بررسی اثر عوامل محیطی بر تنوع و الگوی پراکنش جوامع بزرگ بی‌مهرگان کفزی رودخانه زرین گل، استان گلستان

نوع مقاله : تنوع زیستی

نویسندگان

گروه شیلات، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه گنبد کاووس، صندوق پستی:163

چکیده

موجودات کف‌زی در محیط‌های آبی نقش مهمی در تغذیه آبزی، جابجایی وچرخش مواد غذایی در اکوسیستم آبی و تبدیل مواد آلی به مواد معدنی دارند. در مطالعـه حاضـر، بـه منظور ارزیابی زیستی رودخانه زرین گل در کاربری‌های مختلف از ترکیب جمعیت بزرگ بی‌مهرگان کفزی استفاده شد. نمونه های کفزی با استفاده از سوربرسمپلر با سطح پوشش 900 سانتی متر مربع در فصل زمستان و بهار (به مدت 6 ماه) از12 ایستگاه با سه تکرار گرفته شد. در مجموع 6192 نمونه از موجودات کفزی شناسایی شدند که شامل 31 خانواده و 9 راسته بودند. سه جمعیت غالب از لحاظ فراوانی را افمروپترا (37 %)، تریکوپترا (23/45%) و دیپترا (سیمولیده (16%) و شیرونومیده (12/4%) تشکیل دادند. حداکثر تراکم کل جانداران در طول مدت نمونه گیری 7944/44 عدد در متر مربع در ایستگاه 2 و حداقل آن 2144/44 عدد در متر مربع در ایستگاه 1 (ایستگاه پایین دست تحت فعالیت  کشاورزی) بود. هم چنین لازم به ذکر است که از ایستگاه‌های بالادست (دست نخورده) به طرف پایین‌دست (تحت تاثیر فعالیت‌های انسانی شامل کشاورزی و پرورش ماهی)؛ مقادیر شاخص‌های زیستی - جمعیتی و فراوانـی ارگـانیزم‌هـای حسـاس کـاهش و فراوانـی ارگـانیزم‌هـای مقـاوم افـزایش یافـت. بدین ترتیب فعالیت های انسانی مختلف در حاشیه رودخانه زرین گل علاوه بر تاثیر منفی بر فراوانی و تنوع بزرگ بی مهرگان کفزی، کیفیت آب را نیز تنزل داده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigation of the effects of environmental factors on diversity and distribution patterns of macroinvertebrates communities Zarin-Gol River Golestan province

نویسندگان [English]

  • Mohammad Gholizadeh
  • Sakineh Boveiri
Department of Fisheries, Gonbad Kavous University, Iran
چکیده [English]

Benthic organisms in the aquatic environment plays an important role in aquatic nutrition, movement, rotation of food in aquatic ecosystem and the conversion of organic matter to mineral ones. The purpose of present study was biological monitoring of Zarin Gol river. This study carried out in Golestan province using macrobenthic invertebrates' population as it sample. Macro benthic invertebrate samples were collected by Surber sampler (900 cm2) of 12 sampling stations with 3 replicates in two seasons: winter and spring. Totally, 6192 individuals of benthic organism were identified consist of 31 families and 9 order. Three dominant populations of abundance were Ephemeroptera (%37), Trichoptera (%23.45) and Diptera (Simulidae (%16) and Chironomidae (%12.4)). Maximum total density in all sampling periods was in stations 2 (7944.44 ind/m2) (downstream under the agriculture activity). Population biological indices value and abundance of sensitive organisms decreased from upstream to downstream, while the abundance of resistance organisms increased. The human activities effect on abundance and distribution of macro invertebrates and reduction of water quality in Zarin Gol River.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Macro invertebrate
  • Diversity and density
  • Population structure
  • Zarin Gol River

مراجع

  1. احمدی، م. ر. و نفیسی، م.، 1380. شناسایی موجودات شاخص بی‌مهره آب‌های جاری. انتشارات خبیر، 240 صفحه.
  2. افشین،ی.،1363. رودخانه­های ایران. انتشارات وزارت نیرو. 575 صفحه.
  3. حاجی­مرادلو، ا.؛ قربانی، ر.؛ رحمانی، ح.؛ ایرانی، ع.؛ نعیمی، ا. و ملایی، م.، 1386. مطالعه ترکیب و فراوانی کفزیان و ماهیان آبراهه منتهی به تالاب گمیشان. مجله شیلات. دانشگاه آزاد اسلامی واحد آزادشهر. سال 1، پیش شمار 1، صفحات 27 تا 38.
  4. حسین­خضری، پ .، 1379. بررسی بی­مهرگان در استخرهای مزارع پرورش میگو سایت حله، بوشهر. مرکز تحقیقات شیلات خلیج­فارس، بوشهر، 14 صفحه.
  5. خوش­اخلاق، م.؛ کامرانی، ا.؛ ابراهیمی، ع. و سوری­نژاد، ا.، ۱۳۹۴. اثر پساب مزارع پرورش ماهی قزل‌آلا بر بزرگ بی‌مهرگان کفزی رودخانه ماربر سمیرم. مجله بوم شناسی آبزیان. سال 5، شماره 1، صفحات 103 تا 112.
  6. عبدلی, ا. و رحمانی, ح.، 1380. بررسی عادات غذایی دو گونه Neogobius fluviatilis, Neogobius melanostomusدر نهر مادرسو پارک ملی گلستان, مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان, نسخه ، صفحات 3 تا 15.
  7. کمالی، ا.؛ حاجی­مرادلو، ا.؛ قربانی، ر.؛ رحمانی، ح.؛ یلقی، س.؛ نعیمی، ا. و ملایی، م.، 1386. مطالعه لیمنولوژیک رودخانه کبودوال علی­آباد کتول استان گلستان. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان. 36 صفحه.
  8. قانع­ساسان­سرایی، ا.؛ احمدی، م.؛ اسماعیلی، ع.و میرزاجانی، ع.، 1385. ارزیابی زیستی رودخانه چافرود (استان گیلان) با استفاده از ساختار جمعیت ماکروبنتوز. مجله علوم فنون کشاورزی و منابع طبیعـی. سال 17، شماره 1، صفحات 247 تا 257.
  9. محبوبی­صوفیانی،ن.ونادری،غ.،1379. کلید شناسایی بی­مهرگان نهرها و رودخانه‌ها. انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه صنعتی اصفهان. 131 صفحه.
  10. نیکویان، ع.، 1376. بررسی تراکم، پراکنش، تنوع و تولیدمثل بی­مهرگان کفزی در خلیج چابهار. دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران. 95 صفحه.
  11. وزارت نیرو. 1370. مطالعات مرحله اول طرح تغذیه مصنوعی محدود رودخانه گرمابدشت زرین­گل (جلد 2) مطالعات هیدرولوژی. 68 صفحه.
  12. یحیوی، م.، 1379. مطالعه­ای از توان تولید بی­مهرگان در رودخانه کرج. مجله آبزیان. سال 8، صفحات 45 تا 49.
  13. Allan, J.D., 1995. Stream Ecology: Structure and Function of Running Waters. Chapman and Hall, New York. 388 p.
  14. Alongi, D.M., 1989.  Ecology of tropical soft botto1n benthos:  a review with emphasis on emerging concepts.  Rev.  Biol.  Trop.  Vol. 37, No. 1, pp:  85-100.
  15. Camargo, J.A., 1994. The importance of biological monitoring for the ecological risk-assessment of freshwater pollution: A case study. Environment International. Vol. 20, pp: 229-238.
  16. Cooper, C.M. and Knight, S.S., 1991. Water quality cycles in two hill land streams subject to natural, municipal, and non point agricultural stresses in the Yazoo Basin of Mississipi. Verth. Internal. Verein. Limnol. Vol. 24, pp: 1654-1663.
  17. Feminella, J.W., 1999. Biotic Indicators of water quality the Alabama watershed demonstration project. Aubum University. Vol. 31, pp: 52-62.
  18. Harkantra, S.N. and Parulekar, A.H., 1994.  Soft sediment dwelling macro invertebrates of Rajapurbuy, central west coast of Indian. Indian Journal Marine Science. Vol. 33, No. 1, pp: 31-34.
  19. Kazancheev, E.N., 1981. Ryby, J (aspiiskogoMorya [Fishes of the Caspian Sea].  Legkaya i PischchevayaPromyshlertnost, Moskva.  167 p.
  20. Martínez, J. and Esteve, M., 2007. Gestion integrada de cuencas costeras: dinamica de los nutrientes en la cuenca del Mar Menor (sudeste de Espana). Revista de Dinamica de Sistemas. Vol. 3, pp: 2-20.
  21. Metcalfe-Smith, J.L., 1994. Biological Water Quality Assessment of Rivers: Use of Macroinvertebrate Communities, in the Rivers Handbook (Eds: P. Calow, G.G. Petts), Vol. 2, Blackwell Science, London.
  22. Mohammad, S.Z., 1995. Observation on the benthic macrofauna of the soft sediment on western side of the Arabian Gulf (ROMPE Sea Area) with respect to 1991.  Gulf war oil spill.  Indian J Marine Science.  Vol. 24, No. 3, pp.  147-152.
  23. Needham, J.G. 1976. A guide to the study of freshwater biology. Holden Sanfrancisco. 107 p.
  24. Wen, T.L., 1974. Handbook of common methods in limnology Institute of Environmental studies and department of biology, Baylor University, Texas, U.S.A. pp:120-130.
  25. Pescador, M.L.; Rasmussen, A.K. and Harris, S.C., 2004. Identification manual for the caddis fly larvae of Florida, Department of Environmental Protection, Florida. 653 p.
  26. Zivic, I.; Markovic, Z.; Filipovic-Rojka, Z. and Zivic, M., 2009. Influence of a trout farm on water quality and macrozoobenthos communities of the receiving stream. International. Review of Hydrobiology. Vol. 94, pp: 673-687.
فصلنامه محیط زیست جانوری
دوره 10، شماره 3
مهر 1397
صفحه 369-376

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار