گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان، اصفهان، ایران، کدپستی: 8415683111
چکیده
شناسایی آسیبها و خسارات ناشی از حمله حیوانات وحشی به دام اهلی، طیور و انسان از مباحث مهم در مدیریت حیات وحش است. حمله حیوانات وحشی، خسارات و هزینههای مالی و حتی آسیبهای روحی به افراد خسارت دیده وارد میکند. اولین قدم در پیشگیری از بروز این خسارات یا مدیریت آن، ارزیابی میزان و شدت خسارت و شناسایی عواملی است که نقش مهمی در ایجاد تعارض بین انسان و حیاتوحش دارد. تاکنون در ایران، پژوهشهای به نسبت محدودی درباره شدت خسارت حیاتوحش به انسان در مقایسه با سایر عوامل طبیعی انتشار یافته است. برای شناخت بهتر رابطه انسان و گوشتخواران در ایران، این پژوهش در منطقه شرق استان اصفهان شامل شهرستانهای نایین و اردستان و از طریق مصاحبه با 367 نفر از ساکنان 18 روستا انجام شد. در این مطالعه براساس نظر مصاحبهشوندگان، گونههای آسیبرسان و میزان آسیبپذیری دام و طیور ناشی از بیماری و حملات گوشتخواران در بازه زمانی زمستان 1395 تا بهار 1396 بررسی شد. نتایج نشان داد که بر اساس اعتقاد دامداران مصاحبه شده، بیشترین تلفات دام مربوط به گرگ خاکستری (92/7% موارد گزارششده خسارت حیاتوحش) بوده و گونههای دیگر شامل شغال، روباه معمولی،کفتار راهراه، گربه وحشی،کاراکال و پلنگ با سهم اندک در ادعای تعارض در رتبههای بعدی قرار گرفتند. بررسی سایر عوامل موثر بر تلفات دام در این منطقه نشان داد که خسارت تلفات دام اهلی ناشی از بیماریها 2/5 برابر تلفات گزارش شده از حمله گرگ بوده است. بهنظر میرسد که مشاهده به نسبت فراوان گرگ در منطقه توسط روستاییان و ذهنیت آنان از رفتار تهاجمی گرگ باعث شده که در نظر مردم محلی، گرگ بهعنوان مهمترین عامل تلفات دام شناخته شود. نتایج حاصل از مقایسه عوامل موثر بر آسیبپذیری دام نشان داد که نگهداری گوسفندان در آغلهای مسقف که توسط سگهای نگهبان مراقبت میشوند و همچنین دوری کردن از محلهای فعالیت گرگ مخصوصاً در زمان پرورش تولههای گرگ، کارآمدترین شیوه محلی در کاهش خسارت گرگ به روستاییان (حمله به دام) است.
احمدی، م.؛ کابلی، م.؛ ایمانی، ج.؛ خسروی، ر. و الماسی، م.، 1391. تدوین برنامه مدیریت استراتژیک جمعیت گرگ (Canis Lupus) در استان همدان با رویکرد کاهش تعارضات بین انسان و گرگ. نشریه محیط زیست طبیعی. شماره 3، صفحات 271 تا281
آمایش سرزمین و سند راهبردی توسعه استان اصفهان. 1392. ارزیابی توان محیطی سرزمین. دانشگاه صنعتی اصفهان. 670 صفحه.
حسینیزوارهای، ف.؛ محمدیمقانکی، ا.؛ فرهادینیا، م.ص.؛ سهرابینیا، ص.؛ جعفرزاده، ف. و شعربافی، ا.، 1394. طعمه خواری گرگ (Canis lupus) از دام اهلی و اثر آن بر نگرش و اقتصاد مردم محلی در پناهگاه حیات وحش انگوران، استان زنجان. فصلنامه محیط زیست جانوری. دوره 7، شماره 4، صفحات 21 تا 30.
عبداللهی، ش.؛ محمدی، ح. و نصرتی، م.، 1391. بررسی وضعیت خسارات وارده از ناحیه حیات وحش در ایران. فصلنامه علمی محیط زیست. دوره 52، شماره 5، صفحات 1 تا 8.
Alexander, J.; Chen, P.; Damerell, P.; Youkui, W.; Hughes, J.; Shi, K. andRiordan, P.H., 2015. Human wildlife conflict involving large carnivores in Qilianshan, China and the minimal paw-print of snow leopards. Biological Conservation. Vol. 187, pp: 1-9.
Babrgir, S.; Farhadinia, M.S. and Moqanaki, E.M., 2017. Socio-economic consequences of cattle predation by the Endangered Persian leopard Panthera pardus saxicolor in a Caucasian conflict hotspot, northern Iran. Oryx. Vol. 51, No. 1, pp: 124-130.
Behdarvand, N.; Kaboli, M.; Ahmadi, M.; Nourani, E.; Salman Mahini, S. andAsadi Aghbolaghi, M., 2014. Spatial risk model and mitigation implications for wolf Human conflict in a highly modified agroecosystem in western Iran. Biological Conservation. Vol. 177, pp: 156-164.
Capitani, C.; Bertelli, I.; Varuzza, P.; Scandura, M. and Apollonio, A., 2004. A comparative analysis of wolf (Canis lupus) diet in three different Italian ecosystems. Mammalian Biology. Vol. 69, No. 1, pp:1-9.
Chynoweth, M.; Coban, E.; Alton, C. and Sekercioglu, C., 2016. Human wildlife conflict as a barrier to large carnivore management and conservation in Turkey.Turkish Journal of Zoology. Vol. 40, pp: 972-983.
Ciucci, P. and Boitani, L., 1998. Wolf and dog depredation on livestock in central Italy. Wildlife Society Bulletin. Vol. 2, pp: 504-514.
Dickman, A.J., 2010. Complexities of conflict: the importance of considering social factors for effectively resolving human-wildlife conflict. Animal Conservation. Vol. 13, No. 5, pp: 458-466.
Farhadinia, M.S.; Johnson, P.J.; Hunter, L.T. and Macdonald, D.W., 2017. Wolves can suppress goodwill for leopards: Patterns of human predator coexistence in northeastern Iran. Biological conservation. Vol. 213, pp: 210-217.
HosseiniZavarei, F.; Farhadinia, M.S.; Beheshti Zavareh, M. and Abdoli, A., 2013. Predation by grey wolf on wild ungulates and livestock in central Iran.Jornal of Zoology. Vol. 290, No. 2, pp: 127-134.
Karanth, K.;Gopalaswalmy,A.;Prasad, P.and Dasgupta, Sh., 2013. Patterns of human-wildlife conflicts and compensation: Insights from Western Ghats protected areas. Biological Conservation. Vol. 166, pp: 175-185.
Kellert,S.R.; Black, M.; Rush, C.R. and Bath, A.J., 1996. Human culture and large carnivore conservation in North America. Biological conservation. Vol. 10, No. 4, pp: 977-990.
Khorozyan, I.; Soofi, M.; Soufi, M.; Hamidi, A.K.; Ghoddousi, A. and Waltert, M., 2017. Effects of shepherds and dogs on livestock depredation by leopards (Pantherapardus) in north eastern Iran. Peer J. Vol. 5, pp: 30-49.
Madden, F., 2004. Creating coexistence between humans and wildlife: global perspectives on local efforts to address human-wildlife conflict. Human Dimension of Wildlife. Vol. 9, No. 4, pp: 247-257.
Madison, J.S., 2008. Yosemite national park: the continuous evolution of human black bear conflict management. Human Wildlife Conflicts. Vol. 2, No. 2, pp: 160-167.
Meriggi, A.; Brangi, A.; Matteucci,C.andSacchi,O., 1996. The feeding habits of wolves in relation to large prey availability in northern Italy. Ecography. Vol. 19, No. 3, pp: 287-295.
Mishra, C., 1997. Livestock depredation by large carnivores in the Indian Trans Himalaya. Environmental Conservation. Vol. 24, No. 4, pp: 338-343.
Nass, R.D.; Lynch, G. and Theade, J., 1984. Associated circumstances goats on and sheep with predation rates. Journal of Range Management. Vol. 37, No. 5, pp: 423-426.
Oli, M.K.; Tayor, L.R. and Elizabeth Roger, M., 1994. Snow leopard Panthera uncia predation of ivestock: An assessment of local perceptions in the Annapurna conservation area, Nepal. Biological conservasion. Vol. 68, No. 1, pp: 63-68.
Pettigrew, M.; Xie, Y.; Kang, A.; Rao, M.; Goodrich, J.; Liu, T. and Berger, J., 2012. Human carnivore conflict in China: a review of current approaches with recommendations for improved management. Integrative Zoology. Vol. 7, No. 2, pp: 210-226.
Rigg, R.; Findo, S.; Wechselberger, M.; Gorman, M.L.; Sillerozubiri, C. and Macdonald, D.W., 2012. Mitigating carnivore livestock conflict in Europe: lessons from Slovakia. Oryx. Vol. 45, pp: 180- 272.
Tourani, M.; Moqanaki, E.M.; Boitani, L. and Ciucci, P., 2014. Anthropogenic effects on the feeding habits of wolves in an altered arid landscape of central Iran. Mammalia. Vol. 78, No. 1, pp: 117-121.
Treves, A. and Karanth, K.U., 2003. Human carnivore conflict and perspectives on carnivore anagement worldwide. Biological conservation. Vol. 17, No. 6, pp: 1491-1499.
Treves,A.;Martin,K.A.;Wydeven,A.P.and Wiedenhoeft, J.E., 2011. Forecasting environmental hazards and the application of risk maps to predator attacks on livestock. Bioscience. Vol. 61, pp:451-458.
Tug, S., 2005.Conflicts between humans and wolf: A study in Bozdag, Kon province, Turkey. MSc thesis. Department of biodiversity. Middle east technical university. Turkey. 58 p.
Wang, S.W. and Macdonald, D.W., 2006. Livestock predation by carnivores in Jigme Singye Wangchuck National Park, Bhutan. Biological Conservation. Vol. 129, No. 4, pp: 558-565.
Worthy, F.R. and Foggin, J.M., 2008. Conflicts between local villagers and Tibetan brown bears threaten conservation of bears in a remote region of the Tibetan Plateau. Human-Wildlife Conflict. Vol. 8, No.2, pp: 200-205.
بهمنش, مکرمه, ملکیان, منصوره, فاخران اصفهانی, سیما, همامی, محمود رضا, احمدی, محسن. (1397). فراوانی و شدت خسارت گوشت خواران به دامداران روستایی در شرق استان اصفهان. فصلنامه محیط زیست جانوری, 10(4), 35-44.
MLA
مکرمه بهمنش; منصوره ملکیان; سیما فاخران اصفهانی; محمود رضا همامی; محسن احمدی. "فراوانی و شدت خسارت گوشت خواران به دامداران روستایی در شرق استان اصفهان". فصلنامه محیط زیست جانوری, 10, 4, 1397, 35-44.
HARVARD
بهمنش, مکرمه, ملکیان, منصوره, فاخران اصفهانی, سیما, همامی, محمود رضا, احمدی, محسن. (1397). 'فراوانی و شدت خسارت گوشت خواران به دامداران روستایی در شرق استان اصفهان', فصلنامه محیط زیست جانوری, 10(4), pp. 35-44.
VANCOUVER
بهمنش, مکرمه, ملکیان, منصوره, فاخران اصفهانی, سیما, همامی, محمود رضا, احمدی, محسن. فراوانی و شدت خسارت گوشت خواران به دامداران روستایی در شرق استان اصفهان. فصلنامه محیط زیست جانوری, 1397; 10(4): 35-44.
)