بررسی تجمع فلزات سنگین جیوه ،سرب و کادمیوم در بافت های عضله،کبد و مغز گاوماهی گرد Neogobius melanostomus دریای خزر در استان مازندران

نوع مقاله : بوم شناسی

نویسنده

گروه علوم دریایی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

هدف از این تحقیق بررسی و مقایسه میزان تجمع فلزات سنگین جیوه، سرب و کادمیوم در بافت­های عضله، کبد ومغز گاوماهی Neogobius melanostomusدر استان مازندران بود که در ساری، بابلسر، فریدون­کنار، رویان و رامسر در سواحل جنوبی دریای خزر نمونه ­برداری انجام گرفت. در این تحقیق 15 نمونه در سال­ های 95-1394 از این سواحل تهیه شد. آماده‌سازی نمونه‌ها براساس روش هضم مرطوب و اندازه‌گیری میزان تجمع عناصر غیرضروری با استفاده از دستگاه جذب اتمی Atomic absorption (A.A.S و دستگاه  تجزیه­ گر جیوه مستقیم DMA-80 انجام شد. نتایج این تحقیق نشان داد، میانگین غلظت فلز کادمیوم در بافت کبد، عضله و مغز 0/15±0/33، 0/10±0/28 و 0/05±0/19 و میانگین غلظت سرب در بافت کبد، عضله و مغز 0/01±9/41، 1/89±10/5 و 2/18±7 میلی­ گرم در کیلوگرم (وزن مرطوب)، میانگین غلظت جیوه دربافت کبد، عضله و مغز 10/30±43/10، 33/10±85/05 و 3/07±8/24 میکروگرم  در کیلوگرم (وزن مرطوب) بوده است. آنالیز واریانس یک ­طرفه (One way ANOVA) نشان داد که بین ایستگاه ­های مورد بررسی از نظر میانگین غلظت جیوه در اندام مغز و از نظر میانگین غلظت سرب در اندام عضله اختلاف معنی­ دار آماری مشاهده نگردید (0/05>p). بر طبق آنالیز آماری همبستگی پیرسون، ارتباط معکوس بین طول استاندارد و تجمع کادمیوم در عضله و کبد مشاهده شد. بالاترین میزان تجمع جیوه در بافت عضله بود و کم ­ترین میزان تجمع در بافت مغز بود و میزان انباشت فلزات سرب و کادمیوم در بافت ­های هدف گاوماهی بیش ­تر از حد مجاز استاندارد و فلز جیوه پایین­ تر از حد مجاز استانداردهای(WHO/FAO/NHMRC/MAFF (UK بوده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Determination of heavy metals (Hg, Pb, Cd) in Muscle, Liver and Brain of Neogobius melanostomus in the Caspian Sea (Mazandaran Province)

نویسنده [English]

  • Mohammad reza Edalat sarvestani
Department of Marine Biology, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran,Iran
چکیده [English]

The aim of investigation is about the accumulation of heavy metals (Mercury, Lead and Cadmium) in muscle, liver and brain tissues in Neogobius melanostomus from the coast of the Caspian Sea. This research was carried out in 15 samplesduring the year 2015- 2016.Sampling stations were in Sari, Babolsar, Fereydoon kenar, Royan and Ramsar. In order to determine the concentration of heavy metals, Atomic Absorption (A.A.S) and mercury analyzer DMA-80 were used. Cd concentration results in liver 0.33± 0.15and in muscle0.28±0.10 and in brain 0/19±0/05 mg/kg wet weight, Average Pb concentration in the liver was 9.41±1.01 and in muscle10.5±1.89 and in the brain was about 2.18±7 mg/kg wet weight, Average Hg concentration in the liver at various stations was43.10±10.30 and in muscle85.05 ±33.10 and in brain8.24 ±3.07 ug / kg wet net weight.One way ANOVA showed that there was no significant difference between the concentration of mercury in brain tissue and lead in muscle tissue in different stations (p>0.05 ). Pearson correlation coefficient showed that there was a reverse correlation between Cd concentration in liver and muscle tissues and the standard length. The highest accumulation of mercury was observed in muscle tissue and the lowest was in brain tissue. The concentration of lead and cadmium in the target tissues were lower than the standard levels and the concentration of mercury was higher than the WHO1/FAO2 / NHMRC3 / MAFF (UK) 4 standard limits.Person analysis showed, heavy metal (lead, cadmium) in the muscle of "Neogobius melanostomus" was higher and mercury metal was lower than standard WHO1/FAO2 / NHMRC3 / MAFF (UK) 4.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Neogobius melanostomus
  • Cadmium
  • Mercury lead
  • Metal lead
  • Caspian Sea

مراجع

  1. امینی ­رنجبر، غ.ر. و ستوده ­نیا، ف.، 1384. تجمع فلزات سنگین در بافت عضله ماهی کفال طلایی (Mugil auratus) دریای خزر در ارتباط با برخی مشخصات بیومتریک (طول استاندارد، وزن، سن و جنسیت). مجله علمی شیلات ایران. دوره 14، شماره 3، صفحات 1 تا 18.
  2. اسماعیلی­ ساری، ع.، 1381. آلاینده ­ها، بهداشت و استاندارد محیط زیست. انتشارات نقش مهر. چاپ اول، تهران. 767 صفحه.
  3. اسماعیلی­ ساری، ع.؛ نوری­ ساری، ح. و اسماعیلی ­ساری، ا.، 1386. جیوه در محیط زیست. انتشارات بازرگان، چاپ اول، رشت.  226 صفحه.
  4. الصاق، ا.، 1390. ارزیابی تراکم روی، مس، کبالت و منگنز در بافت خوراکی ماهیان سفید و کپور دریای خزر. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی گرگان. دوره 13، شماره 4، صفحات 107 تا 113.
  5. پروانه، م.؛ خیرور، ن.؛ نیک­ پور، ی.؛ نبوی، س.م.ب.، 1390. غلظت فلزات سنگین در ماهی کفشک گرد و رسوبات خور موسی در استان خوزستان. مجله علمی شیلات ایران. سال 20، شماره 2، صفحات 153 تا 158.
  6. پورمقدس، ح. و شهریاری، ع.، 1389. غلظت کادمیوم، کروم، سرب، نیکل و جیوه در سه گونه از ماهیان مصرفی شهر اصفهان. مجله تحقیقات نظام سلامت. دوره 6، شماره 1، صفحات 30 تا 36.
  7. جعفرزاده­ حقیقی، ن.ا. و فرهنگ، م.، 1385. آلودگی دریا (ترجمه)، انتشارات آوای قلم، چاپ اول، تهران. 393 صفحه.
  8.  خدابنده،ص.؛طلایی.ر. وقیومی.ر.، 1379. تجمع فلزات سنگین در رسوبات و آبزیان دریای خزر. مجله آب و فاضلاب. شماره 39.
  9. ذوالفقاری، ق.؛ اسماعیلی­ ساری، ع.؛ قاسمپوری، س.م.؛ قربانی، ف.؛ احمدی ­فرد، ن. و شکری، ز.، 1385. ارتباط سن، جنسیت و وزن با غلظت جیوه در اندام­ های مختلف ماهی شاه کولی تالاب انزلی (Chalcalburnus chalcalburnus). مجله علوم و فنون دریایی. دوره 5، شماره 3 و 4، صفحات 23 تا 31.
  10. سنجر، ف.؛جواهری، م. و عسکری­ ساری، ا.، 1388. اندازه­ گیری و مقایسه فلزات سنگین سرب و کادمیوم در عضله و پوست ماهی زمین کن دم نواری منطقه صیادی ماهشهر. مجله بیولوژی دریا. سال 1، شماره 4، صفحات 35 تا 46.
  11. شهاب­ مقدم، ف.؛ اسماعیلی­ ساری، ع.؛ ولی­ نسب، ت. و کریم آبادی، م.، 1389. مقایسه تجمع فلزات سنگین در عضله سپر ماهی چهارگوش و گیش چشم درشت خلیج فارس. مجله علمی شیلات ایران. سال 13، شماره 2، صفحات 85 تا 94.
  12. صادقی­ راد، م.؛ امینی ­رنجبر، غ.ر.؛ ارشد، ع. و جوشیده، ه.، 1384. مقایسه تجمع فلزات سنگین (روی، مس، کادمیوم، سرب و جیوه) در بافت عضله و خاویار دو گونه تاس ماهی ایرانی و ازون برون حوضه جنوبی دریای خزر. مجله علمی شیلات ایران. سال 14، شماره 3، صفحات 79 تا 100.
  13. صدرالساداتی، ه.؛ فاطمی، م.؛ ماشینچیان، ع. و افشارنسب، م.،1388. بررسی مقایسه میزان تجمع زیستی فلزات سنگین (نیکل، کادمیوم و سرب) در بافت نرم و پوسته میگو در مزارع پرورش میگوی استان بوشهر. پایان ­نامه کارشناسی­ ارشد، دنشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات تهران.
  14. فروغی، ر.، اسماعیلی، ع. و قاسم­پوری، م.، 1386. بررسی همبستگی طول و وزن ماهی سفید سواحل مرکزی خزر جنوبی با تجمع فلزات روی و مس در بافت عضله و کبد. مجله علمی شیلات ایران.
  15. فاضلی، م.ش.، ابطحی، ب. و صباغ ­کاشانی، آ.، 1384. سنجش تجمع فلزات سنگین سرب، نیکل و روی در بافت ­های ماهی کفال طلایی سواحل جنوبی دریای خزر. مجله علمی شیلات ایران. دوره 14، شماره 1، صفحات 65 تا 78.
  16. کلارک،ر.ب.،1395. آلودگی دریا. جعفرزاده­ حقیقی، ن.ا. و فرهنگ، م. مترجمان. چاپ اول، تهران. انتشارات آوای قلم. 393 صفحه.
  17. نوذری، م.، 1384. اندازه­گیری و مقایسه غلظت جیوه در اندام­ های مختلف اردک ماهی(Lucius esox)  در تالاب انزلی. پایان­ نامه کارشناسی ارشد. دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی نور، دانشگاه تربیت مدرس. 113 صفحه.
  18. Agah, H.; Leermakers, M.; Marc Elskens, S. and Fatemi, M., 2009. Accumulation of trace metals in the muscle and liver tissues offive species from the Persian Gulf. Environmental Monitoring Assess. Vol. 157, pp: 499-514.
  19. Agusa, T.; Kunito, T. and Yasunaga, S., 2005. Concentrations of trace elements in marine fish and its risk assessment in Malaysia. Journal of Marine Pollution. Vol. 51, pp: 896-911.
  20. Ahmad, A.K. and Shuhaimi Othman, M., 2010. Heavy metal Concentration in Sediments and fishes from Lake Chini, Pahang, Malaysia. Journal of Biological Sciences. Vol. 10, No. 2, pp: 93-100.
  21. Berlin, M., 1985. Handbook of the Toxicology of Metals. Elsevier Science Publishers. (Editors), 2nd ed. London. Vol. 2, pp: 376-405.
  22. Burger, J.; Gochfeld, M.; Jeitner, C.; Burke, S. and Stamm, T., 2007. Metal levels in flathead Sole (Hippoglosoides elassodon) and great scullpin (Myoxocephalus polyacan elassodon) from Adak Island, Alaska: Potential risk to predators and fishermen. Environmental Research. Vol. 103, pp: 62-69.
  23. Burgar, J. and Goldfish, M., 2005. Heavy metals in commercial fish in new Jersey. Env Res. Vol. 99, pp: 403-412.
  24. Bu Olayan, A.H. and Subrahmanyam, M.N., 1997. Accumulation of copper, nickel, lead and zinc by snail, Lunella coronatus and Pearl oyster, Pinctada radiata from the Kuwait coast before and after the Gulf War oil spill. Science Total Environment. Vol. 97, pp: 161-165.
  25. Chen, M.H., 2002. Baseline metal concentration in sediments and fish and the determination of bioindicators in the subtropical, Baseline Marine Poullution Bulletin. Vol. 44, pp: 703-714.
  26. Clark, R.B., 1992. Marine pollution, Oxford University Press, P. P172. Concentration of Cd, Cu, Cd, Se and Zn in cultured sea bass (Dicentrarchus labrax) tissue from Tyrrhenian sea and Sicilian sea by derivative stripping Potentiometer. Food Control. Vol. 17, pp: 146-152.
  27. Dalman, O.; Demirak, A. and Balc, A., 2006. Determination of heavy metals (Cd, Pb) and trace elements (Cu, Zn) in sediments and fish of the Southeastern Aegean Sea (Turkey) by atomic absorption spectrometry, Food Chemistry. Vol. 95, pp: 162-157.
  28. Dimari, G.A.; Abdulrahman, F.I.; Akan, J.C. and Garba, S.T., 2008. Metal Concentration in Tissues of Tilapia gallier, Craias lazera and Osteoglossidae Caught from Alau Dam, Maiduguri, Borono State, Nigeria. American Journal of Environmental Sciences. Vol. 4, pp: 373-379.
  29. Dugo, G.; Lapera, L.; Bruzzes, A.; Pellicano, T.M. and Lotorco, V., 2006. Concentration of Cd, Cu, Pb, Se and Zn in cultured sea bass (Dicentrarchus labrax) tissue from Tyrrhenian sea and Silcilian sea by derivative stripping potentiometer. Food Control. Vol. 17, pp: 146- 152.
  30. Dural, M.; Goksu, M.Z.L. and Ozak, A.A., 2007. Investigation of heavy metal levels in economically important fish species captured from the Tuzla lagoon. Food Chemistry. Vol. 102, pp: 415-421.
  31. Eboh, L.; Mepba, H.D. and Ekpo, M.B., 2006. heavy metal contaminats and processing effects on the composition, storage stability and fatty acid profiles of five common commercially available fish species in oron local government, Nigeria. Food Chemistry. Vol. 97, No. 3, pp: 490-497.
  32. Esmaelisari, A., 2002. Pollutants, Health and Environmental Standards, Naghshemehr publication. 769 p.
  33. Fabris, G.; Turoczy, N.J. and Stagnitti, F., 2006. Trace metals concentration in edible tissue of snapper, flathead, lobster and abalone from coastal waters of Victoria. Australia ecotoxicology & environmental safety. Vol. 63, pp: 286-292.
  34. FAO Yearbook. 2005. Annuaire anuario fishery statistics capture production. Vol.100/1, 539 P.
  35. Kalay, G. and Bevis, M.J., 2003. Structure and physical property relationships in processed polybutene. Journal of Applied Polymer Science. Vol. 88, pp: 814-824.
  36. MOOPAM. 1999. Manual of oceanographic observations and pollutant analysis methods. ROPME. Kuwait. Vol. 20.
  37. Murozumi, M.; Chow, T.J. and Patterson, C.C., 1969. Chemicall Concentrations of pollution Lead aerosols, terrestrial dusts and sea salts in Greenland and antractic snow strata. Geochemical. Vol. 33, pp: 1247-1294.
  38. Okoye, B.C.O., 1991. Heavy metals and organisms in the Lagos Lagoon. International Journal of Environmental Studies. Vol. 37, pp. 285-292.
  39. Olowu, R.A.; Ayejuyo, O.O.; Adewuyi, G.U.; Adejoro, I.A.; Denloye, A.A.B.; Babatunde, A.O. and Ogundajo, A.L., 2010. Determination of Heavy Metals in Fish Tissues, Water and Sediment from Epe and Badagry Lagoons, Lagos, Nigeria. Journal of Chemistry. Vol. 7, No. 1, pp: 215-221.
  40. Romeo, M.; Siau, Y.; Sidoumou, Z.  and Gnassia-Barelli, M., 1999. Heavy metal distribution in different fish specice from the Mauritania coast. Journal of Science of the Total Environment. Vol. 232, No. 3, pp: 75-169.
  41. Turkmen, M.; Turkmen, A. and Tepe, Y., 2008. Metal contaminattons in five fish spacies from Black, Medierranean saes of Turkey. Journal of the Chilean Chemical Society.
  42. Weng, P.T.S.; Silverberg, B.A.; Chau, Y.K. and Hodson, P.V., 1978. laedand Aquatic Biota, InJ.O.(ed) the Biochemistry of Laed in the Environment, Elsevier Holland. Amsterdam. 279 p.
  43. Zauke, G.; Savinov, V.; Ritterhoff, J. and Savinova, T., 1999. Heavy metalsin fish from Barent Sea, Sci Total Eniviron. Vol. 227, No. 2-3, pp: 161-73.
فصلنامه محیط زیست جانوری
دوره 10، شماره 4
دی 1397
صفحه 375-380

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار