تعیین غلظت کادمیوم در بافت‌های ماهی سفید (Rutilus kutum) و ارزیابی خطر مصرف آن در سواحل جنوبی دریای خزر

نوع مقاله : سایر

نویسندگان

1 گروه محیط زیست، دانشکده محیط زیست و انرژی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، صندوق پستی: 775-14515

2 موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، صندوق پستی: 6116-14155

چکیده

محصولات دریایی ﺑﻪ رﻏﻢ تأمین بخشی مهمی از پروتئین مورد نیاز انسان‌ها، موجب به‌وجود آوردن خطراتی برای سلامت آن‌ها می‌شوند. از این رو هدف از این مطالعه تعیین تجمع کادمیوم در بافت‌های پوست و عضله جنس‌های نر و ماده ماهی سفید و در نهایت مطالعه ارزیابی خطر مصرف آن می‌باشد.پس از انجام هضم اسیدی تعداد 30 عدد ماهی سفید نمونه‌برداری شده از سواحل جنوبی دریای خزر، میزان کادمیوم در آن‌ها با استفاده از دستگاه جذب اتمی اندازه‌گیری شد. میانگین غلظت کادمیوم در بافت پوست و عضله به ترتیب 0/09± 0/45 و 0/06 ± 0/38 میکروگرم بر گرم وزن تر به دست آمد. نتایج آنالیزهای آماری تفاوت معنی‌داری را بین بافت پوست و عضله نشان داد (0/01>p). هم چنین اختلاف معنی‌داری در غلظت کادمیوم بین جنس نر و ماده مشاهده نشد. میزان سیبل خطر هدف (0/0002) پایین‌تر از میزان مجاز ارائه شده بود. میزان جذب روزانه و هفتگی به‌ترتیب 1/42 و 9/97 میکروگرم در روز/هفته به دست آمد که پایین‌تر از حداکثر میزان قابل قبول توسط کمیته مشترک سازمان‌های بهداشت جهانی و فائو بود. حد مجاز مصرف ماهی سفید از نظر کادمیوم برای افراد بالغ 0/16 و برای کودکان 0/03 کیلوگرم در روز به‌دست آمد. هم چنین تعداد وعده‌های مجاز مصرف برای افراد بالغ 21/79 و برای کودکان 4/51 وعده در ماه به دست آمد. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که میزان کادمیوم در ماهی سفید پایین‌تر از میزانی می‌باشد که در بلند مدت خطرات بهداشتی را متوجه مصرف کنندگان آن، با میزان کنونی مصرف داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The determination of Cadmium concentrations in Caspian kutum (Rutilus kutum) tissues and assessment of the food consumption risk in the southern coast of Caspian Sea

نویسندگان [English]

  • Mohamad Sharifi 1
  • Tooraj Valinassab 2
  • Lobat Taghavi 1
1 Department of Environment, Faculty of Environment and Energy, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran, POBox: 775-14515
2 Institute of Fisheries Research, Agricultural Research, Education and Promotion Organization, Tehran, PO Box: 6116-14155
چکیده [English]

Seafood are considered as the important sources of high-quality protein, but they can contribute significantly to human dietary risk. The aim of the present study was: detecting of the concentrations of cadmium (Cd) in skin and muscle tissues of rutilus kutum; comparing the concentration of Cd in tissues of male and female; and finally assessing the food consumption risk in southern coast of the Caspian Sea. The thirty specimens of Caspian kutum were obtained from southern coast of Caspian Sea. After digestion of specimens, concentration of Cd were detected by atomic absorption spectrophotometer. The mean concentration of Cd in skin and muscle tissues were 0.45±0.38 and 0.38±0.06 µg/g wet weight, respectively. The result of statistical analyze showed deference in Cd concentration in skin and muscle tissues (p<0.01). Also, there was no any significant deference in Cd concentration between male and female. THQ (2×10-4) was lower than allowable dose proposed by EPA. Daily and weekly intake of Cd in edible tissues were 1.42 µg per day and 9.97 µg per week, respectively, that showed that the estimated amount of Cd intake is lower than the maximum acceptable level permitted by the joint FAO/WHO expert committee. The maximum allowable consumption rate for adults and children were 0.16 and 0.03 kg per day, respectively. The maximum allowable consumption rate in meal were 21.79 and 4.51 meal per month for adults and children, respectively. The present study showed that Caspian kutum meat is safe to consume and does not threaten the health of consumer with current consumption rate.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cadmium
  • Caspian kutum
  • Heavy metal
  • Food risk

مراجع

  1. اداره آمار صید سازمان شیلات ایران. 1396. آمارنامه سازمان شیلات ایران.
  2. اسماعیلی­ساری، ع.، 1381. آلاینده­ها، بهداشت و استاندارد در محیط زیست. انتشارات نقش مهر تهران. 798 صفحه.
  3. امینی­رنجبر، غ. و علیزاده، م.، 1378. اندازه‌گیری مقادیر فلزات سنگین (Cd، Pb، Cu، Zn،Cr) در سه گونه از کپور ماهیان پرورشی. پژوهش و سازندگی. شماره 40، صفحات 146 تا 149.
  4. بانک اطلاعاتی ماهیان ایران. 1392. قابل دسترس در http://drkasraie.blogfa.com.
  5. ﺗﻘﻮی، ا.، 1377. روش‌های ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﻨﺎﺑﻊ آﺑﺰﯾﺎن. ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻت ﻣﺎﻫﯿﮕﯿﺮی ﻣﺴﺌﻮﻻﻧﻪ. ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﯽ ﺷﯿﻼت اﯾﺮان. ﺻﻔﺤﺎت صفحات 41 تا 55..
  6. حسن‌پور، م.؛ رجایی، ق.؛ سینکاکریمی، م.ح.؛ قدوسیان، ف. و مقصودلوراد، ر.، 1393. تعیین غلظت و ارزیابی خطر غذایی فلزات سرب، کادمیوم، مس و روی ناشی از مصرف ماهی سفید (Rutilus frisii kutum) در تالاب بین‌المللی میانکاله. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران. سال 24، شماره 113، صفحات 176 تا 183.
  7. دریانبرد، غ.؛ عبدالملکی، ش.؛ کر، د. و قدیرنژاد، س.ح.، 1388. ارزﯾﺎﺑﯽ ذﺧﺎﯾﺮ ﻣﺎﻫﯿﺎن اﺳﺘﺨﻮاﻧﯽ در ﺳﻮاﺣﻞ اﯾﺮاﻧﯽ دریای ﺧﺰر (1384-86). ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﺷﯿﻼت اﯾﺮان. 158 ﺻﻔﺤﻪ.
  8. سینکاکریمی، م.ح.؛ دنیوی، ر. وصادقی­باجگیران، س.، 1394. تعیین حد مجاز مصرف ماهی سفید (Rutilus kutum) از نظر فلزات سرب و کادمیوم در سواحل جنوبی دریای مازندران. مجله علوم پزشکی زانکو. سال 16، شماره 49، صفحات 32 تا 43.
  9. سینکاکریمی، م.ح.؛ حسن‌پور، م. و احمدپور، م.، 1393. میزان سلنیوم و وانادیوم در ماهی‌های کیلکای معمولی و آلوزا در سواحل جنوبی دریای مازندران و ارزیابی خطر مصرف غذایی ناشی از آن. مجله علوم پزشکی زانکو. سال 15، شماره 47، صفحات 1 تا 9.
  10. سینکاکریمی، م.ح.؛ منصوری، ب.؛ دنیوی، ر. و آزادی، ن.‌ا.، 1396. ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺧﻄﺮات و ﺣﺪ ﻣﺠﺎز ﻣﺼﺮف ﻣﺎﻫﻲ‌ﻫﺎی ﺳﻔﻴﺪ، ﻛﻔﺎل و ﻛﭙﻮر از ﻧﻈﺮ ﻓﻠﺰ ﺳﺮب در ﺳﻮاﺣﻞ ﺟﻨﻮﺑﻲ درﻳﺎی ﺧﺰر ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ: ﻣﺮوری ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻚ و ﻣﺘﺎآﻧﺎﻟﻴز. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران. سال 27، شماره 147، صفحات 415 تا 432.
  11. صادقی‌راد، م.؛ امینی­رنجبر، غ.؛ ارشد، ع. و جوشیده، ه.، 1384. مقایسه تجمع فلزات سنگین (روی، مس، کادمیوم، سرب و جیوه) در بافت عضله و خاویار دو گونه تاس­ماهی ایرانی (persicus Acipenser) و ازون‌برون (stellatus Acipenser) حوضه جنوبی دریای خزر. مجله علمی شیلات ایران. سال 14، شماره 3، صفحات 79 تا 99.
  12. ﻋﺒﺪاﻟﻤﻠﮑﯽ، ش. و غنی‌نژاد، د.، 1386. ارزﯾﺎﺑﯽ ذﺧﺎﯾﺮ ﻣﺎﻫﯽ ﺳﻔﯿﺪ در ﺳﻮاﺣﻞ اﯾﺮاﻧﯽ درﯾﺎی ﺧﺰر در ﺳﺎل 83-1382. ﻣﺠﻠﻪ ﻋﻠﻤﯽ ﺷﯿﻼت اﯾﺮان. شماره 1، ﺻﻔﺤﺎت 103 تا 114.
  13. عبدلی، ا.، 1378. ماهیان آب‌های داخلی ایران. انتشارات نقش مانا. 377 صفحه.
  14. کریم، گ.؛ کیایی، س. م.م.؛ رکتی، ن.؛ رضوی­روحانی، س.م. و مطلبی، ع.، 1391. وضعیت آلودگی مواد غذایی با منشأ دامی و آبزیان  به فلزات سنگین در کشور. مجله علوم و صنایع غذایی.  سال 9،  شماره 34، صفحات 25 تا 35
  15. کریمی­ایرج، ز.؛ پورخباز، ع.ر.؛ حسن‌پور، م. و سینکاکریمی، م.ح.، 1393. تعیین میزان کروم، نیکل، مس و روی در بافت‌های کیلکای معمولی و آلوزا و ارزیابی خطر غذایی مصرف آن در  سواحل جنوبی دریای مازندران. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران. سال 24، شماره 118، صفحات 99 تا 111.
  16. لاهیجان‌زاده، ا.، 1383. اندازه­گیری و تعیین میزان فلزات سنگین جیوه، کادمیوم و سرب در آب، رسوب و ماهیان رودخانه­های کارون. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات خوزستان.
  17. نصرا...‌زاده­ساروی، ح.؛ پورغلام، ر.؛ پورنگ، ن.؛ رضایی، م.؛ مخلوق، آ. و یونسی‌پور، ح.، 1392. ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﺠﻤﻊ ﺑﺮخی از ﻓﻠﺰات ﺳﻨﮕﻴﻦ در ﺑﺎﻓﺖ ﺧﻮراﻛﻲ ﻣﺎﻫﻲ کپور (Cyprinus Carpio) و ﺑﺮآورد ﻣﻴﺰان ﺳﻴﺒﻞ ﺧﻄﺮ در ﺣﻮزه  اﻳﺮاﻧﻲ درﻳﺎی ﺧﺰر (سال 1389). مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران. سال 23، شماره 103، صفحات 33 تا 44.
  18. وثوقی، غ. و مستجیر، ب.، 1388.  ماهیان آب شیرین. انتشارات دانشگاه تهران. 334 صفحه.
  19. Abdelrahim, A.A.; Elhadi, M.E. and Mohamed, A.A., 2011. Determination of heavy metals in four common fish, water and sediment collected from Red Sea at Jeddah Isalmic Port Coast. Journal of Applied Environmental and Biological Sciences. Vol. 1, pp: 453-459.
  20. Anderson, D.M. and Morel, F.M., 1978. Copper sensitivity of Gonyaulax tamarensis. Limnol Oceanogr. Vol. 23,
    pp: 283-295.
  21. Arian, M.B.; Kazi, T.G.; Jamali, M.K.; Jalbani, N.; Afrida, H.I. and Shah, A., 2008. Total dissolved and bioavailable elements in water and sediment samples and their accumulation in Oreochromis mossambicus of polluted Manchar Lake. Chemosphere. Vol. 70, pp: 1845-1856.
  22. Beheshti, M.; Askari-Sari, A. and Velayatzadeh, M., 2011. Assessment of heavy metals concentration of fish (Liza abu) in Karoon River, Khouzestan province. Journal of Water and Sewage. Vol. 3, pp: 125-133.
  23. Cooper, C.B.; Doyle, M.E. and Kipp, K., 1991. Risk of consumption of contaminated seafood, the Quincy Bay Case Study. Environmental Health Perspectives. Vol. 90, pp: 133-140.
  24. Demirak, A.; Yilmaz, F.; Tuna, A.L. and Ozdemir, N., 2006. Heavy metals in water, sediment and tissues of Leuciscus cephalus from a stream in south western Turkey. Chemosphere. Vol. 63, pp: 1451-1458.
  25. Dobaradaran, S.; Naddafi, K.; Nazmara, S. and Ghaedi, H., 2010. Heavy metals (Cd, Cu, Ni and Pb) content in two fish species of Persian Gulf in Bushehr Port, Iran. African Journal of Biotecnology. Vol 9, pp: 6191-6193.
  26. FAO (Food and Agriculture Organizations of United Nations). 2009. The state of world fisheries and aquaculture. Rome, Italy.
  27. Farkas, A.; Salanki, J. and Speccziar, A., 2003. Age and size- specific patterns of heavy metals in the organs of freshwaters fish Abramis brama L. Population a low contaminated site. Water Research. Vol. 37, pp: 959-964.
  28. Freedman, J.H. and Peisach, J., 1989. Resistance of cultured hepatoma cells to copper toxicity. Purification and characterization of the hepatoma metallothionein. Biochimica et Biophysica Acta (BBA) General Subjects. Vol. 992, pp: 145-154.
  29. Gaspic, Z.K.; Zvonaric, T.; Vrgoc, N. and Baaric, A., 2002. Cadmium and Lead in selected tissues of two commercially important fish species from the Adriatic Sea. Water Research. Vol. 36, pp: 5023-5028.
  30. Hardersen, S. and Wratten, S.D., 1998. The effects of carbaryl exposure of the penultimate larval instars of Xathocnemis zealandica on emergence and fluctuating asymmetry. Ecotoxicology. Vol. 7, PP: 297-304.
  31. IRIS (Integrated Risk Information System) online database. 2013. Environmental Protection Agency. USA.
  32. JECFA. 2013. Joint FAO/WHO Expert Committee on Food Additives. 
  33. Kazakhstan Academy of Sciences. 1994. Biodiversity of Caspian Sea’s Living Resources. p: 158.
  34. Ministry of Health and Medical Education of Iran (MHMEI). 2015. Average lifetime of Iranian; available from: http://www.behdasht.gov.ir
  35. Mol, S.; Karakulak, F.S. and Ulusoy, S., 2017.  Potential health risks due to heavy metal uptake via consumption of Thunnus thynnus from the northern Levantine Sea. Toxin Reviews. pp: 1-6.
  36. Naghipour, D.; Shaabaninejad, Z. and Amouei, A., 2016. Evaluation of heavy metal concentrations in Rutilus frisii kutum on the southern coast of the Caspian Sea (northern Iran). Environmental Health Engineering and Management Journal. Vol. 3, pp: 55-59.
  37. Oguzie, F.A. and Izerbigie, A.A., 2009. Heavy Metals concentration in the organs of the silver Catfish, Chrysichthys nigrodigitatus (Lacèpéde) caught upstream of the Ikpoba River and the reservoir in Benin City. Bioscience Research Communications. Vol. 21, pp: 189-197.
  38. Ruelas-Inzunza, J.; Meza-Lópeza, G. and Páez-Osuna, F., 2008. Mercury in fish that are of dietary importance from the coasts of Sinaloa (SE Gulf of California). Journal of Food Composition and Analysis. Vol. 21, pp: 211-218.
  39. Saeed, S.M. and Shaker, I.M., 2008. Assessment of heavy metals pollution in water and sediments and their effect on Oreochromis niloticus in the Northern Delta Lakes, Egypt. In 8th International Symposium on Tilapia in Aquaculture. pp: 475-490.
  40. Turkmen, A.; Turkmen, M.; Tep, Y. and Akyurt, I., 2005. Heavy metals in three Commercially Valuable fish species from Iskenderun Bay, North East Mediterranean Sea, Turkey. Food Chemistry. Vol. 91, pp: 167-172.
  41. U.S. Guidance for assessing chemical contaminant data for use advisories. 2000. Risk assessment and fish consumption limites. 3th ed. Washington, D.C: U.S. Enviromental Protection Agency. Vol. 2, Available from: http://www.epa.gov/waterscience/fish/guidance.html.
  42. USEPA. 1989. Guidance manual for assessing human health risks from chemically contaminated, fish and shellfish. United State Environmental Protection Agency. EPA-503/8-89-002, US EPA Office of Marine and Estuarine Protection. Washington DC.
  43. USEPA. 2000. Risk-based Concentration Table. United States Environmental Protection Agency. Philadelphia: PA. Washington DC.
  44. Wang, S.L.; Xu, X.R.; Sun, Y.X.; Liu, J.L. and Li, H.B., 2013. Heavy metal pollution in coastal areas of South China: a review. Marine Pollution Bulletin. Vol. 76, pp: 7-15.
  45. Yi, Y.; Yang, Z. and Zhang, S., 2011. Ecological risk assessment of heavy metals in sediment and human health risk assessment of heavy metals in fishes in the middle and lower reaches of the Yangtze River basin. Environmental Pollution. Vol. 159, pp: 2575-2585.
فصلنامه محیط زیست جانوری
دوره 10، شماره 3
مهر 1397
صفحه 213-220

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار