جغرافیای زیستی و پراکنش ماهیان غضروفی براساس شاخص‌های تنوع گونه‌ای در خلیج فارس و دریای عمان

نوع مقاله : تنوع زیستی

نویسندگان

1 باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، واحد بندرعباس، دانشگاه آزاد اسلامی، بندرعباس، ایران

2 پژوهشکده اکولوژی خلیج‌ فارس و دریای عمان، مؤسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، بندرعباس، ایران

3 مؤسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

چکیده

مطالعه حاضر با هدف بررسی تنوع گونه ‌ای و پراکنش ماهیان غضروفی در خلیج فارس و در دریای عمان با استفاده از شاخص ‌های تنوع زیستی انجام شد و نقشه‌ های مربوطه با استفاده از نرم افزار GIS ترسیم گردید. نمونه ­برداری از مهر ماه لغایت دی ماه 1396 از آب‌ های استان‌ های سیستان و بلوچستان و هرمزگان در خلیج فارس و دریای عمان به ­وسیله کشتی ترال کف کلاس فردوس انجام شد. در مجموع تعداد 4014 نمونه از ماهیان غضروفی در منطقه مورد مطالعه صید شدند که 245 نمونه کوسه ماهی متعلق به 10 گونه و 4 خانواده و تعداد 3769 نمونه سپرماهی متعلق به 21 گونه و 12 خانواده را تشکیل می‌ دادند. نتایج نشان داد که شاخص غنای گونه‌ای مارگالف از صفر تا 1/821 برای کوسه ماهیان و از صفر تا 2/65 برای سپر ماهیان متغیر بود. هم­ چنین شاخص یکپارچگی پیلو 0/43 تا 1 برای کوسه ماهیان و از از 0/11 تا 1 برای سپر‌ماهیان متغیر بود. هم ­چنین مقدار شاخص شانون برای کوسه ماهیان از صفر تا 1/09 و برای سپر‌ماهیان از صفر تا 1/86 متغیر بود. پراکنش شاخص تنوع شانون برای کوسه ماهیان تنها محدوده طول جغرافیایی 54 تا 56 درجه (محدوده جنوب جزیره قشم تا بندرلنگه) را نقطه با تنوع گونه‌ای بالا نسبت به بقیه منطقه مورد مطالعه نشان داد. در طرف دیگر، پراکنش این شاخص برای سپر‌ماهیان دو محدوده طول جغرافیایی 57 تا 59 درجه (سیریک تا میدانی) و طول جغرافیایی 53 تا 55 درجه (جزیره کیش تا جزیره قشم) را نقاط داغ جهت حضور سپر‌ماهیان معرفی کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Biogeography and distribution of Elasmobranches based on biodiversity indices in the Persian Gulf and Oman Sea

نویسندگان [English]

  • Ali Reza Rastgoo 1
  • Siamak Behzadi 2
  • Tooraj Valinassab 3
1 Young Researchers and Elite Club, Bandar Abbas Branch, Islamic Azad University, Bandar Abbas, Iran
2 Persian Gulf and Oman Sea Ecology Research Center, Iranian Fisheries Science Research Institute (IFSRI), Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Bandar Abbas, Iran
3 Iranian Fisheries Science Research Institute (IFSRI), Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
چکیده [English]

The present study aimed to the biodiversity of Chondrichthyes and distribution of this group of aquatic animals in the Persian Gulf and Oman Sea using biodiversity indices and finally, the maps were ploted using the GIS software. Data collection was carried out from October to December 2018 using bottom trawler by Ferdows from Sistan and Baluchestan and Hormozgan provinces waters in the Persian Gulf and Oman Sea. A total of 4014 specimens were caught in the study area, of which 245 specimens belonged to 10 species and 4 families of sharks and 3769 specimens belonged to 21 species and 12 families. The results showed that Margalef species richness index varied from zero to 1.82 for sharks and from zero to 2.65 for batoids. Also, the Pielou’s evenness index varied from 0.43 to 1 for sharks and from 0.11 to 1 for the batoids. Also, the Shannon index varied from zero to 1.9 for sharks and zero to 1.86 for batoids. The Shannon Diversity Index distribution for sharks only showed a range of 54 to 56 degrees longitude (range south of Qeshm Island to Bandar-lengeh) as a hotspot compared to the rest of the study area. On the other hand, the distribution of this index showed two points, range from 57 to 59 degrees longitude (Sirik to Meydani) and of 53 to 55 degrees longitude (Kish Island to Qeshm Island) as hotspots for the presence of batoids.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shark
  • Batoids
  • Species diversity
  • Distribution
  • Persian Gulf
  • Oman Sea

مراجع

  1. بهزادی، س.، 1385. بررسی تنوع و پراکنش سپرماهیان در آب ‌های استان هرمزگان (خلیج فارس و دریای عمان). پایان­ نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس. 112 صفحه.
  2. راستگو، ع.ر.، 1395. بررسی رژیم غذایی و تخمین سطح تغذیه ‌ای گونه‌ های غالب سپر ماهیان در دریای عمان. رساله دکتری تخصصی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران. 136 صفحه.
  3. راستگو، ع.ر.، 1397. بررسی فراوانی و پراکنش گونه‌های غالب سپرماهیان در دریای عمان و تعیین اثر فاکتور‌های اکولوژیک. پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان. 97 صفحه.
  4. راستگو، ع.ر.، 1396. تنوع گونه ‌ای و رابطه طولی وزنی در ماهیان غضروفی خلیج فارس (محدوده استان هرمزگان) و دریای عمان. مجله پژوهش‌ های علوم و فنون دریایی. سال 12، شماره 4، صفحات 1 تا 11.
  5. وثوقی، ع.، 1372. شناسایی سپرماهیان تنگه هرمز. پایان ­نامه کارشناسی ­ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال. 112 صفحه.
  6. وثوقی، ع.، 1379. شناسایی و تعیین گسترش ماهیان غضروفی خلیج فارس (آب ‌های استان بوشهر). پایان نامه دکتری دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران. 210 صفحه.
  7. Bishop, J.M.; Moore, A.B.M.; Alsaffar, A.H. and Abdul Ghaffar, A.R., 2016. The distribution, diversity and abundance of elasmobranch fishes in a modified subtropical estuarine system in Kuwait. Journal of applied ichthyology. Vol. 32, pp: 75-82.
  8. Bustamante, C.; VargasCaro, C. and Bennett, M.B., 2014. Biogeographic patterns in the cartilaginous fauna (Pisces: Elasmobranchii and Holocephali) in the southeast Pacific Ocean. Peer J. Vol. 2, pp: e416.
  9. Campbell, H.A.; Hewitt, M.; Watts, M.E.; Peverell, S. and Franklin, C.E., 2012. Short-and long-term movement patterns in the freshwater whipray (Himantura dalyensis) determined by the signal processing of passive acoustic telemetry data. Marine and Freshwater Research. Vol. 63, pp: 341-350.
  10. Carey, F.G. and Scharold, J.V., 1990. Movements of blue sharks (Prionace glauca) in depth and course. Marine Biology. Vol. 106, pp: 329-342.
  11. Collins, A.; Heupel, M. and Motta, P., 2007. Residence and movement patterns of cownose rays Rhinoptera bonasus within a south‐west Florida estuary. Journal of Fish Biology. Vol. 71, pp: 1159-1178.
  12. Craig, J.; Gillikin, P.; Magelnicki, M. and May, L., 2010. Habitat use of cownose rays (Rhinoptera bonasus) in a highly productive, hypoxic continental shelf ecosystem. Fisheries Oceanography. Vol. 19, pp: 301-317.
  13. Ellis, J.R.; Cruz-Martinez, A.; Rackham, B. and Rogers, S.I., 2005. The distribution of chondrichthyan fishes around the British Isles and implications for conservation. Journal of Northwest Atlantic Fishery Science. Vol. 35, pp: 195-213.
  14. Ferretti, F.;Myers, R.A.;Serena, F. and Lotze, H.K., 2008. Loss of large predatory sharks from the Mediterranean Sea. Conservation Biology. Vol. 22, pp: 952-964.
  15. Ferretti, F.; Worm, B.; Britten, G.L.; Heithaus, M.R. and Lotze, H.K., 2010. Patterns and ecosystem consequences of shark declines in the ocean. Ecology Letters. Vol. 13, pp: 1055-1071.
  16. Ghotbeddin, N.; Javadzadeh, N. and Azhir, M.T., 2014. Catch per unit area of Batoid fishes in the Northern Oman Sea. Iranian J of fisheries sciences. Vol. 13, No. 1, pp: 47-57.
  17. Henderson, A.C.; McIlwain, J.L.; Al-Oufi, H.S. and Al Sheili, S., 2007. The Sultanate of Oman shark fishery: Species composition, seasonality and diversity. Vol. 86, pp: 159-168.
  18. Henderson, A.C.; McIlwain, J.L.; Al-Oufi, H.S.; Al Sheile, S. and Al-Abri, N., 2009. Size distributions and sex ratios of sharks caught by Oman’s artisanal fishery. African Journal of Marine Science. Vol. 31, pp: 233-239.
  19. Heupel, M. and Hueter, R., 2002. Importance of prey density in relation to the movement patterns of juvenile blacktip sharks (Carcharhinus limbatus) within a coastal nursery area. Marine and Freshwater Research. Vol. 53, pp: 543-550.
  20. Jabado, R.W. and Spaet, J.L., 2017. Elasmobranch fisheries in the Arabian Seas Region: Characteristics, trade and management. Fish and Fisheries. Vol. 18, pp: 1096-1118.
  21. Jabado, R.W.; Kyne, P.M.; Pollom, R.A.; Ebert, D.A.; Simpfendorfer, C.A.; Ralph, G.M. and Dulvy, N.K., 2017. The Conservation Status of Sharks, Rays, and Chimaeras in the Arabian Sea and Adjacent Waters. Environment Agency Abu Dhabi, UAE and IUCN Species Survival Commission Shark Specialist Group, Vancouver, Canada.
  22. Jaine, F.R.; Couturier, L.I.; Weeks, S.J.; Townsend, K.A.;Bennett, M.B.;Fiora, K. and Richardson, A.J., 2012. When giants turn up: sighting trends, environmental influences and habitat use of the manta ray Manta alfredi at a coral reef. PLoS One. Vol. 7, pp: e46170.
  23. Kendall, V.J. and Haedrich, R.L., 2006. Species richness in Atlantic deep-sea fishes assessed in terms of the mid-domain effect and Rapoport's rule. Deep Sea Research Part I: Oceanographic Research Papers. Vol. 53, pp: 506-515.
  24. Margalef, R., 1969. Prespectives in Ecological Theory. The University of Chicago Press, Chicago.
  25. Marques, J.C., 2009. Ecological indicators for coastal and estuarine environmental assessment: a user guide. WIT Press, USA.
  26. Moore, A.B.M. and Peirce, R., 2013. Composition of elasmobranch landings in Bahrain. African Journal of Marine Science. Vol. 35, pp: 593-596.
  27. Moore, A.B.M.; McCarthy, I.D.; Carvalho, G.R. and Peirce, R., 2012. Species, sex, size and male maturity composition of previously unreported elasmobranch landings in Kuwait, Qatar and Abu Dhabi Emirate. Journal of Fish Biology. Vol. 80, pp: 1619-1642.
  28. Navarro, J.; Cardador, L.; Fernández, Á.M.; Bellido, J.M. and Coll, M., 2016. Differences in the relative roles of environment, prey availability and human activity in the spatial distribution of two marine mesopredators living in highly exploited ecosystems. Journal of biogeography. Vol. 43, pp: 440-450.
  29. Pielou, E.C., 1969. An introduction to Mathematical Ecology. Wiley Interscience, New York.
  30. Pinto, R.; Patrício, J.; Baeta, A.; Fath, B.D.; Neto, J.M. and Marques, J.C.,2009. Review and evaluation of estuarine biotic indices to assess benthic condition. Ecological indicators. Vol. 9, No. 1, pp: 1-25.
  31. Rastgoo, A.R. and Navarro, J., 2017. Trophic levels of teleost and elasmobranch species in the Persian Gulf and Oman Sea. J of Applied Ichthyology. Vol. 33, pp: 403-408.
  32. Rastgoo, A.R.; Navarro, J. and Valinassab, T., 2018. Comparative diets of sympatric batoid elasmobranchs in the Gulf of Oman. Aquatic Biology. Vol. 27, pp: 35-41.
  33. Reynolds, R.M., 1993. Physical oceanography of the Gulf, Strait of Hormuz & the Gulf of Oman: results from the mitchell expedition. Marine pollution bulletin. Vol. 27, pp: 35-60.
  34. Salarpouri, A.; Kamrani, E.; Kaymaram, F. and Mahdavi Najafabadi, R., 2018. Essential fish habitats (EFH) of small pelagic fishes in the north of the Persian Gulf and Oman Sea, Iran. Iranian J of Fisheries Sciences. Vol. 17, pp: 74-94.
  35. Shepherd, T.D. and Myers, R.A., 2005. Direct and indirect fishery effects on small coastal elasmobranchs in the northern Gulf of Mexico. Ecology letters. Vol. 8, pp: 1095-1104.
  36. Torres, L.G.; Heithaus, M.R. and Delius, B., 2006. Influence of teleost abundance on the distribution and abundance of sharks in Florida Bay, USA. Hydrobiologia. Vol. 569, pp: 449-455.
  37. Valinassab, T.; Daryanabard, R.; Dehghani, R. and Pierce, G.J., 2006. Abundance of demersal fish resources in the Persian Gulf and Oman Sea. J of the Marine Biological Association of the United Kingdom. Vol. 86, pp: 1455-1462.
  38. Webb, P.W.; Cotel, A. and Meadows, L.A., 2010. Waves and eddies: effects on fish behavior and habitat distribution. Fish locomotion: An eco-ethological perspective. pp: 1-39.
  39. Wetherbee, B.M. and Cortés, E., 2004. Food consumption and feeding habits. In: Carrier, J.C., Musick, J.A., Heithaus, M.R. (Eds.), The Biology of Sharks and Their Relatives. CRC Press, Boca Raton, FL. pp: 224-246.
فصلنامه محیط زیست جانوری
دوره 12، شماره 3
مهر 1399
صفحه 175-182

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار