بررسی مطلوبیت زیستگاه تاس ماهی ایرانی (Acipenser persicus Borodin, 1897) در آب های حوضه جنوبی دریای خزر با استفاده از تجزیه و تحلیل های چندمتغیره

نوع مقاله : بوم شناسی

نویسندگان

1 گروه شیلات، دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران، صندوق پستی: 3995

2 موسسه تحقیقات بین المللی تاس ماهیان دریای خزر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی ، رشت، ایران

3 گروه شیلات، دانشکده علوم دامی و شیلات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

چکیده

برای حفاظت از اکوسیستم­ های آبی و ماهیان، وجود دانش کافی درباره نیازهای زیستگاهی گونه ­های آبزی اهمیت زیادی دارد. از این ­رو، این مطالعه با هدف بررسی مطلوبیت زیستگاه تاس ­ماهی ایرانی (Acipenser persicus Borodin, 1897) درآب ­های حوضه جنوبی دریای خزر انجام شد. برای این منظور، ارتباط بین مهم ­ترین فاکتورهای موثر در پراکنش این گونه (بنتوز، دمای آب، شوری، اکسیژن، کل مواد آلی (%TOM)، %Silt-clay و عمق) با میزان صید آن از فروردین 1389 تا اسفند 1394 مورد بررسی قرار گرفت. این مطالعه روی آمار تعداد 3158 عدد تاس ­ماهی ایرانی به ­وسیله تور گوشگیر ثابت و تور پره صید شده، متمرکز گردید. فراوانی و تراکم ماکروبنتوزها از طریق نتایج تحقیقات پیشین و نمونه­ برداری میدانی مورد بررسی قرار گرفت. هم­ چنین فاکتورهای محیطی نیز از داده­ های تصاویر ماهواره­ای، نمونه­ برداری میدانی و مطالعات گذشته استخراج شدند. برای بررسی این ارتباط، روش رج­ بندی آنالیز افزونگی (RDA) با استفاده از نرم ­افزار CANOCO مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد که فاکتورهای دمای آب، جنس بستر، بنتوز، شوری و %TOM مهم ­ترین عوامل موثر در پراکنش تاس ­ماهی ایرانی بودند. ولی فاکتورهای اکسیژن و عمق تاثیر تعیین کننده­ای در پراکنش تاس ­ماهی ایرانی ندارند. دمای مناسب این گونه 25-12 درجه سانتی­ گراد است. بستر مورد علاقه آن شنی، ماسه ای و گلی بوده و دامنه مناسب شوری ppt 14-11 و کل مواد آلی  TOM) 3/3-2/2 %) می­ باشد. نتایج این مطالعه نشان داد که همبستگی بالایی بین داده ­های صید تاس ­ماهی ایرانی و عوامل محیطی و بنتوز وجود دارد. بنابراین، آگاهی از روابط بین فاکتورهای محیطی با داده­ های صید تاس ­ماهی ایرانی کمک خواهد کرد تا این یافته ­ها در مدیریت، برنامه­ های حفاظتی و جلوگیری از انقراض نسل این گونه به­ کار گرفته شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigation of Habitat Suitability of Persian sturgeon (Acipenser persicus Borodin, 1897) in the southern of Caspian Sea basin using Multivariate Analyses

نویسندگان [English]

  • Amirali Moradinasab 1
  • Arash Akbarzadeh 1
  • Mahmoud Bahmani 2
  • Ehsan Kamrani 1
  • Sarah Haghparast 3
1 Department of Fisheries, Faculty of Marine Science and Technology, University of Hormozgan, Bandar Abbas, Iran, P.O. Box: 3995
2 International Sturgeon Research Institute- Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Rasht, Iran
3 Department of Fisheries, Faculty of Animal Sciences and Fisheries, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Sari, Iran
چکیده [English]

 
For protection of aquatic ecosystems and fish, enough knowledge on habitat requirements of aquatic species plays an important role. Therefore, the purpose of this study was investigating Habitat Suitability of Persian sturgeon (Acipenser persicus Borodin, 1897) in the southern of Caspian Sea. Relationships among important factors of effective at distribution this species (benthos, temperature, salinity, O2, %TOM, %Silt-clay and depth) with its catch were evaluated during April 2010 to December 2016. This study focuses on the number of 3138 specimens were caught by fixed gill net and beach seine. Also for calculate environmental factors used from data of satellite images, sampling and past studies. For survey this relationship, used Redundancy Analysis (RDA) method using CANOCO software. Results showed that temperature, %Silt-clay, benthos, salinity and %TOM were important factors at distribution this species. But O2 and depth factors don’t have a significant effect on the distribution of Acipenser persicus. The mostly-selected environmental factors of this species were Optimum temperature ranging from 12 to 25˚C, its favoritesubstrate gravel, sand and silt, salinity ranging from 11 to 14 ppt, %TOM ranging from 2.2 to 3.3. Result this study showed that is high correlation among the catch data of Acipenser persicus,environmental factors and benthos. Therefore, awareness of the relationship between environmental factors and the catch data of Acipenser persicus will help these findings to be used in management, conservation programs and the prevention of the extinction of this species.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Habitat Suitability
  • Acipenser persicus
  • Environment factors
  • Benthos
  • Caspian Sea

مراجع

  1. بهمنی،م.ویوسفی­ جوردهی،ا.،1390. قابلیت سازگاری لاروهای 20روزه تاس­ماهی ایرانی (Acipenser persicus) در شوری ­های مختلف. مجله زیست شناسی ایران. جلد 24، شماره 5، صفحات 669 تا 678.
  2. بهمنی، م.؛ توکلی، م.؛ بهروزخوش­ قلب، م.ر.؛ حلاجیان، ع. و چکمه ­دوز، ف.، 1392. بررسی تغییرات جمعیت ماهیان خاویاری به ­منظور بهره ­برداری بهینه در حوضه جنوبی دریای خزر. موسسه بین­ المللی تاس ­ماهیان دریای خزر. 509 صفحه.
  3. رستمیان، ن.؛ سعیدپور، ب.؛ ایگدری، س. و رامین، م.، 1395. بررسی مطلوبیت زیستگاهی سگ ماهی خاردار کیوانCobitis keyvani در رودخانه توتکابن (شاخه فرعی رودخانه سفیدرود) با استفاده از مدل جمعی تعمیم ­یافته (GAM). نشریه پژوهش ­های ماهی ­شناسی کاربردی. دوره 4، شماره 4، صفحات 1 تا 12.
  4. رنجبر، ن. و شاهقلیان، ج.، 1392. روش ­های ارزیابی مطلوبیت زیستگاه. نخستین کنفرانس بین ­المللی اکولوژی سیمای سرزمین، دانشگاه صنعتی اصفهان. 6 صفحه.
  5. زمانی ­فرادنبه، م.؛ ایگدری، س.ف. و زارعی، ن.، 1394. بررسی شاخص مطلوبیت زیستگاه سیاه ماهی (Capoetagracilis) در رودخانه طالقان. نشریه شیلات، مجله منابع طبیعی ایران. دوره 68، شماره 2، صفحات 409 تا 419.
  6. سالنامه آماری شیلات ایران. 1394. آمار صید ماهیان خاویاری در سواحل ایرانی دریای خزر. اداره آمار و انفورماتیک دفتر طرح و توسعه، مدیریت روابط عمومی و بین­ المللی شیلات. تهران. 56 صفحه.
  7. ستاری، م.، 1381. ماهی­شناسی 1، تشریح و فیزیولوژی ماهی. انتشارات نقش مهر با همکاری دانشگاه گیلان. 658 صفحه.
  8. سلیمان ­رودی، ع.؛ هاشمیان، ع.؛ رئیسیان، ا.؛ نصراله ­زاده، ح.؛ فارابی، س.م.و.؛ مخلوق، آ.؛ نادری، م.؛ اسلامی، ف.؛ الیاسی، ف.؛ نظران، ف.؛ دشتی، ع.؛ رضایی نصرآبادی، ع.؛ سلمانی، ع. و کاردر رستمی، م.، 1391. بررسی تنوع، پراکنش، فراوانی و زی­ توده ماکروبنتوزها در منطقه جنوبی دریای خزر. پژوهشکده اکولوژی دریای خزر. 110 صفحه.
  9. فدایی، ب.؛ پورکاظمی، م.؛ نظامی، ش.؛ بهمنی، م.؛ نوعی، م.؛ پرندآور، ح.؛ ایمانپور، ج. و جوشیده، ه.، 1378. بررسی احتمال تولیدمثل طبیعی تاس ­ماهیان حوزه جنوبی دریای خزر در رودخانه سفید رود. مجله علمی شیلات ایران. سال 8، شماره 2، صفحات 69 تا 88.
  10. فضلی، ح.؛ فارابی، و.؛ دریانبرد، غ.ر.؛ گنجیان، ع.؛ واحدی، و.؛ واردی، ا.؛ هاشمیان، ع. و روشن طبری، م.، 1389. تجزیه و تحلیل داده­ های هیدرولوژی و هیدروبیولوژی دریای خزر طی سال­ های 1370-85. پژوهشکده اکولوژی دریای خزر. 217 صفحه.
  11. طباطبائی، س.ن.؛ هاشم ­زاده ­سقرلو، ا.؛ ایگدری، س. و زمانی فرادنبه، م.، 1393. عوامل تعیین کننده در زیستگاه انتخابی ماهی Paracobitis iranica ، در رودخانه کردان، حوضه دریاچه نمک. مجله بوم­ شناسی آبزیان. دوره 3، شماره 4، صفحات 1 تا 9.
  12. طهماسبی، پ.، 1390. رج ­بندی (تجزیه و تحلیل­ های چند متغیره در علوم محیطی و منابع طبیعی). انتشارات دانشگاه شهرکرد. 181 صفحه.
  13. لالویی، ف.، 1375. بررسی چگونگی مهاجرت ماهیان خاویاری به رودخانه تجن و گرگانرود. مجله علمی شیلات ایران. سال 5، شماره 4، صفحات 17 تا 30.
  14. قاسمی­ پیرکوهی،ش.، 1388. تعیین مناطق حساس شیلاتی گونه تاس ­ماهی ایرانی (Acipenser persicus) در سواحل جنوبی دریای خزر با استفاده از نرم ­افزار GIS. پایان­ نامه کارشناسی ارشد شیلات، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال. 66 صفحه.
  15. نصراله­ زاده ­ساروی، ح.؛ فارابی، س.م.و.؛ پورغلام، ر.؛ نادری، م.؛ نجف ­پور، ش. و پورنگ، ن.، 1391. هیدرولوژی، هیدروبیولوژی و آلاینده­ های طرح زیست محیطی در منطقه جنوبی دریای خزر. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی، پژوهشکده اکولوژی دریای خزر، 234 صفحه.
  16. هاشمیان، ع.؛ سلیمان ­رودی،ع.؛ سالاروند، غ.؛ الیاسی، ف.؛ نظران، م.؛ دشتی، ع.؛ نورانی، آ.؛ اسلامی، ف.؛ غلامی، م.؛ کاردر رستمی، م. و شعبانی، خ.،1390. بررسی تنوع، پراکنش و فراوانی زی­ توده ماکروبنتوزها در حوضه جنوبی دریای خزر. پژوهشکده اکولوژی دریای خزر. 78 صفحه. 
  17. Ahmadi-Nedushan, B.; ST-Hilare, A.; Berube, M.; Robichaud, E. and Thiemonge, N.,2006. A review of statistical methods for the evaluation of aquatic habitat suitability for in stream flow assessment. River Research and Applications, Vol. 22, No. 5, pp: 503-523.
  18. Artyukin, E.N., 1983. Differentiation of Persian sturgeon populations and possibilities of its breeding on Volga. In Biological basis of sturgeon culture. Ed. Nauka. pp: 54-61.
  19. Beamish, F.W.H.; Sa-ardrit, P. and Tongnunui, S., 2006. Habitat characteristics of the cyprinidae in small rivers in Central Thailand. Environmental Biology of Fish, Vol. 76, pp: 237-253.
  20. Birstein, J.A.; Vinogradov, L.G.; Kondakov, N.N.; Kon, M.C.; Astakhova, T.V. and Romanova, N.N., 1968. Atlas Bespozvonochnykh Kaspiiskogo Moria (Moscow: pishchevaia promyshenost). 413 p.
  21. Braak, C.J.F. and Smilauer, P., 2002. CANOCO Reference Manual and Cano Draw for Windows User's Guide: Software for Canonical Community Ordination (version 4.5). Microcomputer Power (Ithaca NY, USA). 500 p.
  22. Chang, Y.J.; Sun, C.L.; Chen, Y.; Yeh, S.Z.;DiNardo, G. and Su, N.J., 2013. Modelling the impacts of environmental variation on the habitat suitability of swordfish, Xiphias gladius, in the equatorial Atlantic Ocean. ICES Journal of Marine Science, Vol. 70, pp: 1000-1012.
  23. Chen, X.J.; Tian, S.; Chen, Y. and Liu, B., 2010. A modeling approach to identify optimal habitat and suitable fishing grounds for neon flying squid (Ommastrephes bartramii) in the Northwest Pacific Ocean. Fisheries Bulletin. Vol. 108, pp: 1-14.
  24. Evans, P.G., 2008. Selection criteria for marine protected areas for cetaceans. Proceedings of the workshop European Cetacean Society’s 21st Annual Conference San Sebastian, Spain. 106 p.
  25. Froese, R. and Pauly, D., 2017. Fish Base. World Wide Web Electronic Publication. Updated 1 November 2017. Available from: www.fishbase.org.
  26. Gibson, L.A.; Wilson, B.A.; Chaill, D.M. and Hill, J., 2004. Modeling habitat suitability of the swamp antechinus (Antechinus minimus maritimus) in the coastal heath lands of southern Victoria, Australia. Biological Conservation. Vol. 117, pp: 143-150.
  27. Gosse, M.M.; Power, A.S.; Hyslop, D.E. and Pierce, S.L., 1998. Guidelines for protection of freshwater fish habitat in Newfoundland and Labrador. Fisheries and Oceans. St. John’s, NF.x. 105 p.
  28. Haghi Vayghan, A.; Poorbagher, H.; Taheri Shahraiyni, H.; Fazli, H. and Nasrollahzadeh Saravi, H., 2013. Suitability indices and habitat suitability index model of Caspian kutum (Rutilus frisii kutum) in the southern Caspian Sea. Aquatic Ecology. Vol.47, No. 4, pp: 441-451.
  29. Holcik, J., 1989. The Freshwater Fishes of Europe: Acipenseriformes. In: Holcik, J. (ed.) General introduction to fishes. Aula-Verlag, Wiesbaden, Germany, 469 p.
  30. Holme, N.A. and Mcintyre, A., 1984. Methods for study marine benthos IBP. Hand book. No.16. Second edition. Oxford, 387 p.
  31. Kottelat, M. and Freyhof, J., 2007. Handbook of European freshwater fishes. Publications Kottelat, Cornol and Freyhof, Berlin. 646 p.
  32. Leps, J. and Smilauer, P., 2014. Multivariate Analysis of Ecological Data. Cambridge university press, 376 p.
  33. Lu, C.Y.; Gu, W.; Dai, A.H. and Wei H.Y., 2012. Assessing habitat suitability based on geographic information system (GIS) and fuzzy: A case study of Schisandra sphenanthera Rehd. et Wils. In Qinling Mountains, China. Journal of Ecological Modeling 242. Pg.:105-115. Ranci Ortigosa, G. De Leo, G.A. Gatto, M.2000. VVF: integrating modeling and GIS in a software tool for habitat suitability assessment. Environmental Modeling & Software 15 p.
  34. Marini, L.; Scotton, M.; Sebastian, K. and Angelo, P., 2007. Effects of local factors on plant species richness and composition of Alpine meadows. Agriculture, Ecosystems & Environment. Vol. 119, pp: 281-288.
  35. NASA Homepage, 2007. MODIS design concept. http://oceancolor.gsfc.nasa.gov/
  36. Navinder, J.; Singh, G. and Yoccoz, L., 2009. Using habitat suitability models to sample rare species in high-altitude ecosystems: a case study with Tibetan argali. Biodiversity and Conservation. Vol. 18, pp: 2893-2908.
  37. Ouyang, N.L.; Lu, S.L.; Wu, B.F.; Zhu, J.J. and Wang, H., 2011. Wetland Restoration Suitability Evaluation at the Watershed Scale- A Case Study in Upstream of the Yongdinghe River. 3rd International Conference on Environmental science & information application technology.
  38. Rosenfeld, J., 2003. Assessing the habitat requirement of stream fishes: An overview and evaluation of different approaches. Transaction of the American Fisheries Society. Vol.132, pp: 953-968.
  39. Vecsei, P. and Artyukhin, E., 2001. Threatened fishes of the world: Acipenser persicus Borodin, 1897 (Acipenseridae). Environmental Biology of Fishes. Vol. 61, No. 2, pp:160.
  40. Vinagre, C.; Fonseca, V.; Cabral, H. and Costa, M.J. 2006. Habitat suitability index models for the juvenile soles, Solea solea and Solea senegalensis, in the Tagus estuary: Defining variables for species management. Fisheries Research. Vol.82, pp: 140-149.
  41. Vincenzi, S.; Caramori, G.; Rossi, R. and De Leo, G.A., 2007. A comparative analysis of three habitat suitability models for commercial yield estimation of Tapes philippinarum in a North Adriatic coastal lagoon (Sacca di Goro, Italy). Marine Pollution Bulletin. Vol.55, pp: 579-590.
  42. Wootton, R.J., 1992. Fish ecology. Blackie, Glasgow & amp; London. 212 p.
  43. Zeigenfuss, L.C.; Singer, F.J. and Gudorf, M.A., 2000. Test of a modified habitat suitability model for bighorn sheep. Restoration Ecology. Vol. 8, pp: 38-46.
فصلنامه محیط زیست جانوری
دوره 10، شماره 4
دی 1397
صفحه 243-250

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار