مدل سازی مطلوبیت زیستگاه سه گونه کلیدی در زیستگاه های جنگلی با استفاده از مدلHEP (مطالعه موردی: مناطق جنگلی مازندران)

نوع مقاله : محیط زیست جانوری

نویسندگان

گروه محیط زیست، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه اردکان، یزد، ایران

چکیده

زیستگاه اصلی­ ترین عامل زندگی حیات ­وحش جانوری و زندگی گیاهی می ­باشد که حفاظت از آن برای تداوم توسعه پایدار ضروری است. مدل سازی زیستگاه می­ تواند یک برآورد در مقیاس وسیع از مطلوبیت زیستگاه گونه­ های حیات ­وحش بدون نیاز به جمع­ آوری اطلاعات از جزئیات ویژگی ­های فیزیولوژیک و رفتاری جانوارن در اختیار بگذارد. بنابراین بررسی و ارزیابی دقیق زیستگاه­ ها نیازی مبرم است. پارامترهای موثر در 4 زیستگاه جنگلی شمال کشور، قادیکلا، آب ­بندان­ کش، اروست، لاجیم برای تعیین مطلوبیت  با مدلHEP  مورد مطالعه قرار گرفته است این مدل از روش ­های ارزیابی زیستگاه به­ صورت کمی ­سازی است و با کم ­ترین داده­ ها می ­توان به نتیجه مطلوب رسید. بعد از مطالعات کتابخانه ­ای و بررسی محیطی براساس شواهد به ­دست آمده، 3 گونه کرم شب­ تاب (Lampyris noctiluca)، حشره ­خور خزری (Shrew caspian) و باز (Accipiter gentilis) به­ عنوان شاخص برای مطالعه زیستگاه انتخاب شدند. مرحله بعد مدل SI برای دو گونه حشره ­خور خزری و باز با استفاده از فرمول­ های معتبر موجود تهیه و برای کرم شب ­تاب با توجه به این ­که فرمول مشخصی در تحقیقات سایر محققان وجود نداشت، در ایستگاه های منتخب اقدام به تله­ گذاری به ­صورت ترانسکت شد. مطلوبیت زیستگاه با محاسبه شاخص مطلوبیت زیستگاه یا HSI به ­دست آمد. نتایج نشان می­ دهد هر 4 ایستگاه از مطلوبیت نسبتاً مناسبی برخوردار بوده ­اند. در حالت کلی و محاسبه میانگین میزان مطلوبیت در 4 ایستگاه، سه ایستگاه آب بندان ­کش، اروست و لاجیم میزان یکسانی از مطلوبیت، با مقدار 0/67 و 0/68 برخوردار هستند. اما ایستگاه قادیکلا با میزان 0/87 دارای بیش ­ترین میزان مطلوبیت بوده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Modeling the habitat suitability for three key species in forest habitat using HEP model (Case study: Mazandaran forest areas)

نویسندگان [English]

  • Camelia Alavi
  • Seyyedeh Alemeh Sabbagh
Department of Environment, Faculty of Agriculture and Natural Resources, Ardakan University, Yazd, Iran
چکیده [English]

Habitat is the most important factor for wild life and plant life that is necessary to protect it for sustainable development. The most important factor of threat and destruction plant and animal life is related to habitat`s changes and insecurity. With habitat Modeling we can estimate wild life species habitat suitability on a large scale without collecting a lot of information about physiological and behavioral characteristics details. With respect to the importance of habitat and problems that caused by their destruction, habitat survey and exact assessment is emergent need more than ever. In this research effective parameters have been studied in 4 forest habitat in north of country, GhadiKola, Abbandankash, Erus, Lajim, for determining habitat suitability with HEP model. This model is a quantifiable method for assessing habitats that with the lowest data, the best and most desirable result can be achieved. After library studies and checking selected stations, trapping was done in the form of transect. And then 3 indicator spices including (Lampyris Noctiluca), (Crocidura caspica / Caspian Shrew) and (Accipiter gentilis) were chosen and finally with calculating habitat suitability index (HSI) the suitability situation of each four stations was compared. Results show that each of the four stations has had a relatively good utility. in general, calculate the average utility rate in4 stands, three of them include: abbankash, erus and lajim have had the same utility with value of 67 and 68 percent's but gladiola’s station whit amount of 87 percent has had the highest utility rate. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Assessment
  • Forest Habitat
  • Utility Index
  • HEP Model

مراجع

  1. امیدی، م.؛ کابلی، م.؛ کرمی، م.؛ سلمان، آ. و حسن ­زاده ­کیابی، ب.، 1389. مدل­ سازی مناسب بودن زیستگاه­ های لئوپارد فارسی (Panthera pardus saxicolor) با روش تجزیه و تحلیل فاکتورهای محیط ­زیست در پارک ملی کلاه قاضی استان اصفهان. مجله علوم و فن­آوری محیط ­زیست. دوره 6، شماره 82، صفحات 642 تا 693.
  2. بختیاری، س.، 1396، اطلس جامع گیتاشناسی (راهنمای کامل جهان امروز ). گیتاشناسی، تهران. صفحات 82 تا 85. 
  3. حسینی، س.؛ ریاضی، ب.؛ شمس ­اسفندآباد، ب. و نادری، آ.، 1396. ارزیابی مناسبات زیستگاه Capra aegagrus در استان گلستان. مجله محیط زیست­ جانوری. دوره 2، شماره 9 ، صفحات 9 تا 16.
  4. خلیلی، ف.؛ ملکیان، م.؛ رجایی، ن. و همامی، م.، 1395. ارزیابی زیستگاه سنجاب ایرانی (Sciurus anumalus) در منطقه جنگلی سروک در استان کهگیلویه و بویراحمد. بوم ­شناسی کاربردی. سال 5،  شماره 4، صفحات 15 تا 24.
  5. سلامتان، ص. و آقابابایی، م.، 1391. ارزیابی زیستگاه پارک ملی کلاه قاضی با استفاده از روش هپ. کنفرانس ملی راهکارهای دستیابی به توسعه پایدار. تهران. وزارت کشور.
  6. سلمان ­ماهینی، س.، 1373. ارزیابی محیط ­زیست در محیط ­زیست­ در منطقه تورانی. پایان ­نامه کارشناسی­ ارشد، گروه ارزیابی محیطی. دانشگاه تهران. 45 صفحه.
  7. شعاعی، آ.؛ گلی ­پور، م.؛ رضایی، ه. و ببرستانی، ی.م.، 1396. ارزیابی پذیرش زیستگاه Panthera pardus saxicolor با روش پس زمینه آنتروپی، Maxent در پارک ملی تاندور در تابستان و پاییز. مجله محیط زیست­ جانوری. دوره 2، شماره 9، ، صفحات 21 تا 30.
  8. عرفانیان،ب.؛میرکریمی،س.ه.؛سلمان ­ماهینی،آ.س.و رضایی، ه.ر.ا.، 1392. مناسب بودن موجودیت زیستگاه مدل­ سازی برایPanthera pardus saxicolor در پارک ملی گلستان ایران. مجله زیست ­شناسی حیات­ وحش. دوره 2، شماره 69، صفحات 630 تا 632.
  9. عمانی، س.، 1389.ارزیابی تناسب زیستگاه Gazella bennettii در منطقه شکارممنوع سرخ در زابل در پاییز و زمستان. پایان ­نامه کارشناسی ­ارشد محیط ­زیست، واحد علوم و تحقیقات خوزستان. 68 صفحه.
  10. کرمی، م.ریاضی، ب. و کلانی، ن.، 1385. ارزیابی زیستگاه کفتار راه راه ایرانی در پارک ملی خجیر و ارائه مدل مطلوبیت با  کمک روش HEP. علوم محیطی. دوره 3. شماره 11. ص 77-86.
  11. کرمی، پ.، 1393. مدل ­سازی مناسبات زیست ­محیطی منطقه شکار Subgutturosain gharaviz subgutturosa با روش تجزیه و تحلیل عامل فیزیکی (ENFA). پایان ­نامه کارشناسی­ ارشد محیط ­زیست. دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی. 121 صفحه.
  12. کرمی، م.؛ رضایی، ب. و­ کولایی، ن.، 1385. مدل ­سازی سازگاری با محیط ­زیست Gazella subgutturosa subgutturosa در منطقه شکار گاراوییز استان کرمانشاه با ANN. مجله تحقیقات حیوانی مجله علمی ایران. دوره3، شماره 29، صفحات 340 تا 350.
  13. کرمی،م.؛حسن ­زاده ­کیابی، ب.؛ سلمان­ ماهینی، س. و پناهنده، م.، 1391. ارزیابی محیط ­زیست پهناور با مدل HEP در استان استان گیلان. مجله گیاه و اکوسیستم. شماره 14، صفحات 25 تا 40.
  14. کرمی، م.؛ حسن­زاده ­کیابی، ب.؛ سلمان­ ماهینی، ع. و پناهنده، م.، 1387. ارزیابی زیستگاه قرقاول معمولی در زیستگاه توتستان استان گیلان براساس روش هپ. گیاه و زیست ­بوم. دوره 4، شماره 14، صفحات 25 تا 40.
  15. مشتاقی، م.؛ کابلی، م. و شمسایی، م.، 1392. تعیین شاخص مطلوبیت زیستگاه(HSI)  اردک سرسبز Anas platyrhynchos  در رودخانه زاینده رود. فصلنامه اکوبیولوژی تالاب. دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اهواز. دوره 5، شماره 18، صفحات 13 تا 22.
  16. ملکی­نجف ­آبادی، س.، 1389. تعیین پارامترهای زیستگاه Ovis orientalis Isphahanicaتوسط GIS. پایان­ نامه کارشناسی­ ارشد گروه ارزیابی آلودگی، دانشگاه صنعتی اصفهان. 65 صفحه.
  17. منوری، س.م. و مومن­ بلاه ­فرد، س.ا.، 1389. ابزار ارزیابی مبتنی بر GIS برای حفاظت از تنوع ­زیستی. مجله بین­ المللی تحقیقات محیط زیست. دوره 4، شماره 4، صفحات 701 تا 712.
  18. هوشمند، ف. و ایزدی، ف.، 1392، ارزیابی زیستگاه گور ایرانی (Equus hemionus onager) در منطقه حفاظت ­شده المند- بهادران با روش HEP. اولین همایش ملی برنامه ­ریزی، حفاظت از محیط­ زیست و توسعه پایدار، همدان. صفحات 124 تا 138.
  19. Brook, P., 2007. Improving habitat suitability index models, wildlife society bulletin. Vol. 35, No. 1, pp: 163-167.
  20. De Cock, R., 2018. Biology and behaviour of lampyrids. Bioluminescence in Focus: A Collection of Illuminating Essays. University of Antwerp. pp: 163-200.
  21. DFO. 2016. Review of Habitat Evaluation Procedure (HEP) input parameters and model results for the Meadowbank Gold Mine Project. DFO Can. Sci. Advis. Sec. Sci. Resp. 2016/038.
  22. Doyon, F.; Higgelke, P.E. andMacLeod, H.L., 2000. Prepared for Millar Western Forest Products’ Biodiversity Assessment Project. KBM Forestry Consultants Inc. Thunder Bay, Ontario. pp: 8-19.  
  23. Ebischer, N.J. and Robertson, P. A., 2012. Practical aspects of compositional analysis as applied to pheasant habitat. Utilization in wildlife. pp: 285-293.
  24. Eigenbrod, F.; Hecnar, S. and Fahrig, L., 2008. Accessible habitat: an improved measure of the effects of habitat loss and roads on wildlife populations. Landscape Ecology. Vol. 23, No. 2, pp: 159-168.
  25. Erfanian, B.; Mirkarimi, S.H.; Mahini, A.S. and Rezaei, H.R. A., 2013. presence-only habitat suitability. modeling for Persian leopard in Golestan National Park, Iran. Wildlife Biology. Vol. 69, No. 2, pp: 630-632.
  26. Gelbard, J. and Belnap, J., 2003.  Roads as Conduits for Exotic Plant Invasions in a Semiarid Landscape.Conservation Biology. Vol. 17, No. 2, pp: 420-432.
  27. Geneletti, D., 2003. Biodiversity Impact Assessment of roads: an approach based on ecosystem rarity. Environmental Impact Assessment Review. Vol. 23, pp: 343-365.
  28. Haukos, D.A. and Smith, L.M., 1991. Vegetation management in playa lakes for wintering waterfowl. Management Note 14. Department of Range and Wildlife Management. Texas Tech University, Lubbock. 4 p.
  29. Hirzel, A. and Arlettaz,R.,2003. Modeling habitat suitability for complex species distributions by the environmental distance geometric mean. Environ Manage. Vol. 32, 614 p.
  30. Hing, S.; Narayan, E.J.; Thompson, R.C. and Godfrey, S., 2016. The relationship between physiological stress and wildlife disease: consequences for health and conservation. Ecology, Management and Conservation in Natural and Modified Habitats. Vol. 38, No. 1, pp: 309-317.
  31. Kostadin, B.G.; Thorna, S.; Zlatanovc, T.; Nikolovd, B.P.; Shurulinkove, P.; Daskalovae, G. and Gottschalkf, T. K., 2018. Evaluating the importance of managed forests as habitat for the Semicollared flycatcher. Forest Ecology and Management. Vol. 41, No. 4, pp: 123-129.
  32. Machmer, M.; Utzig, G.F.; Gates, T.M.; Savignac, C. and Dulisse, J., 2017. Development of a Northern Goshawk habitat suitability index for forest types of the Kootenay region. Conference: Proc. Biology and Management of Species and Habitats at Risk, At Kamloops, BC, Canada. pp: 241-246.
  33. McCrain, M. and Gerald, R., 2012. Habitat evaluation procedures (HEP) applied to mitigation banking in North Carolina, Journal of Environmental Management. Vol. 45, No. 2, pp: 153-162.
  34. McGarigal, K.; Crist, M.; Roworth, E. and Romme, W.H., 2001. Cumulative effects of roads and logging on landscape structure in the San Juan Mountains, Colorado (USA). Landscape Ecology. Vol. 16. pp: 327-349.
  35. Morrison, M.L.; Marcot, B.G. and Mannan, R.W., 1992. Wildlife-habitat relationships: Concepts and applications. Madison. WI: University of Wisconsin Press. 343 p.
  36. Olivier, F. and Wotherspoon, S.J., 2006. Habitat selection Modelling, using presence-only data: Case study of a colonial hollow nesting bird, the snow petrel. Ecological Modelling. Vol. 195, pp: 187-204.
  37. Peterson, A.T.; Lash, R.R.; Carroll, D.S. and Johnson, K.M., 2006. Geographic potential for outbreaks of Marburg hemorrhagic fever. American Journal of Tropical Medicine and Hygiene. Vol. 75, pp: 9-15.
  38. Tanaka, A., 2008. First application of Habitat Evaluation Procedure to EIA in Japan: How to quantify loss and gain of habitats. IAIA08 Conference Proceedings, 28th Annual Conference of the International Association for Impact Assessment. Perth Convention Exhibition Centre, Perth. Australia. pp: 741-749.
  39. Timossi, I.C., Woodard, E.L. and Barrett, R.H., 2015, Habitat sustainability models for use with ARC/INFO. Department of Environmental Science, Policy, and Management Universit y of California. Berkeley and the Sierra Nevada Ecosystem Project. 26 p.
  40. U.S. Fish and Wildlife Service (USFWS). 2010. Draft Fish and Wildlife Coordination Act Report for the Odessa Subarea Special Study, U. S. Bureau of Reclamation Pacific Northwest Regiom Yakima. Washington. 128 p.
  41. Underhill, J., 2002. Roads and wildlife: A study of the effects of roads on mammals in roadside habitats. Doctor of Philosophy. School of Geography and Environmental Science. The University of Birmingham. 98 p.
  42. Wakeley, J.S., 2018. A method to create simplified versions of existing habitat suitability index models. Environmental Management. Vol. 20, No. 1, pp: 79-83.
  43. Yang, H.; Viñaa, b.A.; Tanga, Y.; Zhanga, C.J.; Wanga, F.; Zhaoa, Z. and Liua, J., 2017. Range-wide evaluation of wildlife habitat change: A demonstration using Giant Pandas. Biological Conservation. Vol. 213, No. 2, pp: 203-209.

 

فصلنامه محیط زیست جانوری
دوره 11، شماره 2
مرداد 1398
صفحه 115-124

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار