بررسی ارزش حفاظتی منطقه دامگاهان به‌عنوان کریدور زیستگاهی کل و بز (Capra aegagrus) بین منطقه حفاظت شده کالمند- بهادران و منطقه شکار ممنوع شیرکوه

نوع مقاله : بوم شناسی

نویسندگان

گروه محیط زیست، دانشگاه یزد، یزد، ایران، صندوق پـستی: 741- 89195

چکیده

امروزه جدایی و تکه ­تکه شدن زیستگاه­ اثرات بسیار مهمی بر روی جمعیت­ های حیات­ وحش دارد.گسترش مناطق حفاظت ­شده و ایجاد ارتباط بین این مناطق از مهم‌ ترین راهکارهای مقابله با این معضل است.کریدورها نقش مهمی روی توزیع جمعیت حیات ­وحش و جلوگیری از کاهش بقای جمعیت دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی ارزش حفاظتی منطقه دامگاهان به‌عنوان کریدور زیستگاهی بین منطقه حفاظت ­شده کالمند-بهادران و منطقه شکار ممنوع شیرکوه با وسعت 106000 هکتار انجام گرفته است. با استفاده از نقاط حضور گونه و متغیرهای محیط ­زیستی مدل ­سازی مطلوبیت زیستگاه بز وحشی با روش تحلیل آشیان بوم ­شناختی انجام شد. سپس با بهره ­گیری از نقشه مطلوبیت زیستگاه و با استفاده از روش کم هزینه ­ترین مسیر، کریدورها مشخص شدند. مهم‌ ترین متغیرهای موثر بر حضور کل و بز مناطق صخره­ای، درصد شیب، ارتفاع از سطح دریا، دامنه‌ها و پوشش‌گیاهی می ­باشند. میزان حاشیه­گرایی و تخصص ­گرایی به ­ترتیب 0/838 و 3 برآورد گردید که نشان می ­دهد بز وحشی مجموعه شرایط محیط ­زیستی بـالاتر از شـرایط میانگین منطقه را ترجیح می­ دهد و به دامنه محدودی از شـرایط محیط ­زیستی منطقه وابسته است و در استفاده از منابع زیستگاه تخصصی عمل می ­کند. بیش از 60 درصد وسعت کریدورهای پیشنهادی را زیستگاه‌های مطلوب تشکیل می ­دهند. با محاسبات صورت گرفته هفت کریدور جهت اتصال مناطق شناسایی گردید. نتایح نشان داد که محدوده دامگاهان دارای مطلوبیت زیستگاهی بالا وکم‌ترین هزینه تجمعی و کم‌ترین تعارضات انسانی در بین کریدورها برای بز وحشی می ­باشد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. اداره کل حفاظت محیط ­زیست استان یزد. 1391. گزارش ارتقاء سطح حفاظتی منطقه شکارممنوع شیرکوه. معاونت محیط طبیعی. 40 صفحه.
  2. تیموری، م.، 1394. نگاهی بر سیمای طبیعی شهرستان مهریز. انتشارات سام آرام. استان یزد.
  3. حسینی،س.م.؛ ریاضی، ب.؛ شمس ­اسفندآباد، ب. و نادری، م.، 1396. ارزیابی مطلوبیت زیستگاه کل و بز Capra aegagrus در استان گلستان. فصلنامه محیط‌ زیست جانوری. دوره 12، شماره 1، صفحات 9 تا 16.
  4. سرهنگ‌زاده، ج.؛ یاوری، ا.؛ همامی، م.؛ جعفری، ح. و شمس اسفندآباد، ب.، 1390. مدل‌سازی مطلوبیت زیستگاه گونه­ های حیات­وحش در مناطق خشک (مطالعه موردی: کل و بز (Capra aegagrus) در منطقه حفاظت شده کوه بافق. مجله خشک­ بوم. دوره 1، شماره 3، صفحات 38 تا 50.
  5. شهولایتی، ا.، 1392. دانش محیط‌ زیستی راه نجات مناطق حفاظت شده (مطالعه موردی منطقه حفاظت شده کالمند-بهادران). اولین همایش ملی گردشگری، سرمایه ­های ملی، چشم‌انداز آینده. اصفهان.
  6. زارع‌زاده، ع.؛ میروکیلی، م. و میرحسین، ع.، 1385. معرفی فلور، شکل زیستی و پراکنش جغرافیایی گیاهان دره دامگاهان مهریز (استان یزد). پژوهش و سازندگی در منابع طبیعی. دوره 19، شماره 4، صفحات 129 تا 137.
  7. ضیایی،ه.، 1387. راهنمای صحرایی پستانداران ایران.انتشارات کانون آشنایی با حیات وحش (چاپ دوم).
  8. فراشی، آ.؛ کابلی، م. و مومنی، ا.، 1389. مدل‌سازی مطلوبیت زیستگاه بز و پازن (Capra aegagrus) به‌کمک روش تحلیل عاملی آشیان ‌بوم‌شناختی (ENFA) در پارک ملی کلاه‌قاضی. نشریه محیط ‌زیست طبیعی. دوره 63، شماره 1، صفحات 63 تا 73.
  9. فراشی، آ.، 1393. مروری بر مدل­ سازی زیستگاه به­ عنوان ابزاری برای مدیریت زیستگاه­ های حیات وحش، مجله علمی- پژوهشی زیست‌شناسی جانوری تجربی. سال 3، شماره 3، پیاپی 11، صفحات 43 تا 53.
  10. کریمی، ش.، 1395. تعیین زیستگاه‌های ارتباطی بالقوه گونه کل و بز وحشی(Capra aegagrus) در حد فاصل مناطق حفاظت شده کوسالان- شاهو و بدر و پریشان در استان کردستان. پایان­ نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه کردستان.
  11. مشهدی­ احمدی، ا.ع.؛ شمس­ اسفندآباد، ب. و گشتاسب میگونی، ح.، 1393. مدل ­سازی مسیر­های گدار گوسفند وحشی البرز مرکزی با استفاده از آنالیز کم ­هزینه ­ترین مسیر در استان تهران (O.o.arkali & O.o.vigneii). علوم و مهندسی محیط زیست. سال 1، شماره 3، صفحات41 تا 58.
  12. مصطفوی، س.؛ علیزاده، ا.؛ کابلی، م.؛ کرمی، م.؛ گلجانی،ر. و محمدی، س.، 1389. تهیه نقشه مطلوبیت زیستگاه‌های بهاره و تابستانه گونه پازن (Capra aegagrus aegagrus) در پارک ملی لار. فصلنامه علوم و فنون منابع طبیعی. دوره 5، شماره 2، صفحات 111 تا 121.
  13. Basille, M.; Calenge, C.; Marboutin, E.; Andersen, R. and Gaillard, J.M., 2008. Assessing habitat selection using multivariate statistics: some refinements of the ecological niche factor analysis. Ecol. Model. Vol. 211, pp: 233-240.
  14. Crooks, K.R. and Sanjayan, M., 2006. Connectivity Conservation. Cambridge University Press, Cambridge, UK. 732 p.
  15. Fox, J.L.; Sinha, S.P. and Chundawat, R.S., 1992. Activity patterns and habitat of ibex in the himalaya mountain of India. Mammalogy. Vol. 73, No. 3, pp: 527-534.
  16. Hartley, D. and Aplet, G.H., 2001. Modeling Wildlife Habitat Corridors in the Greater Grand Staircase. Escalante Ecosystem.
  17. Hirzel, A.H.; Le Lay, G.; Helfer, V.; Randin, C. and Guisan, A., 2006. Evaluation the ability of habitat suitability models to predict species presences. Ecological Modelling. Vol. 199, No .2, pp: 142-152.
  18. Hirzel, A.H.; Hausser, J. and Perrin, N., 2004. Biomapper 3.1. Lab. of Conservation Biology, Department of Ecology and Evolution, University of Lausanne. URL: http: //www. unil.ch/biomapper.
  19. Jenness, J.; Majka D. and Beier. P., 2014. Corridor Designer Evaluation Tools: Extension for ArcGIS. Jenness Enterprises. www.jennessent.com/arcgis/corridor.htm.
  20. Majka, D.; Jennes, J. and Beier. P., 2007. Corridor Designer: ArcGIS tools for designing and evaluating corridors. www.corridordesign.org.
  21. Meffe, G.K. and Carroll, C.R., 1997. Principles of conservation biology, 2nd edition. Sinauer Associates, Sunderland, MA.
  22. Minor, E.S. and Urban, D.L., 2007. Graph theory as a proxy for spatially explicit population models in conservation planning. Journal of Ecological Applications. Vol. 17, pp: 1771-1782.
  23. Morovati, M.; Karami, M. and Kaboli, M., 2014.Desirable Areas and Effective Environmental Factors of Wild Goat Habitat (Capra aegagrus). Int. J. Environ. Res. Vol. 8, No. 4, pp: 1031-1040.
  24. Nikolakaki, P., 2004. A GIS site-selection process for habitat creation: estimating connectivity of habitat patches. Landscape and Urban Planning. Vol. 68, pp: 77-94.
  25. Pearson, R.G.; Raxworthy, C.J.; Nakamura, M.; Peterson, A.T., 2007. Predicting species distributions from small numbers of occurrence records: a test case using cryptic geckos in Madagascar. J. Biogeogr. Vol. 34, pp: 102-117.
  26. Rabinowitz, A. and Zeller, K.A., 2010. A range-wide model of landscape connectivity and conservation for the jaguar, Panthera onca. Biol Conserv. Vol. 143, pp: 939-945.
  27. Sarhangzadeh, J.; Yavari, A.R.; Hemami, M.R.; Jafari, H.R. and Shams Esfandabad, B., 2013. Habitat suitability modeling for wild goat (Capra aegagrus) in a mountainous arid area, central Iran. Caspian J. Env. Sci. Vol. 11, No. 1, pp: 41-51.
  28. Sawyer, S.; Epps, C. and Brashares, J., 2011. Placing Linkages Among Fragmented Habitats: Do Least- Cost Models Reflect How Animals Use Landscapes? Journal of Applied Ecology.
  29. Shams, B.; Karami, M.; Hemami, M.R, Riazei B. and Sadough, M.B., 2010. Habitat associations of wild goat in central Iran: implications for conservation. European journal of wildlife research. Vol. 56, pp: 883-894.
  30. Wang, Y.; Yang, K.; Bridgman, C.L. and Lin, L., 2008. Habitat suitability modeling to correlate gene flow with landscape connectivity. Journal of Landscape Ecology. Vol. 23, pp: 989-1000.
  31. Wayumba, R.N.; Jasper, N. and MWENDA, K.; 2006. The Impact of Changing Land Tenure and Land Use on Wildlife Migration within Group Ranches in Kenya: A Case Study of the Amboseli Ecosystem, in Promoting Land Administration and Good Governance. Regional Conference Accra. Ghana. pp: 1-8.
  32. Zeller, K.A.; McGariga, L.K. and Whiteley, A.R., 2012. Estimating landscape resistance to movement. Journal of Landscape Ecology. Vol. 27, pp: 777-797.
فصلنامه محیط زیست جانوری
دوره 10، شماره 4
زمستان 1397
صفحه 55-64

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار