تاثیر آموزش محیط زیست بر کاهش تعارض انسان و حیات وحش (مطالعه موردی منطقه حفاظت شده خائیز)

نوع مقاله : سایر

نویسندگان

1 گروه محیط زیست، دانشکده محیط زیست و منابع طبیعی، دانشگاه دانشگاه صنعتی خاتم الانبیا بهبهان

2 گروه جنگلداری، دانشکده محیط زیست و منابع طبیعی، دانشگاه دانشگاه صنعتی خاتم الانبیا بهبهان

چکیده

تعارض بین انسان و حیات وحش ناشی از وجود منابع مشترک و ایجاد رقابت بر سر این منابع محدود است و زمانی ‏که این اثرات در ارتباط با اقتصاد و معیشت مردم نگریسته شود تبدیل به یک مسئله بحث برانگیز می ‏شود. تاثیر اقدامات حفاظتی بر روی سلامت انسان به­منظور ادغام کاهش فقر و حفاظت از تنوع زیستی بسیار مهم است.در بسیاری از کشورهای توسعه نیافته و کم درآمد، اثرات منفی درگیری انسان حیات­وحش بر جوامع محلی که از نزدیک با حیات­وحش ارتباط دارند مشخص شده است. دراین پژوهش جامع‏ه آماری براساس پراکنش جمعیتی، سکونت­گاه ‏های اطراف و داخل منطقه حفاظت­شده خائیز انتخاب شد. برای برآورد حجم نمونه ‏گیری از فرمول کوکران استفاده شد و پس از جمع ‏آوری و دسته‏ بندی داده ‏ها از دو روش آمار توصیفی و استنباطی جهت تجزیه و تحلیل داده‏ ها استفاده گردید. تحلیل همبستگی نشان می ‏دهد بین میزان آگاهی زیست ‏محیطی ساکنان بومی منطقه حفاظت­شده خائیز و کاهش تعارض انسان و حیات ‏وحش منطقه رابطه معنی ‏داری وجود دارد. هم­چنین نتایج رگرسیون چندمتغیره نشان داد که متغیرهای وضعیت اقتصادی- اجتماعی، عوامل تهدیدکننده محیطی، مدیریت حیات ‏وحش و رفتار زیست ‏محیطی حدود 86 درصد از تغییرات متغیر وابسته کاهش تعارض انسان و حیات‏ وحش را تبیین می ‏کنند. این بررسی نشان می ‏دهد بیش­تر مطالعات فقط به بررسی جنبه ‏های فنی کاهش تضاد انسان و حیات­وحش می ‏پردازد و امکانات فراوانی نیز برای کاهش این صدمات وجود دارد اما چالش اصلی حتی بعد از کاهش خسارات مستقیم هم­چنان ادامه می ‏یابد. بنابراین برای حل این مشکل نیاز به یک برنامه جامع بلند مدت اجتماعی فرهنگی است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. اداره کل حفاظت محیط زیست استان کهیگلویه و بویر احمد. 1395.گزارش سرشماری حیات­ وحش مناطق تحت حفاظت.
  2. اداره کل محیط زیست استان خوزستان. 1395. گزارشات داخلی تحقیقات میدانی و سرشماری‏ های حیات ­وحش مناطق تحت حفاظت و تالاب ‏های استان.
  3. برزه ­کار، ق.، 1384. پارک ‏ها و تفرج‏گاه ‏های جنگلی (مکان ‏یابی و طرح ‏ریزی). انتشارات سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی، چاپ اول. 231 صفحه.
  4. برخوردار، ب.، 1387. شناخت محیط زیست. تهران، انتشارات دانشگاه پیام نور، چاپ اول. 180 صفحه.
  5. بسمعلی، م.ر. و اسراری، ا.، 1393. بررسی تاثیر آموزش محیط زیست در کاهش شکار حیات ­وحش مطالعه موردی: منطقه حفاظت شده شاسکوه. دومین همایش ملی و تخصصی پژوهش ‏های محیط‏ زیست ایران. دانشگاه شهید مفتح همدان.
  6. حیدری، ع.، 1382. تدوین الگوی مدیریتی توسعه پایدار آموزش محیط زیست برای نسل جوان کشور. پایان‏ نامه کارشناسی ­ارشد مدیریت محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران.
  7. زمانی، ن.، 1389. بررسی و مقایسه عادات غذایی یوزپلنگ آسیایی در دو پناهگاه حیات وحش نایبندان و دره انجیر استان یزد. پایان ‏نامه کارشناسی ­ارشد. دانشگاه تهران.
  8. زمانی ‏پور، ا.؛ محمدقلی ‏نیا، ج. و غوث، ک.،1390. کاربرد دانش بومی در تولید محصولات دامی، مطالعه موردی: ناحیه هردنگ. مطالعات فرهنگی اجتماعی خراسان. شماره 21، صفحات 74 تا 98.
  9. صالحی، ص.، 1390. رفتارهای زیست‏ محیطی، دانش زیست ‏محیطی و تحصیلات. مجله علوم تربیتی. دوره 18، شماره 2، صفحات 201 تا 226.
  10. کرمی ­پورشمس ­آبادی، م.، 1378. ارایه چارچوب نظری در خصوص چگونگی آموزش محیط ­زیست در نظام آموزش و پرورش کشور. رساله دکتری مدیریت آموزشی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران.
  11. مجنونیان، ه.، 1378. پارک ‏های ملی و مناطق حفاظت شده ایران (ارزش ها و کارکردها). انتشارات زیبا. چاپ اول. 480 صفحه.
  12. مجنونیان، ه. و گشتاسپ، ح.، 1388. راهنمای طرح ‏ریزی مناطق حفاظت شده. چاپ اول. انتشارات معارف. 122 صفحه.
  13. مجنونیان، ه.، 1393. مناطق حفاظت شده، مبانی و تدابیر حفاظت از پارک ‏ها و مناطق در ایران و جهان. انتشارات دی نگار. چاپ اول. 414 صفحه.
  14. مجنونیان، ه.، 1380. پارک ‏ها برای زندگی. انتشارات سازمان حفاظت از محیط زیست.. چاپ اول. 425 صفحه.
  15. ولایی، ع.، 1384. الگوهای رفتار با طبیعت (محیط زیست) از دیدگاه قرآن و سنت، پایان ‏نامه دکتری(ph.d) .رشته علوم قرآن و احادیث، دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران.
  16. Amaja, L.G.; Hunde Feyssa, D. and Mekonnen Gutema, T., 2016. Assessment of types of damage and causes of human-wildlife conflict in Gera district, south western Ethiopia. Vol. 8, No. 5, pp: 49-54
  17. Barua, M.; Shonil, A. and Bhagwat, S.J., 2013. The hidden dimensions of human–wildlife conflict: Health impacts, opportunity and transaction costs. Biological Conservation. Vol. 157. pp: 309-316.
  18. Berkes, F.; Colding, J. and Folke, C., 2008. Navigating social-ecological systems: building resilience for complexity and change. Cambridge University Press.
  19. Damerell, P.; Howe, C. and Milner-Gulland, E.J., 2013. Child-orientated environmental education influences adult knowledge and household behaviour. Environmental Research Letters. Vol. 8, No. 1, pp:105-106.
  20. Dickman, A.J., 2010. Complexities of conflict: the importance of considering social factors for effectively resolving human–wildlife conflict. Animal Conservation. Vol. 13, pp:458-466.
  21. Fascioneet, N. and Delacnand, S., 2004. people and predators from conflict to coexistence. Island press. Washington Covelo London.
  22. García-Alvarado, J.; Santos, M.; Verde-Star, J. and Norma, L., 2001. Traditional uses and scientific knowledge of medicinal plants from Mexico and Central America. Journal of herbs, spices & medicinal plants. Vol. 8, No. 2-3, pp: 37-89.
  23. LaurieMarker, L., 2002. Aspects of Cheetah (Acinonyx jubatus) Biology, Ecology and Conservation Strategies on Namibian Farmlands, PHD thesis, university of oxford.
  24. Mills, M.G.L.; Broomhall, L.S. and du Toit, J.T., 2004. Cheetah (acinonyxjubatus) feeding ecology in the Kruger national park and a comparsion across African savanna habitat: is the cheetah only a successful hunter on open grassland plains? Wildly. Biol. Vol. 10, pp:177-186.
  25. Oguz, D.; Cakci, I. and Kavas, S., 2010. Environmental awareness of university students in Ankara, Turkey. African Journal of Agricultural Research. Vol. 5, No. 19, pp: 36-2629.
  26. Rakshya, T., 2016. Living with wildlife: Conflict or co-existence Acta Ecologica Sinica. Vol. 36, No. 6,
    pp: 509-514.
  27. Salehi, S., 2010. People and the environment, LAP Lambert Academic publishing.
  28. Vasilios, L.; Vasileios, J.; Kontsiotis, M.; Georgari, K. and Baltzi, I., 2017. Public acceptance of management methods under different human–wildlife conflict scenarios. Science of The Total Environment. Vol. 579. pp: 685-693
  29. Williams, H., 2011. Examining the effects of recycling education on the knowledge, attitudes, and behaviors of elementary school students. Illinois Wesleyan University. Outstanding Senior Seminar Papers.

 

فصلنامه محیط زیست جانوری
دوره 9، شماره 4
زمستان 1396
صفحه 29-40

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار