شناسایی کریدورهای زیستگاهی گوسفند وحشی ارمنی (Ovis orientalis gmelini) در مناطق حفاظت شده خانگرمز و آلموبلاغ در استان همدان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه ملایر، ملایر، ایران

2 گروه محیط زیست، موسسه آموزش عالی عمران و توسعه، همدان، ایران

10.22034/aej.2020.122365

چکیده

یکی از مهم ­ترین فرآیند­هایی که موجب تغییر الگوی زیستگاه در سیمای سرزمین می ­شود تکه تکه شدن زیستگاه است، که امروزه به بزرگ­ ترین تهدید تنوع زیستی در سطح جهان تبدیل شده که خود ناشی از تخریب بخش ­هایی از زیستگاه است. برای جلوگیری از کاهش تنوع زیستی بر ایجاد گذرگاه ­ها به ­منظور برقراری ارتباط بین سیماهای سرزمین­ های تکه تکه شده جهت حرکت جانوران تاکید شده است. در این پژوهش از روش مکسنت برای ایجاد نقشه مطلوبیت زیستگاه و آنالیز کم ­ترین هزینه مسیر برای شناسایی و طراحی گذرگاه­ ها استفاده گردید. به­ منظور بررسی تأثیر متغیرهای زیستی و غیرزیستی بر زیستگاه قوچ و میش ارمنی، 8 فاکتور براساس ویژگی­ های رفتاری و بوم­ شناختی گونه و ویژگی­ های منطقه مورد مطالعه انتخاب شدند که شامل شیب، ارتفاع، فاصله از جاده اصلی، فاصله از صیاد، فاصله از روستا، فاصله از منابع آبی و جهت می­ باشد. طبق تحلیل مکسنت و نتایج ازمون جک نایف 4 متغیر فاصله از طعمه ­خوار (گرگ)، طبقات ارتفاعی، فاصله از روستا و فاصله از منابع آبی بیش ­ترین تاثیر یا نقش و متغیر جهت کم ­ترین نقش را داشتند. با توجه به بررسی ­های به ­عمل آمده بروی نقشه­ ها و بررسی­ های میدانی سه مسیر انتخاب گردید مسیر اول به­ دلیل مسافت طولانی و قرار گرفتن در بین روستا و داشتن ارتفاع کم ­تر و هم­ چنین نزدیکی به جاده­ های اصلی مناسب درنظر گرفته نمی ­شود مسیر دوم و سوم با توجه به این­ که هردو در انتها به یک مسیر منتهی می­ شود مناسب­ تر بوده و می­ تواند به ­عنوان کریدور اصلی درنظر گرفته شوند.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. آذری ­دهکردی، ف.، 1386. اصول اکولوژی سیمای سرزمین در معماری سیمای سرزمین و برنامه ‌ریزی کاربری زمین. انتشارات اتحاد ادبستان تهران. 96 صفحه.
  2. اداره کل حفاظت محیط زیست استان همدان. 1395. معاونت محیط طبیعی. امور مناطق، اطلاعات مناطق حفاظت شده استان همدان.
  3. اداره کل هواشناسی استان همدان. 1395. تحلیل ایستگاه­های سینوپتیک استان. فصلنامه کوهستان الوند. گروه تحقیقات اداره کل هواشناسی استان همدان. شماره 24، صفحات 6 تا 8.
  4. ارسلان، ش.؛ حبیب­ زاده، ن. و حسینی، م.، 1396. تعیین اولویت کریدور­های حیات ­وحش بین مناطق حفاظت شده استان آذربایجان ­شرقی. جغرافیا و پایداری محیط. شماره 23، صفحات67 تا 82. 
  5. الماسیه، ک.؛ کابلی، م.؛ رسولی، ف.؛ قدیریان، ط.؛ فهیمی، ه. و آبتین، ا.، 1396. شناسایی بلوک ­ها و کریدور­های زیستگاهی خرس سیاه ایرانی در استان هرمزگان. فصلنامه محیط­ زیست جانوری. دوره 9، شماره1، صفحات 31 تا 38.
  6. شمس ­اسفندآباد، ب.؛ کرمی، م. و همامی، م.ر.، 1389. مدل سازی مطلوبیت زیستگاه رویکردی نوین برای برنامه ­ریزی حفاظت از تنوع  زیستی. مجموعه مقالات اولین همایش ملی بررسی تهدیدات و عوامل تخریب تنوع­ زیستی در منطقه زاگرس مرکزی، دانشگاه صنعتی اصفهان، 11 صفحه.
  7. عرفانیان، ب.؛ میرکریمی، ح.؛ سلمان ­ماهینی، ع. و رضایی، ح.، 1393. مکان­ یابی احداث گذرگاه برای پلنگ در پارک ملی گلستان. فصلنامه محیط زیست جانوری. دوره 7، شماره4، صفحات 1 تا 10.
  8. ثنایی، ف.؛ میرکریمی، ح.؛ سلمان ­ماهینی، ع. و وارسته مرادی، ح.، 1391. بررسی اکولوژی کریدور و تکه ­تکه شدن زیستگاه. اولین همایش توسعه پایدار کشاورزی و محیط زیست سالم. دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان، شرکت هم اندیشان محیط زیست فردا.
  9. کریمی، س.؛ وارسته ­مرادی، ح. و رضایی، ح.، 1391. مطلوبیت زیستگاه دارکوب سیاه در دو فصل زمستان و بهار درجنگل شصت کلاته گرگان. اکولوژی کاربردی. سال 1، شماره 1، صفحات 15 تا 29.
  10. عرفانیان، ب.، 1390. مسیریابی بهینه گذرگاه ­های حرکتی پلنگ (Panthera pardus) در پارک ملی گلستان. پایان ­نامه کارشناسی ارشد. دانشکده شیلات و محیط زیست. دانشگاه علوم و کشاورزی و منابع طبیعی گرگان. 158 صفحه.
  11. مشهدی ­احمدی، ا؛ شمس ­اسفندآبادی، ب. و گشتاسب میگوئی، ح.، 1393. مدل ­سازی مسیرهای گدار گوسفند وحشی البرز مرکزی (O.o.arkali & O.o.vigneii) با استفاده از آنالیز کم ­ترین هزینه مسیر در استان تهران. مجله علوم و مهندسی محیط زیست.  سال 1، شماره 3، صفحات 41 تا 58.
  12. ولی زادگان، ن. و رمضانی، م.، 1392. کریدورهای حیات وحش و نحوه تشخیص بهترین مکان­ ها برای ایجاد کریدور­ها در مناطق حفاظت شده. اولین همایش ملی برنامه ­ریزی، حفاظت از محیط ­زیست و توسعه پایدار، همدان، انجمن ارزیابان محیط زیست هگمتانه.
  13. Beier, P.; Majka, D.R. and Spencer, W.D., 2002. Forks in the Road: Choices in procedures for designing wildland linkages. Conservation Biology. Vol. 33, No. 2, pp: 122-128.
  14. Beier, P. and Noss, R.F., 1998. Do habitat corridors provide connectivity? Conservation Biology Vol. 12, No. 6, pp: 1241-1252.
  15. Beier, P.; Majka, D.R. and Wayaned, S., 2008b. Forks in the Road: Choices in Procedures for Designing Wildland Linkages. Conservation Biology. Vol. 22, No. 4, pp: 836-851.
  16. Beier, P.; Spencer, W. and Baldwin, R.F., 2011. Toward best practices for developing regional connectivity maps Conservation Biology. Vol. 25, No. 5, pp:879-892.
  17. Beirer, P.; Garding, E. and Majka, D.R., 2008a. Arizona missing linkages Gila Bend- Sierra Estr Linkage Design Report. School of Forestry Arizona Game and Fish Department. Northern Arizona University. 109 p.
  18. Belote, R.T.; Dietz, M.S.; McRae, B.H.; Theobald, D.M.; McClure, M.L.; Irwin, G.H.; McKinley, P.S.; Gage, J.A. and Aplet, G.H., 2016. Identifying Corridors Among Large Protected Areas in the United States. PLOS ONE. Vol. 11, No. 4, pp: 1-16.
  19. Bennett, A.F., 2003. Linkages in the landscape, the role of corridors and connectivity in wildlife conservation. IUCN, Gland, Switzerland and Cambridge, UK. 262 P.
  20. Bond, A., 2003. Principles of Wildlife Corridor Design. Centre for Biological Diversity, Tucson. 4 p.
  21. Brotons, L.; Manosa, S. and Estrada, J., 2004. Modeling the effects of irrigation schemes on the distribution of steppe birds in Mediterranean farmland. Biodiversity and Conservation. Vol. 13, No. 5, pp: 1039-1058.
  22. Chetkiewicz, C.L.B. and Boyce, M.S., 2009. Use of resource selection functions to identify conservation corridors. Journal of Applied Ecology. Vol. 46, No. 5, pp: 1036-1047.
  23. Crooks, K.R., 2002. Relative sensitivities of mammalian carnivores to habitat fragmentation. Journal of conservation biodiversity. Vol. 16, No. 2, pp: 488-502.
  24. Forman. R.T.T.; Dramstad, W.E. and Olson, J.D., 1996. Landscape ecology principles in landscape architecture and land- use planning. Harvard University. 79 P.
  25. Hirzel, A.H., 2001. When GIS come to life, Linking landscape and population ecology for large population management modeling: The case of ibex (capra ibex) in Switzerland. PhD thesis. Institue of Ecology, Laboratory for Conservation Biology University of Lausanne.
  26. McRae, B.H.B.; Dickson, T.H.; Keitt, M. and Shah, V., 2008. Using circuit theory to model connectivity in ecology, evolution and conservation. Journal of Ecology. Vol. 89, No. 10, pp:2712-2724.
  27. Mech, S.G. and Hallett. J.G., 2001. Evaluating the effectiveness of corridors: a genetic approach. Conservation Biology. Vol. 15, No. 2, pp:467-474.
  28. Philips, J.S.; Dudik, M. and Schapire, E., 2006. A maximum entropy approach to species distribution modeling. Proceedings of the Twenty-First International Conference of Machin Learning, Banff, Alberta, Canada. 7 p.
  29. Seoane, J.; Carrascal, L.M.; Palomino, D. and Alonso, C.L., 2010. Population size and habitat relationships of Black-bellied Sandgrouse (Pterocles orientalis) in the Canary Islands, Spain. Bird Conservation International. Vol. 20, No. 2, pp: 161-175.
  30. Simberloff, D. and Cox, J., 1987. Consequences and costs of conservation corridors. Conservation Biology. Vol. 1, No. 1, pp: 63-71.
  31. Singleton, P.H.; Gianes, W.L. and Lehmkukhl, J.F., 2002. Landscape Permeability for Large Carnivores in Washington: A Geographic Information System Weighted- Distance and Least Cost Corridor Assessment United States Department of Agriculture. 549 p.

 

فصلنامه محیط زیست جانوری
دوره 12، شماره 4
زمستان 1399
صفحه 9-16

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار