رتبه‌‌بندی نوار ساحلی استان گیلان از نظر حساسیت به ریزش‌‌های نفتی با استفاده از روش تصمیم‌‌گیری چند معیاره مکانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه محیط زیست، دانشکده علوم و فنون دریایی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 گروه فیزیک دریا، دانشکده علوم و فنون دریایی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

آلودگی نفتی یک مسئله مهم محیط زیستی است که می ­تواند اکوسیستم ­های دریایی و ساحلی را تخریب کند. هدف از این پژوهش رتبه­ بندی نوار ساحلی استان گیلان از نظر حساسیت به ریزش ­های نفتی بود. داده های مورد نیاز از طریق مطالعات میدانی و برداشت توسط دستگاه GPS، نقشه­ های توپوگرافی 1/25000 سازمان نقشه­ برداری کشور، نقشه ­های مناطق حفاظت شده سازمان حفاظت محیط زیست، تصاویر ماهواره ­­ای، داده­ های سازمان صنعت، معدن و تجارت استان گیلان و غیره جمع آوری گردید. بعد از نقشه ­سازی برای هر معیار، اقدام به استاندارد کردن آنها با روش فازی­ گردید و با بهره­ گیری از روش WLC تلفیق شدند. نتایج نشان داد برای درجات کم، متوسط و زیاد حساسیت به ترتیب 14، 36 و 50 درصد از نوار ساحلی درگیر است. درجه حساسیت بالا بیش تر مربوط به بخش شرقی ساحل می­ باشد که در حاشیه نواحی مصبی رودخانه­ های جاری قرار گرفته ­اند. درجه حساسیت کم نیز در حاشیه دریا بر روی سواحل شنی دانه ­ریز تا متوسط قرار دارند. به منظور صحت سنجی روش WLC پروفیل طولی ساحل بر اساس میزان حساسیت به ریزش ­های نفتی تهیه شد. موقعیت نقاط اوج پروفیل طولی ساحل از نظر میزان حساسیت به ریزش ­های نفتی استخراج گردید و با مطالعات میدانی، معیارهای موثر بر حساسیت ساحل در هر نقطه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد خطای روش WLC کم تر از 5 درصد می­ باشد و به عبارتی با اطمینان 95 درصد می ­توان به این روش اعتماد نمود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Ranking of coastal strip of Gilan Province in terms of sensitivity to oil spills

نویسندگان [English]

  • Sadigheh Jahangiri 1
  • Mahnaz Mirza Ebrahim Tehrani 1
  • Masoud Torabi Azad 2
  • Seyed Ali Jozi 1
1 Department of Environment, Faculty of Marine Science and Technology, North Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Department of Physical Oceanography, Faculty of Marine Science and Technology, North Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Oil pollution is an important environmental issue that can destroy marine and coastal ecosystems. The purpose of this study was to rank the coastal strip of Gilan province in terms of sensitivity to oil spills. First, the main criteria affecting oil spills on the coast were identified. Required data through field studies and surveillance by GPS device, topographic maps of 1.25000, maps of protected areas, satellite images, data of Industry, Mining and Trade Organization and etc. were collected. After mapping for each criterion, they were standardized by fuzzy method and combined using WLC method. The results showed that for low, medium and high degrees of sensitivity, 14, 36 and 50% of the coastline are involved, respectively. The high sensitivity is mostly related to the eastern part of the coast, which is located along the rivers. Low sensitivity is also located on the seafront on granular to medium sandy beaches. In order to validate the WLC method, the longitudinal profile of the shore was prepared based on the sensitivity to oil spills. The position of the peaks of the longitudinal profile of the coast in terms of sensitivity to oil spills was extracted and with field studies, the criteria affecting the sensitivity of the coast at each point were investigated. The results showed that the error of the WLC method is less than 5% and in other words, this method can be trusted with 95% confidence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Oil spills
  • Gilan
  • Environmental Sensitivity Index
  • WLC

مراجع

  1. باقری، س.؛ قربانی، ر.؛ فضلی، ح.؛ سلمان­ ماهینی، ع. و حسینی، س.ع.، 1394. کاربرد مدل تصمیم ­گیری چندمعیاره در رتبه ­بندی کیفی رودخانه ­ها در زمان رهاسازی بچه ­ماهی سفید Ruitilus Frissi kutum (مطالعه موردی سواحل ایرانی دریای خزر). فصلنامه محیط زیست جانوری. شماره 7، دوره 2، صفحات 131 تا 140.
  2. حبیبی، س.؛ شریفی‌‌پور، ر. و دانه‌‌کار، ا.، 1392. بررسی حساسیت فیزیکی کرانه ساحلی استان هرمزگان براساس شاخص حساسیت زیست ­محیطی (ESI). اقیانوس­ شناسی. سال 16، شماره 4، صفحات 95 تا 100.
  3. خواجوی احمدی، ا.؛ راهنورد، آ. و صائب، ک.، 1393. تعیین حساسیت فیزیکی نوار ساحلی شهرستان محمودآباد بر اساس شاخص حساسیت محیط زیستی  ESI، هفتمین همایش ملی و نمایشگاه تخصصی مهندسی محیط زیست. تهران. دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران.
  4. سپهر، م.؛ جمالزده­فلاح، ف.؛ جمالزاده، ح.ر.؛ فهیمی، ف.غ. و شعبانی‌‌کسبخی، ر.، 1396. کاربرد شاخص حساسیت زیست محیطی (ESI) در ساحل جنوبی دریای خزر در ناحیه شرقی استان گیلان، مجله زیست ­شناسی دریا. سال 36، شماره 9، صفحات 63 تا 78.
  5. ستاری، م.؛ ایمانپورنمین، ج.؛ بی باک، م.؛ فروهر واجارگاه.؛ م. و مزارعی، م.ح.، 1399. سنجش ارتباط غلظت عناصر کمیاب با پارامترهای رشد (طول و سن) در شگ ماهی دریایی (Alosa braschnikowi) در سواحل استان گیلان .فصلنامه محیط زیست جانوری. سال 12، شماره 3، صفحات 115 تا 122.
  6. صائب، ک. و کرمی ­راد، ش.، 1397. ارزیابی زیست محیطی نوار ساحلی شهرستان عباس ­آباد نسبت به نشت نفت براساس شاخص حساسیت زیست محیطی (ESI). فصلنامه اکوبیولوژی تالاب. سال 38، شماره 10، صفحات 97 تا 111.
  7. عرفانی، م.؛ اردکانی، ط.؛  صادقی، آ. و پهلوانروی، ا.، 1390. مکان‌‌یابی برای تفرج متمرکز در منطقه چاه‌‌نیمه (شهرستان زابل) با استفاده از سیستم تصمیم ­گیری چندمتغیره. پژوهش‌‌های محیط زیست. سال 4، شماره 2، صفحات 41 تا 50.
  8. علیزاده، ح.، 1383. مقدمه­ ای بر ویژگی‌‌های دریای خزر. چاپ اول، انتشارات نوربخش. 95 صفحه.
  9. فاطمی، س.م.ر.؛ جمالزاده، ح.ر.؛ فهیمی، ف.غ. و سپهر، م.، 1391. تعیین حساسیت زیست­ محیطی نوار ساحلی شهرستان تنکابن براساس شاخص حساسیت زیست­ محیطی (ESI). مجله زیست ­شناسی دریا. سال 13، شماره 4، صفحات 1 تا 14.
  10. نوروزی، م.؛ باقری ­توانی، م. و خاک ­نژاد، م.، 1394. تعیین حساسیت زیست محیطی نوار ساحلی شهرستان بابلسر بر اساس شاخص زیست ­محیطی .(ESI)دومین همایش بین ­المللی و پنجمین همایش ملی پژوهش ­های محیط­زیست و کشاورزی ایران. همدان. دبیرخانه دائمی همایش، دانشکده شهید مفتح.
  11. Abou Samra, R.M.; Eissa, R. and El-Gammal, M., 2020. Applying the environmental sensitivity index for the assessment of the prospective oil spills along the Nile Delta Coast, Egypt. Geocarto International. Vol. 35, No. 6, pp: 589-601.
  12. Azevedo, A.; Oliveira, A.; Fortunato, A.B. and Bertin, X., 2009. Application of a Eulerian-Lagrangian oil spill modeling system to the Prestige accident: trajectory analysis. Journal of Coastal Research. pp: 777-781.
  13. Eastman, R.J., 1995. IDRISI for Windows: User’s guide (Ver 1.0). Clark University.
  14. Fattal, P.; Maanan, M.; Tillier, I.; Rollo, N.; Robin, M. and Pottier, P., 2010. Coastal vulnerability to oil spill pollution: the case of Noirmoutier Island (France). Journal of Coastal Research. Vol. 26, No. 5, pp: 879-887.
  15. Fox, C.H.; O'hara, P.D.; Bertazzon, S.; Morgan, K.; Underwood, F.E. and Paquet, P.C., 2016. A preliminary spatial assessment of risk: Marine birds and chronic oil pollution on Canada's Pacific coast. Science of the Total Environment. Vol. 573, pp: 799-809.
  16. Gundlach, E.R. and Hayes, M.O., 1978. Vulnerability of coastal environments to oil spill impacts. Marine technology society Journal. Vol. 12, No. 4, pp: 18-27.
  17. Hernawan, U. and Risdianto, R.K., 2020. Oil spill contingency plan (OSCP) by environmental sensitivity index (ESI) analysis at East Barito District, South Barito District and Kapuas District (Tamiang Layang, Buntok and surrounding area), Central Kalimantan Province. In IOP Conference Series: Earth and Environmental Science. Vol. 500, No. 1, pp: 1-14.
  18. Kankara, R.S.; Arockiaraj, S. and Prabhu, K., 2016. Environmental sensitivity mapping and risk assessment for oil spill along the Chennai Coast in India. Marine Pollution Bulletin. Vol. 106, No. 1-2, pp: 95-103.
  19. Lorenzo, H.; Rial, F.I.; Arias, P. and Armesto, J., 2009. Fighting against coastal oil spill pollution by means of ground-based radar. Journal of Coastal Research. Vol. 56, pp: 846-850.
  20. Mapelli, F.; Scoma, A.; Michoud, G.; Aulenta, F.; Boon, N.; Borin, S. and Daffonchio, D., 2017. Biotechnologies for marine oil spill cleanup: indissoluble ties with microorganisms. Trends in biotechnology. Vol. 35, No. 9, pp: 860-870.
  21. NOAA (National Oceanic and Atmospheric Administration). 2002. Environmental Sensitivity Index Guidelines, version 3.0. NOAA Technical Memorandum NOS OR&R 11.
  22. Rustandi, Y.; Damar, A.; Rakasiwi, G.; Afandy, A.; Hamdani, A. and Mulyana, D., 2020. Environmental sensitivity index mapping as a prevention strategy against oil spill pollution: A case study on the coastal area of South Sumatera Province in Indonesia. In IOP Conference Series: Earth and Environmental Science. Vol. 414, No. 1, pp: 1-9.
  23. Smith, A.B.; Cerasuolo, G.; Perales, J.A. and Anfuso, G., 2011. Environmental Sensitivity Maps: the northern coast of Gibraltar Strait example. Journal of Coastal Research. pp: 875-879.
  24. Stienen, E.W.; Courtens, W.; Vanermen, N. and Verstraete, H., 2017. Long-term monitoring study of beached seabirds shows that chronic oil pollution in the southern North Sea has almost halted. Marine pollution bulletin. Vol. 115, No. 1-2, pp: 194-200.
  25. Vethamony, P.; Sudheesh, K.; Babu, M.T.; Jayakumar, S.; Manimurali, R.; Saran, A.K. and Srivastava, M., 2007. Trajectory of an oil spill off Goa, eastern Arabian Sea: Field observations and simulations. Environmental pollution. Vol. 148, No. 2, pp: 438-444.
فصلنامه محیط زیست جانوری
دوره 13، شماره 3
مهر 1400
صفحه 373-382

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار