گروه بیوشیمی، پژوهشکده علوم و فناوری های زیستی، دانشگاه صنعتی مالک اشتر، تهران، ایران
10.22034/aej.2020.125405
چکیده
استرس از مهم ترین عوامل ناپایدارکننده درونی، اثرات منفی بر‌جسته‌ای بر کارکردهای شناختی برجای گذاشته است. القاء استرس با بهره گیری از مدل استرس مزمن غیر‌قابل پیش‌بینی به طور گسترده ای به منظور بررسی تأثیر قرار گرفتن در معرض استرس، در چندین مدل حیوانی مورد پژوهش قرار گرفته است که شامل مواجهه با عوامل استرس زا به صورت تصادفی، متناوب و غیر‌قابل پیش‌بینی در طی چندین روز می باشد. مطالعات بیان می کنند که استرس مزمن احتمالاً موجب اختلال در عملکرد حافظه می شود. هدف از مطالعه، بررسی بروز اختلال در یادگیری و حافظه فضایی در آزمون ماز آبی موریس پس از القاء استرس مزمن غیر‌قابل پیش بینی در 6 روز متوالی می باشد. موش های صحرایی نر بالغ به‌طور تصادفی به دو گروه شاهد (عدم القاء استرس مزمن) و استرس (القاء استرس مزمن غیر‌قابل پیش بینی به مدت 6 روز متوالی) تقسیم شدند. استرس، یادگیری و حافظه فضایی حیوانات به ترتیب توسط ماز به علاوه‌ای شکل مرتفع و ماز آبی موریس مورد بررسی قرار گرفت. استرس مزمن غیر‌قابل پیش بینی موجب کاهش عملکرد در یادگیری و حافظه فضایی شد. مدت زمان و مسافت سپری شده برای رسیدن به سکوی پنهان در گروه استرس در مقایسه با گروه شاهد در مجموع چهار روز آموزشی روندی افزایشی را نشان داد. به طوری که در روزهای چهارم افزایش معنی داری (0/05>p ) در هر دو پارامتر مشاهده شد. هم چنین، القاء استرس منجر به کاهش معنی دار در درصد مدت زمان حضور در ربع هدف در مقایسه با گروه شاهد شد (0/01>p ). در آزمون ماز به علاوه‌ای شکل مرتفع، گروه استرس کاهش معنی داری را در درصد زمان ماندن در بازوی باز در مقایسه با گروه شاهد نشان داد (0/05>p ). مطالعه حاضر با قرار‌دادن موش های نر در معرض استرس غیر‌قابل پیش بینی به مدت 6 روز بیان داشت که احتمالاً به دلیل کارآمد واقع شدن استراتژی های القاء استرس به کار گرفته شده، دستیابی به مکان سکوی پنهان در ماز آبی موریس در مدت زمان و مسافت بیش تری صورت گرفته است.
Alfarez, D.N.; Joëls, M. and Krugers, H.J., 2003. Chronic unpredictable stress impairs long‐term potentiation in rat hippocampal CA1area and dentate gyrus in vitro. European Journal of Neuroscience. Vol. 17, pp: 1928-1934.
Beck, K.D. and Luine, V.N., 2002. Sex differences in behavioral and neurochemical profiles after chronic stress: role of housing conditions. Physiology & behavior. Vol. 75, pp: 661-673.
Bliss, T.V. and Collingridge, G.L., 1993. A synaptic model of memory: long-term potentiation in the hippocampus. Nature. Vol. 361, pp: 31-39.
Bliss, T.V. and Lømo, T., 1973. Long‐lasting potentiation of synaptic transmission in the dentate area of the anaesthetized rabbit following stimulation of the perforant path. The Journal of physiology. Vol. 232, pp: 331-356.
Bodnoff, S.R.; Humphreys, A.G.; Lehman, J.C.; Diamond, D.M.; Rose, G.M. and Meaney, M.J., 1995. Enduring effects of chronic corticosterone treatment on spatial learning, synaptic plasticity, and hippocampal neuropathology in young and mid-aged rats. Journal of Neuroscience. Vol. 15, pp: 61-69.
Cerqueira, J.J.; Mailliet, F.; Almeida, O.F.; Jay, T.M. and Sousa, N., 2007. The prefrontal cortex as a key target of the maladaptive response to stress. Journal of Neuroscience. Vol. 27, pp: 2781-2787.
Conrad, C.D.; Galea, L.A.; Kuroda, Y. and McEwen, B.S., 1996. Chronic stress impairs rat spatial memory on the Y maze, and this effect is blocked by tianeptine treatment. Behavioral neuroscience. Vol. 110, p: 1321.
de Kloet, E.R.; Oitzl, M.S. and Joëls, M., 1999. Stress and cognition: are corticosteroids good or bad guys? Trends in neurosciences. Vol. 22, pp: 422-426.
Gould, E.; Tanapat, P.; Rydel, T. and Hastings, N., 2000. Regulation of hippocampal neurogenesis in adulthood. Biological psychiatry. Vol. 48, pp: 715-720.
Herbert, J.; Goodyer, I.M.; Grossman, A.B.; Hastings, M.H.; De Kloet, E.R.; Lightman, S.L.; Lupien, S.J.; Roozendaal, B. and Seckl, J.R., 2006. Do corticosteroids damage the brain? Journal of neuroendocrinology. Vol. 18, pp: 393-411.
Isgor, C.; Kabbaj, M.; Akil, H. and Watson, S.J., 2004. Delayed effects of chronic variable stress during peripubertal juvenile period on hippocampal morphology and on cognitive and stress axis functions in rats. Hippocampus. Vol. 14, pp: 636-648.
Jangra, A.; Sriram, C.S.; Dwivedi, S.; Gurjar, S.S.; Hussain, M.I.; Borah, P. and Lahkar, M., 2017. Sodium phenylbutyrate and edaravone abrogate chronic restraint stress-induced behavioral deficits: implication of oxido nitrosative, endoplasmic reticulum stress cascade, and neuroinflammation. Cellular and molecular neurobiology. Vol. 37, pp: 65-81.
Kleen, J.K.; Sitomer, M.T.; Killeen, P.R. and Conrad, C.D., 2006. Chronic stress impairs spatial memory and motivation for reward without disrupting motor ability and motivation to explore. Behavioral neuroscience. Vol. 120, pp: 842.
Luine, V.; Martinez, C.; Villegas, M.; Magariños, A.M. and McEwen, B.S., 1996. Restraint stress reversibly enhances spatial memory performance. Physiology and behavior. Vol. 59, pp: 27-32.
Luine, V.; Villegas, M.; Martinez, C. and McEwen, B.S., 1994. Repeated stress causes reversible impairments of spatial memory performance. Brain research. Vol. 639, pp: 167-170.
Lynch, J.W.; Kaplan, G.A. and Shema, S.J., 1997. Cumulative impact of sustained economic hardship on physical, cognitive, psychological, and social functioning. New England Journal of Medicine. Vol. 337, pp: 1889-1895.
Magarin, A.M. and McEwen, B.S., 1995. Stress-induced atrophy of apical dendrites of hippocampal CA3c neurons: involvement of glucocorticoid secretion and excitatory amino acid receptors. Neuroscience. Vol. 69, pp: 89-98.
McEwen, B.S. and Sapolsky, R.M., 1995. Stress and cognitive function. Current opinion in neurobiology. Vol. 5, pp: 205-216.
McLaughlin, K.J.; Gomez, J.L.; Baran,S.E. and Conrad, C.D., 2007. The effects of chronic stress on hippocampal morphology and function: an evaluation of chronic restraint paradigms. Brainresearch. Vol. 1161, pp: 56-64.
Mizoguchi, K.; Yuzurihara, M.; Ishige, A.; Sasaki, H.; Chui, D.H. and Tabira, T., 2000. Chronic stress induces impairment of spatial working memory because of prefrontal dopaminergic dysfunction. Journal of Neuroscience. Vol. 20, pp: 1568-1574.
Nishimura, J.I.; Endo, Y. and Kimura, F., 1999. A long term stress exposure impairs maze learning performance in rats. Neuroscience letters. Vol. 273, pp: 125-128.
Park, C.R.; Campbell, A.M. and Diamond, D.M., 2001. Chronic psychosocial stress impairs learning and memory and increases sensitivity to yohimbine in adult rats. Biological psychiatry. Vol. 50, pp: 994-1004.
Sapolsky, R.M., 2003. Stress and plasticity in the limbic system. Neurochemical research. Vol. 28, pp: 1735-1742.
Sauro, M.D.; Jorgensen, R.S. and Teal Pedlow, C., 2003. Stress, glucocorticoids, and memory: a meta-analytic review. Stress. Vol. 6, pp: 235-245.
Sousa, N.; Lukoyanov, N.V.; Madeira, M.D.; Almeida, O.F.X. and Paula-Barbosa, M.M., 2000. Reorganization of the morphology of hippocampal neurites and synapses after stress-induced damage correlates with behavioral improvement. Neuroscience. Vol. 97, pp: 253-266.
Venero, C.; Tilling, T.; Hermans-Borgmeyer, I.; Schmidt, R.; Schachner, M. and Sandi, C., 2002. Chronic stress induces opposite changes in the mRNA expression of the cell adhesion molecules NCAM and L1. Neuroscience. Vol. 115, pp: 1211-1219.
Wright, R.L.; Lightner, E.N.; Harman, J.S.; Meijer, O.C. and Conrad, C.D., 2006. Attenuating corticosterone levels on the day of memory assessment prevents chronic stress‐induced impairments in spatial memory. European Journal of Neuroscience. Vol. 24, pp: 595-605.
)