سنجش میزان تجمع فلزات سنگین آب و رسوب قبل و بعد از پرورش ماهی دریایی (Cyprinus carpio) در محیط محصور درخلیج گرگان (شرق کانال خوزینی)

نوع مقاله : محیط زیست جانوری

نویسندگان

مرکز تحقیقات ذخایر آبزیان آب های داخلی، موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش وترویج کشاورزی، گرگان، ایران

چکیده

 این تحقیق به ­منظور بررسی فلزات سنگین در آب و رسوب منطقه شرق کانال خوزینی قبل و بعد از پرورش ماهی در حصار توری در خلیج گرگان درسال 1391 الی 1392 انجام گردید. بدین­ منظور سه ایستگاه منطقه فعال پرور­ش ماهی در حصار توری، ایستگاه فعالیت پرورش ماهی خاویاری و ایستگاه شرقی به فاصله 500 متری قسمت شرقی از محل حصار توری انتخاب گردید. نمونه ­برداری از آب و رسوب یک­ بار قبل از ماهی­ دار نمودن حصار توری درمردادماه 1391 و یک­ بار در انتهای دوره پرورش درخردادماه 1392 انجام گردید. اندازه­ گیری فلزات سنگین در آب و رسوب شامل نیکل، سرب، آهن، کادمیوم، کروم، جیوه، روی، ارسنیک بروش اسپکتروفتو­متری جذب اتمی انجام پذیرفت. نتایج نشان داد دامنه مقادیرسرب، روی و کروم در ابتدای دوره پرورش درمردادماه 1391در رسوبات به­ ترتیب 7/780-6/652 و 1/430-1/282 و8/180-4/554 و بیش ­ترین میزان فلزات سنگین مربوط به فلزآهن درمحل اجرای پروژه به ­مقدارppb)130) بود. درپایان دوره پرورش درخردادماه 1392دامنه مقادیرسرب، روی و کروم به ­ترتیب 0/00462-0/00403 و 0/0038-0/0121 و 0/00546-0/00465 میلی­ گرم بر کیلوگرم و مقدار آهن به میزان ppb) 204) در محل اجرای پروژه بیش ­ترین مقدار را نشان داد. کم­ ترین مقدار مربوط به جیوه به میزان کم ­تر از ppb) 1) در هر سه ایستگاه نمونه ­برداری در هر دو دوره نمونه ­برداری بود. مقادیر به­ دست آمده در تحقیق با مقادیر استاندارد سازمان بهداشت  جهانی مقایسه شد و نشان داد که درخصوص آلودگی آب میزان آلودگی فلزات روی، کروم و سرب کم ­تر و در رسوب خلیج، غیر از آهن، سطح آلودگی فلزات سنگین اندازه ­گیری شده کم ­تر از میزان استانداردهای جهانی رسوب در پوسته زمین و رسوبات جهانی بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Heavy metals assessment in water and sediment of Gorgan Bay before and after rearing wild common carp(Cyprinus carpio) in pen culture (khozeini Canal)

نویسندگان [English]

  • Kamran Aghili
  • Abbasali Aghaei Moghaddam
Golestan Fisheries Research Center (GFRC), Iranian Fisheries Science Research Institute, Agricultural Research, Education Extension Organization (AREEO), Gorgan, Iran
چکیده [English]

 
This research was carried out to investigate heavy metals in water and sediment in the east of Khuzini Channel before and after fish breeding in pen culture in Gorgan Gulf in 2013-2014 .For this purpose, three active fish farm stations in the pens, the sturgeon farming station and the eastern station were selected at a distance of 500 meters from the eastern part of the pens. Water and sediment sampling was carried out in March 2013 and once at the end of the breeding period in June 2014.The measured metals in the viscose included Ni, Pb, Fe, Cd, Cr, Hg, Zn, As. using atomic absorption spectrophotometric method. The results showed that the range of Pb, Zn and Cr at the beginning of the breeding season in the month of March was 6.72-7.78 and 1.282-1.430 and 4.554-8.18 respectively, and the highest amount of heavy metals was related to Fe include 130 ppb in pen culture site. in June 2014, the range of Pb, Zn and Cr was 0.00403-0.0 0462 and 0.0121- 0.0028 and 0.00465 - 0-00546 mg / kg respectively. The maximum range was belong to Fe (20 ppb) at the pen. The lowest amount was belong to Hg less than 1 (ppb) at each stations. The values obtained in the study comparing with the WHO standard values showed, about the water, The level of pollution of Zn, Cr and Pb was less than global standard and related to pollution of sediment except Fe, was less then global standard too.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Heavy metals
  • Water and sediment
  • Spectrophotometric method
  • Sturgeon fish
  1. اسماعیلی ­ساری،ع.، 1381. آلاینده ­ها، بهداشت و استاندارد در محیط زیست. انتشارات نقش مهر. 767 صفحه.
  2. اشجع ­اردلان، آ.؛ ربانی، م. و معینی، س.، 1385. مقایسه فلزات سنگین (Hg, Zn, Cu, Pb, Cd) درآب، رسوب و بافت نرم دوکفه ­ای آنودنت تالاب انزلی (Anodonta cygnea) در دو فصل پاییز و بهار. فصلنامه پژوهش و سازندگی. شماره 78، صفحات 11 تا 22.
  3. امینی ­رنجبر، غ. و حسین­ زاده ­صحافی، ه.، 1373 . تعیین میزان جیوه دریک گونه از کوسه ماهیان خلیج فارس (Calcharhinus dussumieri). مجله علمی شیلات ایران. شماره 2، صفحات 5 تا 16.
  4. باقری، ح. و عظیمی، ع.، 1394. مطالعه پراکنش فلزات سنگین در رسوبات سطحی سواحل سی­ سنگان – جنوب دریای خزر. مجله اقیانوس ­شناسی. سال 6، شماره 21، صفحات 27 تا 36.
  5. باقری، ح.؛ درویش ­بسطامی. ک.؛ شارمد، ت. و باقری، ز.، 1391. ارزیابی پراکنش آلودگی فلزات سنگین در خلیج گرگان. اقیانوس ­شناسی. سال 3، شماره 11، صفحات 65 تا 72.
  6. باقری، ح.؛ شارمد، ت.؛ خیرآبادی، و.؛ درویش ­بسطامی، ک. و باقری، ز.، 1391. سنجش و ارزیابی آلودگی فلزات سنگین دررسوبات رودخانه گرگانرود. مجله اقیانوس شناسی. سال 2، شماره  5، صفحات 35 تا 39.
  7. بندانی، غ.؛ خوشباور رستمی، ح.؛ شکرزاده ­لموکی، م. و نظری، ح.، 1395. بررسی فلزات سنگین (کادمیوم، سرب، کرم و روی) در آب ورسوبات سواحل گلستان. مجله بهره ­برداری و پرورش آبزیان. دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان. جلد 5، شماره 1، صفحات 25 تا 45.
  8. بندانی، غ.، 1386. بررسی و مقایسه سطح فلزات سنگین در رسوب، آب و ماهیان پرمصرف حاشیه جنوبی دریای خزر در استان گلستان. طرح تحقیقاتی. مرکز تحقیقات ذخایر آبزیان آب ­های داخلی گرگان.
  9. پری­ زنگنه، ع. و لاکان، ک.، 1386. بررسی غلظت فلزات سنگین در رسوبات سطحی سواحل دریای خزر در ایران. مجله آب و فاضلاب.  شماره 63، صفحات 2 تا 12.
  10. پور­خباز، ع.ر.، 1392. تعیین فلزات سنگین و منابع انتشار آن ­ها در ذخیره ­گاه زیست­ کره حرا. طرح پژوهشی، سازمان حفاظت و محیط زیست، اداره کل حفاظت و محیط ­زیست استان هرمزگان. 97 صفحه.
  11. حسن ­پور، م.؛ پورخباز، ا. و قربانی، ر.، 1391. اندازه­ گیری فلزات سنگین در آب، رسوب و بافت پرندگان وحشی در شمال­ شرقی دریای خزر. مجله علوم پزشکی دانشگاه مازندران. سال 22، شماره 1، صفحات 184 تا 194.
  12. درویش ­بسطامی، ک.؛ طاهری، م.؛ باقری، ح.؛ یزدانی­ فشیمی، م.؛ سلطانی، ف. و حق­ پرست، س.، 1391. ارتباط بین غلظت برخی فلزات سنگین در رسوبات و جمعیت ماکرو بیتوزها در خلیج گرگان. محیط ­زیست جانوری. سال 4، شماره 4، صفحات 91 تا 101.
  13. رجایی، ق.؛ حسن­ پور، م. و مهدی ­نژاد، م.ح.، 1391. غلظت فلزات سنگین در آب و رسوب خلیج گرگان در مصب گرگانرود. مجله تحقیقات نظام سلامت. سال 8، شماره 5، صفحات 748 تا 756.
  14. رضوانی­ گیل ­کلائی، س.، 1386. بررسی آثار هیستوپاتولوژیک ناشی از برخی آلاینده­ های زیست محیطی دریای خزر روی ماهیان استخوانی شکارچی آزاد و سوف دریای خزر. گزارش نهایی. موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور. 86 صفحه.
  15. مرتضوی، م.ص.، 1379. مطالعه آلاینده­ های معدنی در میگوی موزی و میگوی سفید. گزارش نهایی. مرکز تحقیقات شیلاتی دریای عمان. 28 صفحه.
  16. مطالعات نیدلمن. 1990. به نقل از پایگاه ملی داده­ های علم زمین کشور.
  17. Ainolahi, F.; Safahieh, A.; Dadolahi, A. and Pakzad, S., 2009. Heavy metal concentrations in rock oyster Saccustrea cucullata from Iranian coasts of the Oman Sea. Trakia Journal of Sciences. Vol. 8, No. 1, pp: 79-86.
  18. Babaei Siah Gol, H., 2001. Investigation of heavy metals in water of the western rivers of Guilan Province (Shafaroud, Korgon River, Havigh). The final report of the project, Guilan Fisheries Research Center. 54 p.
  19. Cleark, R.B., 2001. Marine pollution. Oxford University Press. Madison. 1052 p.
  20. De Mora, S. and Sheikholeslami, M.R., 2002. ASTP: Contaminant screening program. Final Report: Interpretation of the Caspian Sea Sediment Data. Caspian Environment Program.
  21. Gibson, R.N., 1994. Impact of habitat quality and quantity on the recruitment of juvenile flat fishes. Netherlands Journal of Sea Research. Vol. 32, pp: 191-206.
  22. Heath, A.G., 1987. Water pollution and fish physiology. CRC press, Inc, Florida, USA. 245 p.
  23. Jalali, B. and Aghazade Moshki, M., 2006. Fish toxicity of heavy metals inwater and its importance in public health. Tehran, Man Ketab Publisher. 140 p.
  24. Lepp, N.W., 1980. Metals in the environment. Vol. 2. Applied Science Publishers, London and New Jersey. 257 p.
  25. Levinson, A.A., 1980. Introduction to exploration geochemistry. Applied Pub, Ltd. 924 p.
  26. Matta, J.; Milad, M.; Manager, R. and Tosteson, T., 1999. Heavy metals, lipid peroxidation and cigateratoxicity in the liver of the Caribbean barracuda (Sphyraena barracuda). Biological Trace Element Research. Vol. 70, pp: 69-79.
  27. Philips, D.J.H. and Rainbow, P.S., 1992. Bio-monitoring of trace aquatic contaminants. London and New York: Elsevier Applied Science. 371 p.
  28. UNEP. 1999. Guidelines for monitoring chemical contaminants in the sea using marine organisms.
  29. USEPA. 1986. Carcinogen Assessment Group; Ambient water quality Criteria for Arsenic and Asbestos Environmental Protection Agency, Washington DC: Off: Drinking Water, USEPA.