستان. محیط‌شناسی. سال 37، شماره58، صفحات 15 تا 20.
  8. علوی‌پناه، ک.،  1382. کاربرد سنجش از دور در علوم زمین (علوم خاک). انتشارات دانشگاه تهران. تهران. 478 صفحه.
  9. عبدالهی.ا.؛ جهانی، ع.؛ رایگانی، ب. و محمدی فاضل، ا.، 1396. ارزیابی آثار سدسازی بر تغییرات کاربری اراضی زیر حوضه های غرب جنوب و دریاچه ارومیه با تصویرهای ماهواره ای. پژوهش‌های محیط زیست. سال 8، شماره 15، صفحات 39 تا 50.
  10. کرمی، آ. و فقهی، ج.، 1391. پایش و مقایسه کاربری اراضی زاگرس شمالی و جنوبی با رویکرد اکولوژی سیمای سرزمین (مطالعه‌ی موردی: استان‌های کردستان و کهگیلویه و بویراحمد). آمایش سرزمین. سال 4، شماره 6، صفحات 5 تا 34.
  11. مهندسین مشاور یکم، 1381. طرح مدیریت زیست‌محیطی منطقه حفاظت شده ورجین. سازمان حفاظت محیط‌زیست - دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق.
  12. مهندسین مشاور یکم، 1381. طرح مدیریت زیست‌محیطی پارک ملی لار. سازمان حفاظت محیط‌زیست - دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق.
  13. مجنونیان، ه.، 1380. پارک‌های ملی و مناطق حفاظت شده (ارزش‌ها و کارکردها). انتشارات سازمان حفاظت محیط‌زیست. تهران. 480 صفحه.
  14. Ahern, j. and Andre, L., 2003. Applying Landscape Ecological Concepts and Metrics in Sustainable Landscape Planning. Landscape and Urban Planning. Vol. 59, No. 2, pp: 65-93.
  15. Anderson, J.R.; Hardy, E.E.; Roach, J.T and Witmer, R.E., 1976. Lands Cover Classification System for Use with Remote Sensor Data. United States Government Printing Office. Washington, USA. pp: 80-85.
  16. Forman, R.T.T., 1995. Land mosaics: The ecology of landscapes and regions. Cambridge University press, USA. 607-656.
  17. Girvetz, E.H.;Thorne, J.H.; Berry, A.M. and Jeager, J.A.G., 2008. Integration of Landscape Fragmentation Analysis into Regional Planning: A Statewide Multi-Scale Case Study from California, USA. Vol. 86, No. 3-4, pp: 205-218.
  18. Jaeger, J., 2002. Landscape Fragmentation: A Transdisciplinary Study According to the Concept of Environmental Threat Verlag Eugen Ulmer, Stuttgart, Germany. 447pp.
  19. Jaeger, J.A.G.; Bertiller, R.; Schwick, C.; Muller, K.; Steinmeier, C.; Ewald, K.C. and Ghazoul, J., 2008. Implementing Landscape Fragmentation as an Indicator in the Swiss Monitoring System of Sustainable Development (MONET). Environmental Management. Vol. 88, No. 4, pp: 737-751.
  20. Leitao, A.B. and Ahren, J., 2002. Applying Landscape Ecological Concepts and Metrics in Sustainable Landscape Planning. Landscape and Urban Planning, Vol. 59, No.2, pp: 65-93.
  21. McGarigal, K. and Marks, B.J., 1995.FRAGSTATS: Spatial Pattern Analysis Program for Quantifying Landscape Structure. Forest Science Department. Oregon State University, Corvallis.
  22. Mairota, P.; Cafarelli, B.; Boccaccio, L.; Leronni, V.; Labadessa, R.; Kosmidou, V. and Nagendra, H., 2013. Using Landscape Structure to Develop Quantitative Baselines for Protected Area Monitoring. Ecological Indicators. Vol. 33, pp: 82-95.
  23. Quintana, S.; M., Ramos,B. M., Martinez,M. A. C. & Pastor,I. O. 2010. A model for assessing habitat fragmentation caused by new infrastructures in extensive Territories-Evaluation of the impact of the Spanish strategic infrastructure and transport plan. Journal of Environmental Management. (91): 1087–1096
  24. Turner, M.G.; Gardner, R. H. and O'neill, R.V. 2001. Landscape Ecology in Theory and Practice Pattern and Process, New York, Springer
فصلنامه محیط زیست جانوری
دوره 10، شماره 4
دی 1397
صفحه 23-34

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار