بررسی فونستیک ماهیان غیربومی در رودخانه های استان تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زیست شناسی، دانشکده علوم زیستی، واحد ورامین-پیشوا، دانشگاه آزاد اسلامی، پیشوا، ایران

2 گروه تنوع ‌زیستی و مدیریت اکوسیستم‌ها، پژوهشکده علوم ‌محیطی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

ایران از لحاظ اقلیم حیاتی در منطقه تبادلات جغرافیای جانوری مهمی قرار گرفته و از این ­رو دارای فون ماهیان متنوع و جالبی است. این پژوهش به بررسی فونستیک گونه­ های غیربومی ماهیان در رودخانه ­های استان تهران (جاجرود، حبله ­رود، نمرود و لار) پرداخته است. در طی این تحقیق که در پاییز و زمستان 1395 و بهار و تابستان 1396 صورت گرفت، نمونه­  برداری از ماهیان به ­صورت فصلی با استفاده از دستگاه الکتروشوکر و تورهای دستی و انتظاری در دوازده ایستگاه در رودخانه ­های استان تهران صورت گرفت. نمونه‌ها پس از صید با فرمالین تثبیت شده و جهت بررسی‌های زیست­ سنجی به آزمایشگاه منتقل گردیدند و توسط کلیدهای شناسایی معتبر مورد شناسایی قرار گرفتند. این بررسی نشان داد به­ طورکلی 7 گونه متعلق به 6 جنس و 3 خانواده از 3 راسته مربوط به رده ماهیان استخوانی شناسایی شدند. از نظر تعداد گونه، ماهی قزل ­آلای رنگین ­کمان (Oncorhynchus mykiss) دارای رتبه اول و ماهی کاراس یا کپور برکه ­ای (Carassius carassius) در مرتبه بعدی قرار داشت. هم­ چنین گونه­ های ماهی آزاد چشمه ­ای (Salvelinus fontinalis)، ماهی خیاطه (Alburnoides eichwaldii)، سیاه ماهی (Capoeta  aculeate)، ماهی قرمز یا کپور طلایی (Carassius auratus)، ماهی لوچ سبیلک ­دار (Oxynemacheilus angorae) نیز در رودخانه ­­های مورد مطالعه صید شدند. بیش ­ترین تعداد گونه ­های غیربومی در رودخانه ­ها عبارت بود از: رودخانه لار> رودخانه جاجرود > رودخانه حبله ­رود = نمرود. در ایستگاه­ های فشم، خمده و پلور هیچ ­گونه غیربومی یافت نشد. نتایج حاکی از گسترش گونه­ های ماهیان غیربومی در رودخانه ­های استان تهران از طریق عمدی و غیرعمد است. این ماهیان، ممکن است برای غذا و مکان ­های تخم ­ریزی با ماهیان بومی رقابت کنند. حتی برخی از آن ­ها قادرند با ماهیان بومی تولید هیبرید نمایند، ممکن است ماهیان بومی را شکار نموده و یا به عنوان منبع بیماری بر جمعیت ماهیان بومی تاثیر بگذارند و از این حیث شناسایی آن ­ها و بررسی تاثیراتشان بر منابع آبی بسیار حائز اهمیت می ­باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Faunistic study of exotic fishes in Rivers of Tehran province

نویسندگان [English]

  • Razieyh Barzegar 1
  • Siamak Yousefi Siahkalroodi 1
  • Asghar Abdoli 2
1 Department of Biology, Faculty of Biological Sciences, Varamin-Pishva Branch, Islamic Azad University, Pishva, Iran
2 Department of Biodiversity and Ecosystem Management, Institute of Environmental Sciences, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Iran is located in the region of important animal geographical exchanges in terms of climate and therefore it has a diverse and interesting fauna of fish. This study investigates the faunistic of exotic fish species in the rivers of Tehran province (Jajrood, Hablehrood, Namrood and Lar). During this study, which was conducted in autumn and winter of 2016 and spring and summer of 2017, seasonal sampling of fish was performed using electroshock device and manual and waiting nets in twelve stations in the rivers of Tehran province. After catching, the samples were fixed with formalin and transferred to the laboratory for biometry and were identified by valid identification keysThis study showed that 7 species belonging to 6 genera and 3 families from 3 orders belonging to the classification of bony fish were identified. In terms of number of species, the rainbow trout (Oncorhynchus mykiss) was in the first place and the carp or pond carp (Carassius carassius) was in the second place. The species Salvelinus fontinalis, Alburnoides eichwaldii, Capoeta aculeate, Carassius auratus and xynemacheilus angorae were also caught in the studied rivers. The largest number of exotic species in the rivers were: Lar > Jajrood > Hablehrood = Namrood. No non-natives were found at Fasham, Khamdeh and Pleur stations. No exotic was found at Fasham, Khomedeh and Polour stationsThe results indicate the spread of exotic fish species in the rivers of Tehran province intentionally and unintentionally. The fish may compete with endemic fish for food and spawning sites. Some of them are even able to produce hybrids with endemic fish, they may hunt native fish or affect the native fish population as a source of disease, and in this regard it is very important to identify them and study their effects on water resources.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Faunistic
  • Fish
  • Exotic species
  • River
  • Tehran
  1. افشین، ی.، 1373. رودخانه‌ های ایران. وزارت نیرو. 345 صفحه.
  2. باقری، س.؛ عباسی، ک.؛ مرادی، م.؛ میرزاجانی، ع.ر. و رامین، م.، 1395. مطالعه تنوع گونه ­ای و فراوانی ماهیان دریاچه شهدای خلیج فارس، چیتگر- تهران. مجله علمی شیلات ایران. دوره 25، شماره 3، صفحات 15 تا 24.
  3. بناگر، غ.؛ کرمی، م.؛ حسن‌ زاده، ب. و قاسمپور، م.، 1387. بررسی فراوانی و تنوع ­زیستی گونه‌ های ماهیان رودخانه هراز در استان مازندران. مجله علوم محیطی. سال 6، شماره 2، صفحات 22 تا 31.
  4. ستاروند، س. و یوسفی ­سیاه ­کلرودی، س.، 1398. شناسایی ماهی ­های منابع آبی جنوب ­شرق استان تهران (منطقه ورامین). فصلنامه دانش زیستی ایران. دوره 14، شماره 4، صفحات 23 تا 30.
  5. عباسی، ک.؛ نیک ­سرشت، ک. و نوروزی، ه.ا.، 1388. شناسایی و بررسی جمعیت ماهیان تالاب های آق گل، پیرسلمان و مناطق تالابی رودخانه­ های گاماسیاب و حرم آباد استان همدان. اکوبیولوژی تالاب (تالاب) .دوره 1، شماره 1، صفحات 71 تا 90.
  6. عبدلی، ا.، 1395. راهنمای میدانی ماهیان آب­ های داخلی ایران. انتشارات ایران ­شناسی. چاپ اول. 272 صفحه.
  7. عبدلی، ا. و نادری، م.، 1387. تنوع زیستی ماهیان حوضه جنوبی دریای خزر. انتشارات علمی آبزیان. تهران. 244 صفحه.
  8. علمی، ا.م.؛ عبدلی، ا.؛ خراسانی، ن.ا. و یوسفی ­سیاه ­کلرودی، س.، 1390. شناسایی و فراوانی ماهیان رودخانه سرباز (استان سیستان و بلوچستان). فصلنامه محیط زیست جانوری. دوره 3، شماره 3، صقحات 11 تا 18.
  9. علیزاده ­مرزناکی، ع.؛ شجاعی ­کاوان، ل.؛ تقیان، ح. و شهریاری، ر.، 1395. بررسی تنوع زیستی و فراوانی و پراکنش ماهیان رودخانه گاوه رود استان کرمانشاه. مجله علوم تکثیر و آبزی پروری. دوره 4، شماره 8، صفحات 69 تا 84.
  10. قاسمی، ح. و رامین ، م.، 1391. مطالعه تنوع وغنای گونه‌ای ماهیان رودخانه ­های حوضه شرق دریاچه ارومیه. مجله علمی شیلات ایران. جلد ۲۱ ، شماره ۴ ، صفحات ۶۷ تا ۷۴.
  11. قلی ­زاده، م.؛ خسروزاده، ف. و پیوندی، ن.، 1393. مطالعه فونستیک ماهیان رودخانه کلارود بابل (استان مازندران). پژوهش ­های ماهی­ شناسی کاربردی. دوره 2، شماره 1، صفحات 1 تا 10.
  12. کیوانی، ی.؛ نصری، م عباسی، ک. و عبدلی، ا.، 1395. اطلس ماهیان آب­ های داخلی ایران. انتشارات جهاد دانشگاهی واحد خوارزمی. چاپ اول. 234 صفحه.
  13. گلچین ­منشادی، ع.؛ نغمه ­سنج، ح. و صادقی ­لیمنجوب، ر.، 1393. شناسایی فون ماهیان بومی و غیربومی دریاچه پریشان در استان فارس. مجله زیست ­شناسی جانوری. دوره 7، شماره 1، صفحات 83 تا 92.
  14. نصیرآبادی، ن.، 1391. اطلس ماهیان دریایی خلیج فارس و دریای عمان. 90 صفحه. قابل دسترس در: سایت پارس بوک.
  15. یوسفی ­سیاه ­کلرودی، س. و ایزدیان، م.، 1388. شناسایی و تعیین فراوانی ماهیان آب ­های داخلی استان مرکزی. فصلنامه محیط زیست جانوری. دوره 1، شماره 1، صفحات 1 تا 8.
  16. یوسفی ­سیاه ­کلرودی، س.؛ ذکریاپور، ف.؛ ناصحی، م. و علمی، ا.م.، 1397. بررسی فونستیک گونه ­های ماهیان سدسیمره استان ایلام. مجله محیط ­زیست و توسعه فرابخشی. دوره 3، شماره 59، صفحات 19 تا 28.
  17. Coad, B.W., 2013. The freshwater fishes of Iran. Updated 18 December 2010. Available from: www.briancoad.com
  18. Coad, B.W. and Abdoli, A., 2000. Systematics of an isolated population of tooth carp-from northern Iran (Cyprinodontidae). Zoology in the Middle East. Vol. 21, pp: 87-102.
  19. Fishbase. 2012. http://www fishbase. Org.
  20. Miller, S. and Harley, J., 2016. Zoology. McGraw-Hill Companies, 10 th edition. 273 p.
  21. Pazooki, J.; Tajbakhsh, F. and Masoumian, M., 2011. Parasitic infection of an endemic fish (Blicca bjoerkna) and an exotic fish (Hemiculter beucisculus) in Anzali Lagoon, Caspian Sea, Iran. Iran J Parasitol. Vol. 6, No. 3, pp: 66-73.
  22. Pourkazemi, M., 2006. Caspian Sea sturgeon conservation and fisheries: past present and future. Journal of Applied Ichthyology. Vol. 22, No. 1, pp: 12-16.
  23. Taylor, C.M.; Holder, T.L.; Fiorillo, R.A.; Williams, L.R.; Thomas, R.B. and Warren, J.R., 2006. Distribution, abundance and diversity of stream fishes under variable environmental conditions. Canadian Journal of Fisheries and Aquatic Sciences. Vol. 63, No. 1, pp: 43-54.