پهنه بندی مخاطرات تنوع زیستی در منطقه حفاظت شده البرزمرکزی بخش جنوبی (تحت مدیریت استان البرز) با استفاده از تکنیک DANP

نوع مقاله: تنوع زیستی

نویسندگان

1 گروه محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی، دانشکده محیط زیست، کرج، ایران

2 گروه محیط زیست ،دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران، صندق پستی: 4314-3158777878

چکیده

حفاظت از تنوع ­زیستی مستلزم شناسایی مخاطرات اثرگذار بر آن است.3مطالعه حاضر با هدف، شنـاسـایـی معیـارها و پهنه ­بندی مخاطرات تنوع ­زیستی با استفاده از روش ­های تلفیقی تصمیم ­گیری چندمعیاره (DANP(ANP-DEMATEL در منطقه حفاظت شده البرز مرکزی بخش جنوبی که تحت مدیریت اداره کل محیط زیست البرز است، به انجام رسیده است. با استفاده از مرور منابع مختلف  معیار­های ارزیابی مخاطرات تنوع ­زیستی در دو بخش اقتصادی- اجتماعی و اکولوژیک در قالب 33 زیرمعیار و شاخص ­های مربوطه شناسایی شد. زیرمعیارهای مناسب تعیین شد و با استفاده از شاخص ­های غربال ­سازی و روش آنتروپی شانون معیارها تلخیص شد. سپس با استفاده از تکنیک تلفیقی DANP اولویت ­­بندی شاخص ­های اثرگذار انجام شد. زیرمعیار­های برتر که اهمیت بیش ­تری داشتند و به­ عنوان اثرگذار شناخته شده بودند، پهنه ­بندی شدند و نقشه پهنه ­بندی مخاطرات تنوع ­زیستی حاصل شد. وضعیت مخاطرات دره طبقه ­بندی شد. طبقه بحرانی حدود 48/01%، در معرض خطر بالا حدود 34/99%، در معرض خطر متوسط حدود 9/96%، در معرض خطر کم حدود 5/34% و طبقه آسیب ­ناپذیر حدود 1/69%، از کل شناسایی شد. نتایج نشان ­دهنده کارایی روش فوق در تعیین شاخص ­های مناسب و اثرگذار و نیز تعیین پهنه ­های نیازمند برنامه ­های حفاظتی در مناطق حفاظت ­شده است. حفاظت از تنوع ­زیستی مستلزم شناسایی مخاطرات اثرگذار بر آن است. مطالعه حاضر با هدف، شناسایی معیارها وپهنه­ بندی مخاطرات تنوع زیستی با استفاده از روش ­های تلفیقی تصمیم ­گیری چندمعیاره (DANP(ANP-DEMATEL درمنطقه حفاظت­ شده البرز مرکزی بخشجنوبی که تحت مدیریت اداره کل محیط زیست البرز است، به انجام رسیده است. با استفاده از مرور منابع مختلف معیارهای ارزیابی مخاطرات تنوع زیستی در دو بخش اقتصادی-اجتماعی و اکولوژیک در قالب 33 زیرمعیار و شاخص ­های مربوطه شناسایی شد. زیر معیارهای مناسب تعیین شد و با استفاده ازشاخص ­های غربال­ سازی و روش آنتروپی شانونمعیارها تلخیص شد.سپس با استفاده از تکنیک تلفیقیDANP اولویت ­­بندیشاخص ­های اثرگذار انجام شد. زیرمعیارهای برترکه اهمیت بیش ­تری داشتند و به ­عنوان اثرگذار شناخته شده بودند، پهنه ­بندی شدند و نقشه پهنه­بندی مخاطرات تنوع­زیستی حاصل شد. وضعیت مخاطرات در5 طبقه، طبقه­بندی شد. طبقه بحرانی حدود 01/48%، در معرض خطر بالا حدود 99/34%، در معرض خطرمتوسط حدود 9/96%، در معرض خطر کم حدود 5/34% و طبقه آسیب­ ناپذیر حدود 1/69%، از کل شناسایی شد. نتایج نشـان ­دهنـده کارایی روش فوق در تعیین شاخص­های مناسب و اثرگذار و نیز تعیین پهنه­ های نیازمند برنامه­ های حفاظتی در مناطق حفاظت شده است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. جعفرنژاد، ا.؛ احمدی، ا.  و ملکی، م.ح.، ١٣۹۰. ارزیابی تولید ناب با استفاده از رویکرد ترکیبی از تکنیک­ های ANP و DEMATEL در شرایط فازی. فصلنامه مطالعات مدیریت صنعتی. دوره ٨، شماره ۲٨، صفحات 1 تا 22.
  2. رضایی­ لعل، آ.؛ دانه ­کار، ا.: خراسانی، ن.ا. و مجنونیان، ه.، 1387. ارزیابی چندمعیاره کرانه ساحلی استان مازندران با هدف سنجش درجه حساسیت و تعیین مناطق تحت­ حفاظت ساحلی. هشتمین همایش بین­ المللی سواحل، بنادر و سازه ­های دریایی. صفحات 1 تا 8.
  3. صادقی ­پورمروی، م.؛ پوربابایی، ا.ع.؛ علیخانی، ح.؛ حیدری، ا. و منافی، ز.، 1395. ارزیابی عملکرد باکتری ­های اکسیدکننده گوگردی جداسازی شده از خاک معدن مس و شناسایی مولکولی آن­ ها براساس توالی .rRNA مجله زیست­ شناسی ایران. دوره 30، شماره 1، صفحات 40 تا 54.
  4. عبادی، ع.،1393. دومین همایش ملی برنامه ­ریزی، حفاظت حمایت از محیط زیست و توسعه پایدار. تهران. مرکز همایش­ های بین­ المللی دانشگاه شهید بهشتی.
  5. غلامی، ع.؛ اجتهادی، ح.؛ قاسم­ زاده، ف. و قرشی­ الحسینی،ج.، ١٣٨٥. تنوع ­زیستی گونه­ های گیاهی اطراف منطقه حفاظت­ شده دریاچه بزنگان. مجله زیست­ شناسی ایران. جلد ١۹، شماره ٤، صفحات 398 تا 407.
  6. مصطفوی، م.؛ حسن­ زاده ­کیابی، ب.؛ عبدلی، ا.؛ محرابیان، ا.ر.؛ ابراهیمی، م.؛ سلمان­ ماهینی، ع.ر.؛ کمی، ح.ق.؛ نقی­ نژاد، ع.ر.؛ دلشب، ح.؛ مرادی، آ. و گزی، ب.، 1386. تنوع ­زیستی منطقه حفاظت شده مند. انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست. اداره کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر.
  7. مهندسین مشاور بوم ­آباد. 1381.مطالعه طرح مدیریت زیست محیطی منطقه جاجرود. جلد 10، سازمان حفاظت محیط زیست. دفتر زیستگاه­ ها و امور مناطق. 193 صفحه.
  8. Bagheri, Z.; Pourebrahim, SH. and Kaboli, M., 2015. Prioritizing Biodiversity Threats in Iran Protected Areas using TOPSIS method. Journal of Global Ecology and Environment. Vol. 2, No. 4, pp: 209-220.
  9. Baral, H.; Keenan, R.J.: Sharma, S.K.; Stork, N.E. and Kasel, S., 2014. Spatial assessment & mapping of biodiversity & conservation priorities in a heavily modified & fragmented production landscape in north centeral Victoria, Australia, Ecological Indicators. Vol. 36, pp: 552-562.
  10. Burgess,J., 2006. Hearing ordinary voices cultural studies, vernacular creativity and digital storytelling. Continuum. J of Media and cultural studies. Vol. 20, No. 2, pp: 201-214.
  11. Gardner, T.A.; Barlow, J.; Sodhi, N.S. and Peres, C.A., 2010, Amulti-regional assessment of tropical forest biodiversity in a human modofied world, Biological Conservation. Vol. 143, pp: 2293-2300.
  12. Hsut, C.C., 2013. Integrating DANP and modified grey relation theory for the selection of an outsourcing provider. Expert systems with applications. Vol. 40, No. 6, pp: 2297-2304.
  13. Ibisch, P.L.; Nowicki, C.; Muller, R. and Araujo, N., 2002, Methods for the assessment of habitat and species conservation status in data poor countries case study of Pleurothallidinae of the Andean rain forests of Bolivia. Congress of Conservation of Biodiveersity in The Andes and Amazon. pp: 255-246.
  14. Leitao, B. and Andre, J.A., 2002. Applying landscape ecological concepts and metrics in sustainable landscape planning. Landscape and urban planning. Vol. 59, pp: 65-93.
  15. Leunberger, D.Z. and Wakin, M., 2007. Sustainable development in Public administration planning: an exploration of social justice, equity, and citizen inclusion, Public Administration Theory Network. Vol. 29, No. 3.
  16. Malczewski, J., 1999. GIS and Multicriteria Decision Analysis. John wiley and Sons. New York. USA. 392 p.
  17. Sabatini, M.C.; Verdiell, A.; Iglesias, R.M. and Vidal, M., 2007. A quantitative method for zoning of protected areas and its spatial ecological implications. Journal of Environmental Management. Vol. 83, pp: 198-206.
  18. Thorn, J.S.; Nijman, V.; Smith, D. and Nekaris, K., 2009. Ecological niche modelling as a technique fo assessing threats and setting conservation priorities for Asian slow lorises (Primates: Nycticebus).  Divers. Distrib. Vol. 15, pp: 289-298.
  19. Townsend, P.; Todd, A.; Lookingbill, R.; Clayton, C.; Kingdon, R. and Gardner, H., 2009. Spatial Pattern Analysis for Monitoring Protected Area. Remote Sensing of Environment. Vol. 113, pp: 1410-1420.
  20. Xiaofeng, L.; Yi, Q.; Diqiang, L.; Shirong, L.; Xiulei, W.; Bo, W. and Chunquan, Z., 2011, Habitat evaluation of wild Ammur tiger (Panthera tigris altacia) and conservation priority setting in north-eastern China, Journal of Environmental Management. Vol. 92, pp: 31-42.
  21. Zeleny, M. and Cochrane, J.L., 1982. Multiple criteria decision making, McGraw-Hill, New York.
فصلنامه محیط زیست جانوری

دوره 11، شماره 1
بهار 1398
صفحه 97-104

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار