باشگاه پژوهشگران جوان، واحد خرم آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، خرم آباد، ایران
چکیده
با توجه به موقعیت و شرایط اکوسیستم های تالابی در سطح جهان، بسیاری از گونه های مختلف پرندگان از لحاظ اکولوژیکی وابسته به تالاب ها بوده و از طریق سازش های مختلف از این اکوسیستم های منحصربه فرد به عنوان یک زیستگاه مناسب و حائز اهمیت بهره برداری می نمایند. از این رو بررسی تغییرات تنوع و نوسانات جمعیتی پرندگان آبزی در سال های مختلف می تواند به عنوان یک شاخص زیستی نشان دهنده وضعیت سلامت یا وجود تهدیدات موجود در اکوسیستم های تالابی باشد. در این پژوهش جهت بررسی تنوع زیستی پرندگان آبزی و کنار آبزی زمستان گذران تالاب های پلدختر در سال های 1394- 1388 از شاخص های تنوع گونه ای (شانون- وینر و عکس سیمپسون )، غنای گونه ای (شاخص مارگالف)، یکنواختی گونه ای (شاخص های اسمیت- ویلسون و غالبیت سیمپسون) و برای تشابه بین گونه ای پرندگان در سال های مختلف از شاخص موریستا استفاده گردید. در طی دوره آماری مورد بررسی مجموعاً تعداد 16986 پرنده از 6 راسته، 14 تیره و 43 گونه در تالاب های پلدختر شناسایی شده اند. تراکم پرندگان در سطح تالاب های پلدختر 52/9 و از نظر زیستگاه 58 درصد از گونه ها کنار آبزی و 42 درصد آبزی می باشند. نتایج بررسی شاخص های تنوع زیستی پرندگان تالاب های پلدخترنشان داد که سال 1388 کم ترین و سال 1391 بیش ترین تنوع گونه ای، سال 1392 بیش ترین و سال 1388 کم ترین میزان یکنواختی گونه ای و سال 1393 بیش ترین و سال 1388 کم ترین میزان غنای گونه ای پرندگان را دارا بوده اند. براساس شاخص تشابه موریستا، بیش ترین شباهت گونه ای جامعه پرندگان تالاب های پلدختر مربوط به سال های 1391 با 1393 به میزان تشابه 1 و کم ترین میزان تشابه گونه ای در سال های 1394 با 1390 به میزان تشابه 0/79 می باشد.
اداره کل محیط زیست استان لرستان. 1396. داده های خام سرشماری پرندگان تالاب های شهرستان پلدختر 1394- 1388.
احمدپور، م.؛ سینکاکریمی، م.ح.؛ قاسم پور، س.م. و احمدپور، م.، 1389. بررسی پاییزه تغییرات تنوع و تراکم پرندگان آبزی و کنارآبزی دامگاه های سه گانه تالاب بین المللی سرخرود. مجله تالاب. سال 2، شماره 6، صفحات 33 تا 42.
اعظمی، ج.؛ سیدقاسمی، س.؛ زمانی، ر. و محمودی، ا.، 1396. بررسی ساختار اکولوژیکی (فراوانی، غنا، یکنواختی، غالبیت، تشابه و تنوع) پرندگان استان گلستان در بازه زمانی پنج ساله (1394- 1390). مجله زیست شناسی جانوری تجربی. سال 6، شماره 1، پیاپی 21، صفحات 123 تا 137.
بهادری فر،م.؛ بهروزی راد، ب. و کرمی راد، آ.، 1389. مقایسه تراکم و تنوع پرندگان آبزی زمستان گذران دریاچه بزنگان و سد شهید یعقوبی در استان خراسان رضوی (نیمه دوم سال 1386). مجله تالاب. سال 2، شماره 5، صفحات 21 تا 27.
بهداروند، م.؛ عباسی، س. و کاظمی نژاد، ا.، 1394. بررسی فون پرندگان آبزی و کنارآبزی منطقه حفاظت شده دز در استان خوزستان. فصلنامه اکو بیولوژیکی تالاب. سال 6، شماره 23، صفحات 77 تا 86.
بهروزی راد، ب. و حسن زاده کیابی، ب.، 1387. شناسایی و مقایسه فصلی تنوع و تراکم پرندگان آبزی تالاب های بین المللی کلاهی و تیاپ در تنگه هرمز. مجله علوم محیطی. سال 5، شماره 3، صفحات 113 تا 126.
پروانه، ب. و مهدی نسب، م.، 1391. نگرشی به آسایش حرارتی تالاب های شهرستان پلدختر در جهت توسعه گردشگری. فصلنامه جغرافیایی فضای گردشگری. سال 2، شماره 5، صفحات 71 تا 90.
خان پور، ف.؛ جعفری نژاد، م. و باقرزاده کریمی، م.، 1391. بررسی روند احیاء و بازسازی تالاب های بین المللی آلاگل، آلماگل و آجی گل. فصلنامه علمی محیط زیست (ویژه نامه تالاب). شماره 53 و 54. صفحات 21 تا 29.
طیبعی، ا. و شریفی، ر.، 1393. بررسی تنوع گونه ای پرندگان آبزی و کنار آبچر مهاجر زمستان گذران در زیستگاه های تالابی سواحل بوشهر. فصلنامه زیست شناسی جانوری. سال 7، شماره 1، صفحات 55 تا 66.
طیبعی، ا.؛ ابراهیمی، ن. و بهمنی، ن.،1393. بررسی تنوع گونه ای پرندگان آبزی و کنار آبچر زمستان گذران تالاب بامدژ استان خوزستان. فصلنامه اکوبیولوژیکی تالاب. سال 6، شماره 19، صفحات 31 تا 46.
طیبعی، ا. و نصیری، م.، 1392. بررسی تنوع گونه ای پرندگان آبزی و کنار آبچر مهاجر زمستان گذران تالاب بین المللی ارژن در استان فارس. فصلنامه زیست شناسی جانوری. سال 6، شماره 1، صفحات 29 تا 40.
عاشوری، ع. و وارسته مرادی، ح.، 1393. بررسی تنوع گونه ای پرندگان آبزی و کنارآبزی مهاجر زمستان گذران در تالاب بین المللی انزلی. فصلنامه اکوبیولوژیکی تالاب. سال 6، شماره 20، صفحات 55 تا 66.
قاسمی، م. و قاسمی، ص.، 1396. بررسی درصد فراوانی و تنوع زیستی پرندگان زمستان گذران در مناطق تالابی شرق استان هرمزگان. فصلنامه محیط زیست جانوری. سال 9، شماره 3، صفحات 103 تا 116.
کریمی، س.؛ وارسته مرادی، ح. و قدیمی، م.، 1391. مطالعه تغییرات شاخص های تنوع زیستی جامعه پرندگان در تیپ های پوششی متفاوت جنگل شصت کلاته گرگان. مجله حفاظت و بهره برداری از منابع طبیعی. جلد 1، شماره 1، صفحات 1 تا 18.
مهدی نسب، م. و میرزایی، ر.، در حال چاپ. تالاب ها با تاکید بر ارزش های زیست محیطی و ژئوتوریستی تالاب های 11 گانه پلدختر.
نگارش، ح.؛ پروانه، ب. و مهدی نسب، م.، 1392. امکان سنجی توسعه گردشگری تالاب های پلدختر براساس مدل تحلیلی SWOT. فصلنامه مطالعات برنامه ریزی سکونت گاه های انسانی (چشم انداز جغرافیایی). سال 8، شماره 22، صفحات 1 تا 13.
یزدان داد، س.، 1390. بررسی تغییرات تنوع و فراوانی پرندگان در اکوسیستم های آبی استان خراسان رضوی. فصلنامه محیط زیست جانوری. سال 2، شماره 1، صفحات 45 تا 58.
Amat, J.A. and Green, A.J., 2010. Waterbirds as Bioindicators of environmental conditions. Conservation monitoring in freshwater habitat, a practical guide and case studies, Edited by Hurford, C.; Schneider, M. and Cown, L., Springer Dordrecht Heidelberg London New yourk. 187 p.
Baldi, A. and kisbendek, T., 1999. Species-specific distribution of reed-nesting passering across reed-bed edges: Effects of spatial scale and edge type. Acta Zoologica academica scientiarum hungarica. Vol. 45, No. 2, pp: 97-114.
Blendinger, P.G., 2005. Abundance and diversity of small bird assemblages in the Monte desert, Argentina. J. Arid Environ. Vol. 61, No. 4, pp: 567-587.
Defilippo, L., 2003. Survey of avian population, distribution, and diversity in a variety of habitats at UNDERC. Department of Biological Sciences, University of Notre Dame Environmental Research Center.
Evans, M.I., 1994. important brid areas in the middle east. Birdlife international inc.
Gotelli, N.J. and Colwell, R.K., 2011. Quantifying biodiversity: proceduresand pitfalls in the measurement andcomparison of species richness. Ecology Letters. Vol. 4, pp: 379-391.
Iranian Birds Register Committee. 2017. List of Birds of Iran. Accessible on the site: http://www.iranbirdrecords.ir.
IUCN. 2016. The Redlist of Birds. http://datazone. Birdlife. Org.
Krebs, C.J., 1999. Ecological Methodology, Second Edition, Addison- Welsey Longman Educational Publishers, Inc New York. 620 p.
Nick, R., 2003. Planting wetlands and dam, a practical guide to wetland design construction and propagation. 4th Edition, Published by Landlinks Press, Collinwood, Australia. 22 p.
Roberts, N.J., 2008. Structural and geologic controls on Gigantic (1GM) landslides in carbonate sequences: casestudies from the Zagros Mountains, Iran and Rocky Mountains, Canada, a thesis presented to the university of Waterloo in fulfillment of the thesis requirement for the degree of Master of Science in Earth Sciences, Ontario, Canada.
Seaby, R. and Henderson, P., 2006. Species Diversity and Richness. (Vresion 4). Pisces Conservation Ltd., Lymington, England.
Scott, D.A. and Adhami, A., 2006. An updated checklist of the birds of Iran. Podoces. Vol. 1, pp: 1-16.
Torres, R., 1995. Waterfowl community Structure of laguna santo Domingo (Cordoba) during an annual cycle. Rev. ASOC. SCI. litor. St. Tome. Vol. 26, No. 1, pp: 33-40.
Watkinson, A.R. and Sutherland, W.J., 1995.Source, sinks and pseudo-sinks. Journal of Animal cology. Vol. 64, pp:126-130.
)