1
گروه محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی، دانشکده محیط زیست، کرج، ایران، صندوق پستی: 118-31746
2
گروه منابع طبیعی- محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
چکیده
یکپارچگی و ارتباط داشتن زیستگاه‌ها در مناطق حفاظت شده برای دوام جمعیت‌های گیاهی و جانوری مهم است. بررسی یکپارچگی مناطق حفاظت شده می‌تواند برای ارتباط دادن لکه‌های محدود شده و کمک برای مقابله با تأثیرات از هم‌گسیختگی مفید واقع شود. هدف از این تحقیق کمی نمودن از هم‌گسیختگی سیمای سرزمین بهمنظور بررسی زیستگاه گونه‌های مهم منطقه حفاظت شده جاجرود است. برای رسیدن به این هدف پس از تهیه نقشه کاربری‌های منطقه با استفاده از تکنیک‌های RS و GIS، عناصر از هم‌گسیختگی برای ایجاد هندسه‌های از هم‌گسیختگی استخراج گردید و با استفاده از سنجه‌های سیمای سرزمین ساختار و یکپارچگی زیستگاه گونه‌های کل و بز، قوچ و میش، پلنگ و آهو مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد که بهطورکلی بیشترین افزایش از هم‌گسیختگی در سیمای سرزمین و بین زیستگاه‌های جانوران در اثر موانع هندسه اول که شامل اراضی انسان‌ساخت و جاد‌ه‌های آسفالت بود رخ داده است. همچنین بیشترین افزایش لکه‌گی برای قوچ و میش و آهو در هندسه اول، کل و بز در هندسه دوم (باغ) و برای پلنگ در هندسه چهارم (سد) رخ داده است. بسیاری از تعارضات از زیستگاه‌های گونه‌های حساس حیات‌وحش می‌گذرد و اثرات جبران‌ناپذیر این تعارضات در درازمدت بیشتر مشخص خواهد شد. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد با تحلیل سنجه‌های سیمای سرزمین در مناطق تحت حفاظت امکان شناسایی و الویت‌بندی مهم‌ترین موانع حفظ یکپارچگی زیستگاه گونه‌های مختلف فراهم شده و امکان برنامه‌ریزی جهت حفاظت از زیستگاه گونه بهوجود می‌آید.
براتی، ب.، 1394. ارزیابی یکپارچگی پارک ملی کلاه قاضی با استفاده از رهیافت اکولوژی سیمای سرزمین. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده محیط زیست. 130 صفحه.
رسولی،ع.؛ عباسیان،ش. و جهانبخش،س.، 1387. پایش نوسان‌های سطح آب دریاچه ارومیه با پردازش تصاویر ماهواره‌ای چند سنجنده‌ای و چند زمانه‌ای. فصلنامه مدرس علوم انسانی. دوره 12، شماره 2، صفحات 53 تا 71.
رفیعی،ی.؛ملک محمدی،ب.؛ آبکار،ع.؛یاوری،ا.؛ رمضانی مهریان،م. وظهرابی،ح.، 1390. بررسی تغییرات زیست محیطی تالاب‌ها و مناطق حفاظت شده با استفاده از تصاویر چند زمانه سنجنده TM. محیط شناسی. سال 37، شماره 57، صفحات 65 تا 76.
زبردست، ل.؛ یاوری، ا.؛ صالحی، ا. و مخدوم، م.، 1390. استفاده از متریک اندازه موثر شبکه در تحلیل از هم‌گسیختگی پوشش‌های جنگلی محدوده اثر جاده در پارک ملی گلستان. محیط شناسی. سال 37، شماره 58، صفحات 15 تا 20.
مهندسین مشاور بومآباد. 1381. طرح مدیریت مجموعه جاجرود. سازمان حفاظت محیط زیست. دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق. جلد 11.
مجنونیان، ه.، 1380. پارک‌های ملی و مناطق حفاظتشده (ارزش‌ها وکارکردها).انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست. تهران. 480 صفحه.
Ahern, j. and Andre, L., 2003. Applying landscape ecological concepts and metrics in sustainable landscape planning. landscape and urban planning. Vol. 59, pp: 65-93.
Anderson, J.R.; Hardy, E.E.; Roach, J.T and Witmer, R.E., 1976. Lands cover classification system for use with remote sensor data. United States Government Printing Office. Washington, USA. pp: 80-85.
Bennett, A.F., 2003. Linkages in the landscape. The role of corridors and connectivity in wildlife conservation 2nd ed. IUCN. The World Conservation Union, Gland. 262 p.
Crooks, K.R., 2002. Relative sensitivities of mammalian carnivores to habitat fragmentation. Journal of conservation biodiversity. Vol.16, No. 2, pp: 488-502.
Dramstad, W.E.; Olson, J.D. and Forman, R.T.T., 1996. Landscape Ecology Principles in Landscape Architecture and Land Use Planning, Washington, DC. Harvard University Graduate School of Design. Island Press and the American Society of Landscape Architects. 80 p.
Fahrig, L., 2003. Effects of habitat fragmentation on biodiversity. Annual Review of Ecology Evolution and Systematic. Vol. 34, pp: 487-515.
Girvetz, E.H.;Thorne, J.H.; Berry, A.M. and Jeager, J.A.G., 2008. Integration of landscape fragmentation analysis into regional planning: A statewide multi-scale case study from California, USA. Vol. 86, No. 3-4, pp: 205-218.
Jaeger,J.,2002. Landscape fragmentation: A transdisciplinary study according to the concept of environmental Threat Verlag Eugen Ulmer, Stuttgart, Germany. 447 p.
Jaeger, J.A.G.; Bertiller, R.; Schwick, C.; Muller, K.; Steinmeier, C.; Ewald, K.C. and Ghazoul, J., 2008. implementing landscape fragmentation as an indicator in the swiss monitoring system of sustainable development. Environmental management. Vol. 88, No. 4, pp: 737-751.
Jensen, J.R., 2005. Introductory Digital Image Processing: A Remote Sensing Perspective. Pearson Prentice Hall.
Leitao, A.B. and Ahren, J., 2002. Applying landscape ecological concepts & metrics in sustainable landscape planning. Landscape and urban planning. Vol. 59, pp: 65-93.
Mairota, P.; Cafarelli, B.; Boccaccio, L.; Leronni, V.; Labadessa, R.; Kosmidou, V. and Nagendra, H., 2013.Using landscape structure to develop quantitative baselines for protected area monitoring. Ecological indicators. Vol. 33, pp: 82-95.
McGarigal, K. and Marks, B.J., 1995.Fragstats: Spatial pattern analysis program for quantifying landscape structure. forest science department. Oregon state university, Corvallis.
Pichancourt, J.B.; Burel, F. and Auger, p., 2006. Assessing the effect of habitat fragmentation on population dynamics: an implicit modeling approach. Ecological modeling. Vol. 192, No. 3-4, pp: 543-556.
Saunders,S.C.; Mislivets, M.R.; Chen, J.; Cleland, D.T., 2002. Effects of roads on landscape structure within nested ecological units of the northern great lakes region, USA. Biological conservation. Vol. 103, No. 2, pp: 209-225.
Scariot, E.C.; Almeida, D. and Santos, J.E.D., 2015. Connectivity dynamics of araucaria forest and grassland surrounding passo fundo national forest, Southern Brazil. Natureza & conservação. Vol. 13, No. 1, pp: 54-59.
Townsend,P.A.; Lookingbill, T.R.; Kingdon, C.C. and Gardner, R.H., 2009. Spatial pattern analysis for monitoring protected area. Remote sensing of environment. Vol. 113, No. 7, pp: 1410-1420.
)