تجزیه و تحلیل ساختار اجتماعی جمعیت قوچ و میش (Ovis orientalis) در پناهگاه حیات‌وحش دره ‌انجیر

نوع مقاله : بوم شناسی

نویسندگان

گروه محیط‌ زیست، دانشگاه یزد، یزد، ایران، صندوق پـستی: 741- 89195

چکیده

قوچ و میش (Ovis orientalis) گونه‌ای از راسته زوج‌سمان و خانواده گاوسانان است. پناهگاه حیات‌وحش دره ‌انجیر یکی از زیستگاه‌های شناخته شده این گونه در مرکز ایران است. این تحقیق با هدف تجزیه و تحلیل ساختار جمعیتی قوچومیش در مکان‌های مختلف پناهگاه حیات‌وحش دره ‌انجیر طی سال‌های 1391 لغایت 1394 برای فصول بهار (دوره بره‌زایی)، تابستان (دوره گرما و کم آبی)، پاییز (دوره جفت‌گیری) و زمستان (دوره سرما) انجام شد. نتایج مشاهدات نشان داد متوسط تعداد گروه‌ها  10/87 رأس می‌باشد، 454 گله مشاهده شد که در مجموع 4934 رأس قوچ و میش را شامل می‌شدند. نسبت جنسی نر به ماده 69:31 و نسبت جنسی بره به ماده 65:35 بوده است. تفاوت معنی‌داری بین فصول و مکان‌های مختلف از نظر متوسط تعداد گروه‌ها وجود نداشت (0/05<P). بیش­ تر مشاهدات به فصل تابستان (150=n) مرتبط بوده که قوچ و میش‌ها برای استفاده از منابع آبی به مکان‌های که دارایمنابعی آبی هستند می‌روند. هم ­چنین بیش ­ترمشاهدات مربوط به مکان محیط‌ بانی خوشومی (238=n) می‌باشد این مکان به‌دلیل وجود منابع آبی و پناه مناسب سهم بیش ­تری را در مشاهدات به­ خود اختصاص داده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of the social structure of wild sheep (Ovis orientalis) populations in Dareh Anjir Wildlife Refuge

نویسندگان [English]

  • Mahbobeh Barati
  • Jalil Sarhangzadeh
  • Hasan Akbari
Department of Environment, Yazd University, Yazd, Iran, POBox: 741-89195
چکیده [English]

Wild sheep (Ovis Orientalis) is a species of Artiodactyla order and Bovidae family. Dareh Anjir Wildlife refuge is one of the suitable habitats of wildsheep in the center of Iran. This research was aimed to analyze the demographic structure of rams and ewes in different locations of Dareh Anjir Wildlife Refuge from 2012 to 2015 in the spring (laceration period), summer (heat and dehydration), autumn (mating period) and winter seasons (cold season). The results showed that the average number of groups was about 10.87. In this study, 454 herds were observed, which included a total of 4934 wild sheep. The male to female ratio was about 31:69 and the lamb's sex ratio was 35:65. There was no significant difference between seasons and different places in terms of average number of groups (P> 0.05). The most of the species observations were during the summer (n=150), near the water resources which mostly located in Khoshumi area (n=238).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sex composition
  • Population
  • Wild sheep
  • Dareh Anjir Wildlife Refuge
  1. اداره کل محیط‌ زیست استان یزد. 1388. پناهگاه حیات‌ وحش دره ‌انجیر. انتشارات گل گندم، اصفهان.
  2. اکبری، ح.؛ حبیبی‌ پور، ا. و موسوی، س.ج.، 1392. بررسی ترجیح زیستگاهی و اندازه گروه‌های جبیر (Gazella bennettii) در پناهگاه حیات‌ وحش دره ‌انجیر یزد. بوم ­شناسی کاربردی. شماره 3، صفحات 81 تا 90.
  3. ﺑﺎﺳﻤﻨﺠﯽ، ب. و ﻫﻤﺎﻣﯽ، م.ر.، 1389. ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎی اﺛﺮ آﻟﻪ در ﺟﻤﻌﯿﺖ‌ﻫﺎی ﺟﺎﻧﻮری و ﺗﺎﺛﯿﺮ آن ﺑﺮ تنوع‌زیستی. همایش ملی تنوع و تاثیر آن بر کشاورزی و محیط‌ زیست. ارومیه.
  4. پهلوانی، ع.، 1383. ارزیابی زیستگاه قوچ و میش اوریال پارک ملی گلستان. محیط‌ شناسی. شماره 35، صفحات 1 تا 8.
  5. حبیب‌ زاده، ن.، 1383. بررسی پویایی شناسی جمعیت قوچ و میش ارمنی (Ovis orientalis gmelini) منطقه حفاظت ­شده و پناهگاه حیات­ وحش انگوران استان زنجان .وزارت علوم، تحقیقات و فناوری. دانشگاه تهران.
  6. حسینی، س.م.؛ رضایی، ح.ر.؛ وارسته­ مرادی، ح.؛ نادری، س. و نیکوی، ف.، 1393. بررسی فیلوژئوگرافی جمعیت قوچ و میش‌های استان یزد براساس داده‌های ژنوم میتوکندری. محیط ‌زیست جانوری. شماره 3، صفحات 169 تا 177.
  7. حسینی، س.م.؛ طیبی، ل.؛ یعقوبی، ح. و نیکوی، ف.، 1391. بررسی تغییرات جمعیتی، نرخ تولیدمثل و پراکنش کل و بز و قوچ و میش در منطقه حفاظت­ شده لشگردر در راستای برنامه ­ریزی و مدیریت بهتر این گونه. اولین همایش ملی حفاظت و برنامه‌ ریزی محیط‌ زیست. دانشگاه آزاداسلامی واحد همدان.
  8. زمانی، ن.، 1389. بررسی و مقایسه عادات غذایی یوزپلنگ ایرانی در دو پناهگاه حیات­ وحش نایبندان و دره انجیر استان یزد. پایان ­نامه کارشناسی­ ارشد. دانشگاه تهران.
  9. ضیایی، ه.، 1387. راهنمای صحرایی پستانداران ایران. کانون آشنایی با حیات‌وحش. تهران.
  10. مصطفوی، ح.؛ حسن‌زاده ­کیابی، ب.؛ عبدلی، ا.؛ کمی، ح.ق.؛ سلمان­ ماهینی، ع.؛ ابراهیمی، م. و محرابیان، ا.، 1385. تنوع‌ زیستی حیات‌ وحش مهره‌دار (ماهیان، دوزیستان، خزندگان، پرندگان و پستانداران) منطقه حفاظت­ شده مند. نخستین همایش اکولوژی. تهران. دانشگاه الزهرا.
  11. مهندسین مشاور جامع ایران. 1393. مطالعات طرح مدیریت توجیهی-تفضیلی پناهگاه حیات‌ وحش دره ‌انجیر و نی باز. کتاب طرح.
  12. Anderwartha, H.C. and Birch, L.C., 1954. The Distribution and Abundance of Animals. The university of Chicago Press, USA.
  13. Barrette, C., 1991. The size of Axis deer fluid groups in Wilpattu National Park, Sri Lanka. Mammalia. Vol. 55, pp: 207-220.
  14. Blank, D.; Ruckstuhl, K. and Yang, W., 2012. Influence of population density on group sizes in goitered gazelle (Gazella subgutturosa Guld, 1780). European Journal of Wildlife Reservation. Vol. 58, pp: 981-989.
  15. Bro-Jorgensen, J., 2008. Dense habitat selecting for small body size: A comparative study on bovids. Oikos. Vol. 117, pp: 729-737.
  16. Cunningham, P.L. and Wronski, T., 2011. Seasonal changes in group size and composition of Arabian sand gazelle Gazella subgutturosa marica Thomas, 1897 during a period of drought in central western Saudi Arabia. Current Zoology. Vol. 57, No. 1, pp: 36-42. 
  17. Farhadinia, M., 2004. The last stronghold: Cheetah in Iran. Vol. 40, pp: 11-14.
  18. Firouz, E., 1974. Environment of Iran. National Society of the Conservation of Natural Resources and Human Environment, Tehran. 491 p.
  19. Jarman, P.J., 1974. The social organisation of antelopes in relation to their ecology. Journal of Behaviour. Vol. 48, pp: 215-267.
  20. Leuthold, W., 1977. African ungulates, a comparative review of their ethology and behavioural ecology. Springer Verlaj, Berlin.
  21. Rodman, Ρ.S., 1988. Resources and group sizes in primates; in the ecology of social behavior. University of Chicago Press. pp: 83-108.
  22. Tabeni, S. and Ojeda, R.A., 2005. Ecology of the Monte Desert small mammals in disturbed and undisturbed habitats. Journal of Arid Environment. Vol. 63, pp: 244-255.