تعیین غلظت آرسنیک در ماهی قزل آلای رنگین کمان (Oncorhynchus mykiss) و ارزیابی خطر مصرف آن در استان کردستان

نوع مقاله : محیط زیست جانوری

نویسندگان

1 گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

2 مرکز پژوهشی حوضه اقلیمی خزر، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

چکیده

فلزآرسنیک به ­عنوان یکی از فلزات سنگین آلاینده­ اکوسیستم ­های آبی موجب ایجاد مسمومیت و نگرانی در مصرف ماهی شده­ است. پژوهش حاضر با هدف بررسی غلظت فلز آرسنیک در بافت کبد و عضله، هم­ چنین ارتباط آن با وزن و طول چنگالی ماهی قزل­ آلای رنگین­ کمان (Oncorhynchus mykiss) و ارزیابی خطر مصرف آن انجام شد. 60 قطعه ماهی قزل­ آلای رنگین­ کمان در دو حوضچه پرورش ماهی واقع در شهرستان ­های سنندج (روستای ننله) و کامیاران (روستای دیوزناو) تهیه گردید (تعداد 30 قطعه از هر حوضچه) و پس از هضم اسیدی نمونه­ های  مذکور، غلظت فلز آرسنیک به­ وسیله دستگاه جذب اتمی مدل Phonix 986 اندازه ­گیری شد. میانگین غلظت فلز آرسنیک دربافت­ هایکبدو عضله به ­ترتیب  28/16 و 15/68 میکروگرم برگرم وزن خشک به ­دست آمد. تجمع آرسنیک در بافت کبد بیش از بافت عضله مشاهده شد (0/05>P). ارتباط نسبتاً قوی بین غلظت این فلز با طول چنگالی و وزن کل داشت (0/01>p). هم ­چنین نتایج نشان داد بین حوضچه­ های شهرستان کامیاران و سنندج از لحاظ غلظت آرسنیک در بافت­ های مورد مطالعه، تفاوت معنی­ داری وجود نداشت. با توجه به نتایج محاسبه شاخص خطر برای مصرف روزانه 25 گرم ماهی خطرمصرف وجود دارد و مقدار حداکثر مصرف روزانه مجاز  1/3 گرم برای یک فرد بالغ 70 کیلوگرمی محاسبه گردید. با مقایسه غلظت­ های اندازه ­گیری شده این تحقیق با حد مجاز استانداردهای بین‌المللی در بافت عضله مشخص شد، غلظت آرسنیک بیش از استانداردهای­ USEPA، FAO و WHO می ­باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Concentration Determination of Arsenic in Rainbow Trout (Oncorhynchus mykiss) and risk assessment in fish farm of Kurdistan province

نویسندگان [English]

  • Hadi Tahsini 1
  • Mohsen Ahmadpour 2
1 Department of Environment, Faculty of Natural Resources and Environment, Kurdistan University, Sanandaj, Iran
2 Research Center for the Caspian Region, University of Mazandaran, Mazandaran, Iran
چکیده [English]

Arsenic as a heavy metal is pollutant of aquatic ecosystems that caused poisoning and concern for fish consumption. The aim of this study was to evaluate the concentration of arsenic in liver and muscle tissues, also its association with weight and length of rainbow trout (Oncorhynchus mykiss) and its risk assessment. 60 rainbow trout species were prepared in two fish farming ponds located in Sanandaj (Nanle Village) and Kamyaran (Divznav Village), (30 pieces of each pond) and after acid digestion of the samples, the concentration of arsenic metal was measured by the Phonix 986 Atomic Adsorption Spectroscopy. The average concentration of arsenic metal in liver and muscle tissues was 28.16 and 15.68 μg/g, obtained. Arsenic accumulation in the liver tissue was more than muscle tissue (P<0.05). A relatively strong correlation was found between the concentration of this metal with density and total weight (p <0.01). Also, the results showed that there was no significant difference between the basins of Kamyaran and Sanandaj in terms of the concentration of arsenic in the studied tissues. According to the calculation results of the risk index for daily consumption of 25 grams of suspected fish, the maximum daily allowable dose of 1.3 grams was calculated for an adult population of 70 kg. By comparing the concentrations measured in this study with the international standards of muscle tissue, the concentration of arsenic is higher than the USEPA, FAO and WHO standards.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Arsenic
  • Rainbow trout (Oncorhynchus mykiss)
  • Liver
  • Muscle

مراجع

  1. چاکری، ر.؛ سجادی، م.م.؛ کامرانی، ا. و آقاجاری، ن.، 1394. تعیین میزان غلظت فلزات سنگین سرب و کادمیوم در عضله و کبد ماهی طلالی (Rastrelliger kanagurta) در آب­ خلیج فارس. مجله علمی شیلات ایران. سال 24، شماره 2، صفحات 115 تا 125.
  2. خبرگزاری ایرنا. 1393. تعطیلی مجتمع پرورش ماهی پالنگان زنگ خطری برای گردشگری منطقه سنندج. کد خبر: 81228044.  
  3. سالنامه آماری سازمان شیلات ایران 1390-1380. 1391. سازمان شیلات ایران معاونت برنامه ­ریزی و توسعه مدیریت، دفتر برنامه و بودجه. 60 صفحه.
  4. سالنامهآماری سازمانشیلاتایران. 1393. سالنامه آماری سازمان شیلات ایران معاونت برنامه ­ریزی و توسعه مدیریت، دفتر برنامه و بودجه. تهران. چاپ اول. 64 صفحه.
  5. عادلی، ا.، 1393. تحلیل بازار عرضه قزل ­آلای رنگین­ کمان در ایران و جهان. مجله شیلات دانشگاه آزاد اسلامی واحد آزادشهر. سال 8، شماره 1، صفحات 118 تا 111.
  6. عسگری­ ساری، ا. و محمدی، م.، 1394. بررسی و مقایسه فلز آرسنیک در عضله و کبد ماهیان پرورشی کپورنقره ­ای، کپور معمولی، کپور علفخوار، کپور سرگنده و قزل­ آلای رنگین­ کمان در اهواز و شهرکرد. فصلنامه اکوبیولوژی تالاب. سال 6، شماره 23، صفحات 69 تا 76.
  7. مشروفه، ع.ر.؛ ریاحی ­بختیاری، ع.ر. و پورکاظمی، م.، 1391. بررسی میزان فلزات کادمیوم، نیکل، وانادیوم و روی در بافت­ های مختلف فیل ماهی ازون برون و ریسک ناشی از مصرف بافت عضلانی آن ­ها مربوط به حوزه جنوبی دریای خزر. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران. دوره 96، صفحات 90 تا 97.
  8. ندافی، ک.؛ نبی­ زاده، ر.؛ یونسیان، م.؛ جاهد، غ.ر. و بیکی، ا.، 1385. استفاده از ماهی قزل­ آلا برای سنجش سمیت ناشی از آرسنیک در آب. مجله آب و فاضلاب. شماره 58، صفحات 61 تا 69.
  9. ولایت­ زاده، م.؛ عسکری­ ساری، ا.؛ بهشتی، م.؛ محجوب، ث. و حسینی، م.، 1392. اندازه ­گیری فلزات سنگین (کادمیوم، جیوه، روی، نیکل، قلع و آهن) در کنسرو تون ماهیان. مجله پژوهش­ های جانوری. جلد 26، شماره 4. صفحات 498 تا 506.
  10. میرسنجری، م.؛ غلامی، ز. و نگهبان، م.، ۱۳۸۰. بررسی اثرات آلودگی فلزات سنگین (جیوه وسرب) بر روی آبزیان دریای مازندارن، چهارمین همایش ملی بهداشت محیط، یزد، دانشگاه علوم پزشکی یزد.
  11. Al Bakheet, S.A.; Attafi, I.M.; Maayah, Z.H.; Abd-Allah, A.R.; Asiri, Y.A. and Korashy, H.M., 2013. Korashy, 544 Effect of long-term human exposure to environmental heavy metals on the expression of 545 detoxification and DNA repair genes, Environment Pollution. Vol. 181, pp: 226-232.
  12. Bosch, A.C.; O'Neill, B.; Sigge, G.O.; Kerwath, S.E. and Hoffman, L.C., 2016. Heavy metals in marine fish meat and consumer health. J. Sci. Food Agric. Vol. 96, pp: 32-34.
  13. Bla´zovics, A.; Abaza, M.; Sı´pos, P.; Szemtmiha´lyi, K.; Fehe´r, E. and Szila´gyi, M., 2002. Biochemical and morphological changes in liverand gallbladder bile of broiler chicken exposed to heavy metals (cadmium, lead, mercury). Trace Elements and Electrolytes. Vol. 19, No. 1, pp: 42-47.
  14. De Rosemond, S.; Xie, Q. and Liber, K., 2008. Arsenic concentration and speciation in five freshwater fish species from Back Bay near Yellowknife, NT, Canada. Environmental Monitoring & Assessment. Vol. 147, pp: 199-210.
  15. Food and Agriculture Organization. 2000. Compilation of legal limits for hazardous substances in fish and fishery products. FAO Fishery Circular. No. 464, pp: 5-10.
  16. El-Moselhy, Kh.M.; Othman, A.I.; Abd El-Azem, H. and El-Metwally, M.E.A., 2014. Bioaccumulation of heavy metals in some tissues of fish in the Red Sea, Egypt Egyptian journal of Basic and Applied sciences. Vol. 30, pp: 1-9.
  17. Fallah, A.A.; Siavash, S.; Dehkordi, S.; Nematollahi, A. and Jafari, T., 2011. Comparative study of heavy metal and trace element accumulation in edible tissues of farmed and wild rainbow trout (Oncorhynchus mykiss) using ICP-OES technique. Micro chemical Journal. Vol. 98, pp: 275-279.
  18. Freedman, B., 1989. Environmental Ecology. The impact of pollution and other stresses on ecosystem structure and function. Academic press, London.
  19. Hajeb, P.; Jinap, S.; Ismail, A.; Fatimah, A.B.; Jamilah, B. and Abdul Rahim, M., 2009. Assessment of mercury level in commonly consumed marine fishes in Malaysia. Food Control. Vol. 20, pp: 79-84.
  20. Haschek, W.M. and Rousseaux, C.G., 1998. Fundamentals of Toxicological Pathology. Academic Press, San Diego, California, USA.
  21. Harkabusova, V.; Macharackova, B.O.; Celechovska, O. and Vitoulova, E., 2009. Determination of Arsenic in the Rainbow Trout Muscle and Rice Samples. Czech Journal Food Sciences. Vol. 27, pp: 404-406.
  22. Mendil, D. and Uluozlu, O.D., 2007.  Determination of trace metal levels in sediment and five fish species from lakes in Tokat, Turkey. Food Chemistry. Vol. 101, No. 2, pp: 739-745.
  23. Mol, S.; Karakulak, F.S. and Ulusoy, S., 2017. Potential health risks due to heavy metal uptake via consumption of Thunnus thynnus from the northern Levantine Sea. Toxin Reviews. pp: 1-6.
  24. Leung P.T.Y.; Ip, J.C.H.; Mak, S.S.T.; Qiu, J.W.; Lam, P.K.S. and Wong, C.K.C., 2014. De novo transcriptome analysis of Perna viridis highlights tissue-specific patterns for environmental studies. BMC Genomics. Vol. 15, pp: 804-810.
  25. Rao, L.M. and Padmaja, G., 2000. Bioaccumulation of heavy metals in M. cyprinoids from the harbor waters of Visakhapatnam. Bulletin of Pure and Applied Sciences: Section E. Mathematics and Statistics. Vol. 19, pp: 77-85.
  26. Pourang, N.; Nikouyan, A. and Dennis, J.H., 2005. Trace element concentrations in fish, surficial sediments and water from northern part of the Persian Gulf. Environmental Monitoring and Assessment. Vol. 109, pp: 293-316.
  27. Qin, D.; Jiang, H.; Bai, S.; Tang, S. and Mou, Z., 2015. Determination of 28 trace elements in 3 farmed cyprinid fish species from northeast China. Food Control. Vol. 50, pp: 1-8.
  28. Sen, A. and Semiz, A., 2007. Effects of metals and detergents on biotransformation and detoxification enzymes of leaping mullet (Liza saliens). Ecotoxicology and Environmental Safety. Vol. 68, pp: 405-411.
  29. Svobodova, Z.; Celechovska, O.; Machova, J. and Randak, T., 2002. Content of arsenic in market–ready rainbow trout. Acta Vet. Brno. Vol. 71, pp: 361-367.
  30. Shah, A.Q.; Kazi, T.G.; Muhammad Balal Arain, M.B.; Jamali, M.K.; Afridi, H.I.; Jalbani, N.;Baig, J.A. and Kandhro, Gh. A., 2009. Accumulation of arsenic in different fresh water fish species- potential contribution to high arsenic intakes. Food Chemistry. Vol. 112, pp: 520-524.
  31. Taweel, A.;Shuhaimi-Othman,M.andAhmad,A.K., 2013. Assessment of heavy metals in tilapia fish from the Langat River and Engineering Lake in Bangi, Malaysia, and evaluation of the health risk from tilapia consumption. Ecotoxicology. Environ. Saf. Vol. 93, pp: 45-51.
  32. United States Environmental Protection Agency. 2000. Guidance for Assessing Chemical Contaminant, Data for Use in Fish Advisories, third ed., vol. 2. Risk assessment and fish consumption limits, Washington, DC.
  33. Uysal, K.; Emre, Y. and Köse, E., 2008. The determination of heavy metal accumulation ratios in muscle, skin and gills of some migratory fish species by inductively coupled plasma-optical emission spectrometry in Beymelek Lagoon (Antalya/Turkey), Microchem. J. Vol. 90, pp: 67-70.
  34. WHO (World Health Organization). 1996. Health criteria other supporting information. In:Guidelines for Drinking Water Quality, 2nd ed. Vol. 2, pp: 331-388.
  35. Visnjic-Jeftic, Z.; Jaric, I.; Jovanovic, L.; Skoric, S.; Smederevac, L.M.; Nikcevic, M. and Lenhardt, M., 2010. Heavy metal and trace element accumulation in muscle, liver and gills of the Pontiac shad from the Danube River (Serbia), Microchem. J. Vol. 95, pp: 341-344.
  36. Young, G.J. and Bleins, RD., 1981. Heavy metal concentrations in the Holston River Basin (Tennessee). Environment Contain Toxicology. Vol. 80, pp: 528-500.
  37. Yi, Y.; Yang, Z. and Zhang, S., 2011. Ecological risk assessment of heavy metals in sediment and human health risk assessment of heavy metals in fishes in the middle and lower reaches of the Yangtze River basin. Environmental Pollution. Vol. 159, pp: 2575-2585.
فصلنامه محیط زیست جانوری
دوره 11، شماره 2
مرداد 1398
صفحه 241-246

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار