تاثیر بوم شناختی سازه موج شکن بندرانزلی بر تنوع و فراوانی درشت بی مهرگان

نوع مقاله : بوم شناسی

نویسندگان

1 گروه زیست شناسی دریا، دانشکده فنی مهندسی و علوم پایه، دانشگاه گنبدکاووس، گنبدکاووس، ایران

2 گروه شیلات، دانشگاه گنبدکاووس، گنبدکاووس، ایران

3 گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

4 پژوهشکده آبزی‌پروری آب‌های داخلی، موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، سازمان تحقیقات و آموزش و ترویج کشاورزی، بندرانزلی، ایران

چکیده

به­ منظور بررسی تاثیر موج شکن بندرانزلی بر روی تنوع و فراوانی درشت بی ­مهرگان، 12 ایستگاه در دوسوی موج شکن در قسمت دیواره و بستر مجاور آن درنظر گرفته شد. نمونه ­برداری از آبان 1396 تا مرداد 1397 به ­صورت فصلی انجام گرفت. نتایج اولیه حضور گروه­ های جانوری متفاوت در بستر دریا و دیواره سنگی موج شکن و در دو سوی موج شکن را نشان داد. در ایستگاه­ های بستری، نرم ­تن دوکفه ای Cerastoderma glaucum با میانگین فراوانی 511/9±344/1 عدد در مترمربع و سخت­ پوست Stenogammarus compersus با فراوانی 55/9±77/7 عدد در مترمربع فقط در سمت دریا دیده شدند. کرم پرتار Streblospio gynobranchiata با فراوانی 42/5±33/3 عدد در مترمربع فقط در داخل اسکله یافت شد. از درشت بی­ مهرگان روی دیواره، نرم ­تنان دوکفه­ ای Mytilaster lineatus و  Mytilopsis leucophoeata به ­ترتیب درسمت دریا و درون اسکله فراوان­ ترین بودند و تغییرات فصلی در فراوانی آن­ ها دیده نشد. دوجورپای Melita mirzajanii به تعداد 1877±4106 و کرم پرتار Hediste diversicolor با 110±495 عدد در مترمربع بیش ­ترین فراوانی را روی دیواره موج شکن داشتند. مقادیر میانگین شاخص ­های تنوع شانون-وینر، سیمپسون و مارگالف در بستر دریا و دیواره سنگی موج شکن طی فصول مختلف تفاوت معنی ­دار نداشتند (0/05<p). تنوع درشت بی­ مهرگان سمت دریا در مقایسه با داخل اسکله بیش ­تر بوده و این تنوع روی دیواره بیش ­تر از بستر دریا بوده است. نتیجه حاکی از آن است که ایجاد سازه ­های مصنوعی هم ­چون موج شکن ­ها در افزایش تنوع درشت بی­ مهرگان نقش به­ سزایی خواهند داشت.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. ترابی ­جفرودی، ح.؛ تقوی، ح. و رحیمی ­بشر، م.ر.، 1394. الگوی توزیع و پراکنش کشتی­ چسب مهاجم دریای خزر Amphibalanus improvises  در سواحل سنگی حوضه جنوبی خزر. مجله بوم شناسی آبزیان. دوره 5، شماره 2، صفحات 57 تا 65.
  2. حسینی، س.ع.، 1389. گزارش هیدرولوژی و هیدروبیولوژی حوضه  جنوبی دریای خزر (1375-1376). سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی. موسسه تحقیقات شیلات ایران. شماره ثبت 402/89. 296 صفحه. 
  3. خیرآبادی، ن. و استکانی، س.، 1396. شناسایی گونه ­ای و بررسی اکولوژیکی خرچنگ در سواحل دریای خزر. مجله زیست ­شناسی جانوری تجربی. سال 6، شماره 3، صفحات 59 تا 67.
  4. طاهری، م.؛ سیف ­آبادی س.ج. و یزدانی­ فشتمی، م.، 1384. خصوصیات ریخت­ شناسی و زیستی کرم پرتار، Streblospio gynobranchiata، در ساحل نور- دریای خزر. مجله علوم و فنون دریایی ایران. دوره 4، شماره 3-4، صفحات 23 تا 29.
  5. عبدالملکی، ش.، 1382. پراکنش و پویایی جمعیت و ارزیابی میگوهای دریای خزر، گونه­ های جنس Palaemon  در سواحل استان گیلان. رساله دکتری دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات. 252 صفحه.
  6. فامیل ­مدیران،پ.، 1393. فناوری سازه­ های دریایی. آیین ­نامه طراحی موج شکن ­های سکویی شکل­ پذیر تالیف سازمان بنادر و دریانوردی ایران.  Civitech.ir
  7. قاسم ­اف، آ.گ.، 1992. اکولوژی دریای خزر. ترجمه ا. شریعتی 1378. موسسه تحقیقات و آموزش شیلات  ایران. 269 صفحه. 
  8. لالویی، 1383. پروژه هیدرولوژوی و هیدروبیولوژی و آلودگی­های زیست محیطی اعماق کم­تر از 10 متر حوضه جنوبی دریای خزر. سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی موسسه تحقیقات شیلات ایران. شماره ثبت 494/83. 
  9. مائی ­سیو، پ‌.آ. و فیلاتوآ، ز.آ.، 1985. جانوران‌ و تولیدات‌ زیستی‌ دریای‌ خزر، ترجمه‌ ابولقاسم‌ شریعتی‌، موسسه‌ تحقیقات‌ و آموزش‌ شیلات‌ ایران‌. 405 صفحه.
  10. محمدنژاد، ح. و حبیب­ حکیم­ زاده، م.، 1395. بررسی عددی رسوب­ گذاری ناشی از موج و جریان در بندرانزلی با در نظر گرفتن توسعه بازوهای موج شکن. نشریه صنعت حمل و نقل دریایی. سال 2، شماره 2، صفحات 13 تا 22.
  11. مهندسین مشاوره سازه­ پردازی ایران. 1395. ساخت دایک­ ها و موج شکن­ های بندرانزلی. بولتن روابط عمومی اداره کل بنادر و کشتیرانی استان گیلان. 4 صفحه.
  12. میرزاجانی، ع.، 1396. بررسی‌ وضعیت بیولوژیکی موجود در محدوده اسکله جدید بندرانزلی. پژوهشکده آبزی ­پروری آب­ های داخلی. شماره ثبت51831. 66 صفحه.
  13. میرزاجانی، ع.؛ قانع، ا.؛ خداپرست، ح.؛ قربان زاده ­زعفرانی، ق. و صدیقی ­سوادکوهی، ا.، 1393. مطالعه مصب رودخانه­ های منتهی به دریای خزر در استان گیلان بر اساس جوامع کفزیان. مجله زیست طبیعی منابع طبیعی ایران. دوره 67، شماره 4، صفحات 461 تا 474.
  14. میرزاجانی، ع.؛ یوسف­ زاد، ا.؛ صیادرحیم، م.؛ زحمتکش، ی.؛ قربان زاده ­زعفرانی، ق. و صدیقی­ سوادکوهی، ا.، 1394. شناسایی و فراوانی کفزیان مصب رودخانه­ های منتهی به دریای خزر در استان گیلان. مجله علمی شیلات ایران. سال 24، شماره 3، صفحات 1 تا 12.
  15. نگارستان، ح.؛ هاشمی ­مطلق، م. و نجات­ خواه، پ.، 1395. شناسایی و بررسی مجموعه ­های ماکروبنتوز سواحل جنوب ­غربی دریای مازندران (گیلان). مجله پایداری،توسعه و محیط زیست. دوره 3، شماره 2 ، صفحات 12 تا 30.
  16. Aggrey-Fynn, J.; Galyuon, I. and Aheto, D.W., 2011. Assessment of the environmental conditions and benethic macro-invertebrate communities in two coastal lagoons in Ghana. Annals of Biological Research. Vol. 2, No. 5, pp: 413-424.
  17. Birstein, J.A. and Romanova, N.N., 1968. Atlas Bespozvo nochnykh Kaspiiskogo Moria. Pishchevaia Promyshle-nost, Moscow.
  18. Boyle, Jr.T.; Keith, D. and Pfau, R., 2010. Occurrence, reproduction, and population genetics of the estuarine mud crab, Rhithropanopeus harrisii (Gould) (Decapoda, Panopidae) in Texas freshwater reservoirs. Crustaceana. Vol. 83, No. 4, pp: 493-505.
  19. Goncalves, F.; Ribeiro, R. and Soares, A.M.V.M., 1995. Laboratory study of effects of temperature and salinity on survival and larval development of a population of Rhithropanopeus harrisii from the Mondego River estuary, Portugal. Marine Biology. Vol. 121, No. 4, pp: 639-645.
  20. Heiler, K.C.; Nahavandi, N. and Albrecht, C., 2010. A new invasion into an ancient lake-the invasion history of the dreissenid mussel Mytilopsis leucophaeata (Conrad, 1831) and its first record in the Caspian Sea. Malacologia. Vol. 53, No. 1, pp: 185-192.
  21. Hunt, H. and Scheilbling, R.E., 1996. Physical and biological factors influencing mussel settlement on a wave exposed rocky shore. Marine Ecology Progress Series. Vol.142:135-145.
  22. Krapp-Schickel, T. and Sket B., 2015. Melita mirzajanii n. sp. (Crustacea: Amphipoda: Melitidae), a puzzling new member of the Caspian fauna. Zootaxa. Vol. 3948, No. 2, pp: 248-262.
  23. Krebs, C.J., 1989. Ecological methodology. New York: Harper & Row.
  24. Laine, A.O.; Mattila, J. and Lehikoinen, A., 2006. First record of the brackish water dreissenid bivalve Mytilopsis leucophaeata in the northern Baltic Sea. Aquatic Invasions.
  25. Lee, T.H. and Li, M.H., 2013. International assemblages on artificial structures and natural rocky habitats on Taiwan s north coast. Raffles Bulletin of Zoology. Vol. 61, No. 1.
  26. Ludwig, J.A. and Reynolds, J.F., 1988.  Statistical   Ecology.  John wily and sons, New York. 337 p.
  27. Malinovskaya, L.V. and Zinchenko, T.D., 2010. Mytilaster lineatus (Gmelin): long-term dynamics, distribution of invasive mollusk in the Northern Caspian Sea. Russian Journal of Biological Invasions. Vol. 1, No. 4, pp: 288-295.
  28. Martin, D.; Bertasi, F.; Colangelo, M.A.; de Vries, M.; Frost, M.; Hawkins, S.J.; Macpherson, E.; Moschella, P.S.; Satta, M.P.; Thompson, R.C. and Ceccherelli, V.U., 2005. Ecological impact of coastal defence structures on sediment and mobile fauna: evaluating and forecasting consequences of unavoidable modifications of native habitats. Coastal engineering. Vol. 52, No. 10-11, pp.1027-1051.
  29. Milon, J.W., 1989. Artificial marine habitat characteristics and participation behavior by sport anglers & divers. Bulletin of Marine Science. Vol. 44, No. 2, pp: 853-862.
  30. Mirzajani, A.; Hamidian, A.H.; Bagheri, S. and Karami, M., 2016. Possible effect of Balanus improvisus on Cerastoderma glaucum distribution in the south-western Caspian Sea. Journal of the Marine Biological Association of the United Kingdom. Vol. 96, No. 5, pp: 1031-1040.
  31. Mirzajani, A.R. and Kiabi, B.H., 2000. Distribution and abundance of coastal Caspian Amphipoda [Crustacea] in Iran. Polskie Archiwum Hydrobiologii. Vol. 47, pp: 3-4.
  32. Mirzajani, A.R. and Vonk, R., 2006. Spatial and temporal aspects of the lagoon cockle and its commensal amphipod in the southwestern Caspian Sea Zoology in the Middle East. Vol. 37, pp: 63-72.
  33. Pourjomeh, F.; Shokri, M.R. and Kiabi, B., 2014. Do cement Boulders Mimic Natural Boulders for Macro Invertebrates in the Southern Caspian Sea? Turkish Journal of Fisheries and Aquatic Sciences. Vol. 14, pp: 155-164.
  34. Rijn, L., 2013. Leovanrijn-sediment.com.
  35. Roche, D.G. and Torchin, M.E., 2007. Established population of the North American Harris mud crab, Rhithropanopeus harrisii (Gould 1841) (Crustacea: Brachyura: Xanthidae) in the Panama Canal.
  36. Seaby, R.M.H. and Henderson, P.A., 2007. SDR-IV. Pisces Conservation. Pisces Conservation Publisher.
  37. Shorygin, A.A. and Karpevich, A.F., 1948. New introducers of the Caspian Sea and their significance in the biology of this reservoir. Krymizdat, Simferopol (in Russian).
  38. Southward, A.J. and Orton, J.H., 1954. The effects of wave-action on the distribution and numbers of the commoner plants and animals living on the Plymouth breakwater. Journal of the Marine Biological Association of the United Kingdom. Vol. 33, No. 1, pp: 1-19.
فصلنامه محیط زیست جانوری
دوره 11، شماره 3
پاییز 1398
صفحه 319-326

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار